خداداد بحری
چکیده
مکتب رمانتیسم از معروفترین مکاتب ادبی معاصر است که بر آثار شاعران و نویسندگان کشورهای مختلف جهان تأثیر فراوانی داشته است. بارزترین ویژگیهای این مکتب ادبی عبارتاند از: تعبیر صادقانه از عواطف شخصی ...
بیشتر
مکتب رمانتیسم از معروفترین مکاتب ادبی معاصر است که بر آثار شاعران و نویسندگان کشورهای مختلف جهان تأثیر فراوانی داشته است. بارزترین ویژگیهای این مکتب ادبی عبارتاند از: تعبیر صادقانه از عواطف شخصی و احساساتی که در ضمیر انسان خطور میکند؛ ذاتیبودن یا فردگرایی؛ همدلی و یگانگی با طبیعت؛ توجه فراوان به مناظر، بهخصوص مناظر بکر و وحشی؛ پایبندی به خیال و تصورات؛ تعبیر با استفاده از رمزهای جدید و الهامبخش؛ رهایی از وزن و قافیه در حد متعادل؛ بازگشت به آغاز و دوران کودکی؛ حسرت بر ایام گذشته؛ رؤیا، عشق، نومیدی، مرگاندیشی و... . این مکتب هرچند نوظهور است؛ اما به نظر میرسد بتوان مضامین مورد تأکید آن را در شعر دورههای ادبی پیش از آن نیز یافت. نویسنده در این مقاله قصد دارد با بررسی غزلهای ابن زیدون که از برجستهترین شاعران اندلس است، به این پرسشها پاسخ گوید: کدامیک از مضامینی که امروزه مضامین رمانتیک خوانده میشوند، در غزلهای ابن زیدون وجود دارد؟ تصویرهایی که شاعر برای بیان این مضامین ابداع کرده است، تا چه میزان به ویژگیهای تصویرپردازیهای مکتب رمانتیسم نزدیک است؟ روش نویسنده برای پاسخ به این پرسشها، روش توصیفی-تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان میدهد که هرچند مکتب رمانتیسم، مکتبی جدید است؛ اما این مضامین را میتوان از مصادیق مضامین رمانتیک در شعر ابن زیدون دانست: اندوه فردی ناشی از عشق بدفرجام به ولادۀ دختر مستکفی که علاوه بر رسیدن به هجران، سبب به زندان افتادن وی شد؛ اشتیاق به وطن که گاه در اشعار، آمیخته به یاد محبوب و گاه در اشعار مستقلِ نمودار شده است؛ بازگشت به دوران گذشته، بهخصوص دورانی که خوشیهای شاعر در آن رقم خورده است. این پژوهش همچنین نشان میدهد که تصویرپردازیهای شاعر، بهویژه توصیفهای او، در محور عمودی شعر از انسجام کمی برخوردار است؛ اما وی در بسیاری موارد، برای بیان اغراض و احساسات درونی خویش، زبان استعاری را که از ویژگیهای شعر رمانتیک است، برگزیده است.