فاطمه اکبری زاده؛ رقیه رستم پور
چکیده
متن ادبی از جمله رمان برساختی از نشانگان مختلف است که در لایههای مختلف دلالتی تنیده شده‌اند. بارت در خوانش پساساختاری از رمان به ترسیم رمزگانهای پنجگانه میپردازد که از میان آنها سه رمزگان نمادین، ...
بیشتر
متن ادبی از جمله رمان برساختی از نشانگان مختلف است که در لایههای مختلف دلالتی تنیده شده‌اند. بارت در خوانش پساساختاری از رمان به ترسیم رمزگانهای پنجگانه میپردازد که از میان آنها سه رمزگان نمادین، معنایی و فرهنگی دلالت ساختاری اثر را در تعامل با عوامل فرامتنی روشن میسازد؛ لذا تحلیل این رمزگان‌ها به تبیین معنای متن منجر میشود. این جستار با بهره از این روش بارت به خوانش رمان معاصر لبنانی میپردازد تا ضمن بازنمایی ساختار داستانی به بازنمود ساختارهای فکری آن توجه نماید. رمان «الخطایا الشائعة (اشتباهات رایج)» اثر «فاتن المرّ»، با طرح دیدگاههای انسانشناختی و مقاومت که در سه سطح رمزگان معنایی، نمادین و فرهنگی مورد نظر این پژوهش است و در سه لایه رمزگان معنایی، نمادین و فرهنگی، دال مرکزی رمزگان این رمان رصد میشود. در رمزگان معنایی، دلالت ضمنی در خصوصیات شخصیتهای داستان و کنش آنها بررسی میشود. در سطح رمزگان فرهنگی، فضای فرهنگی و ایدئولوژیک نظام ارزشی گفتمان داستانی تحلیل میگردد و نهایتاَ در واکاوی رمزگان نمادین، رمزگانهای سمبولیک و نمادهای مورد تأکید در داستان بررسی میشود. این پژوهش با بهره از دیدگاه بارت به روش توصیفی- تحلیلی روشن میسازد در بازنمایی رمزگان معنایی و با تحلیل داستان در ترسیم شرایط زندگی در لبنان در سایۀ وحشت، عدم امنیت و جنگ و کشمکش برای زنده ماندن و در وجه متناقض با وجه مرفه، پر از آرامش و امنیت زندگی اروپا، تصویر شخصیتهای این دو محیط با وجوه خصلتنمای متناسب توصیف میگردد و تصویر سفید و سیاه از شخصیتهای اروپاپی و لبنانی ارائه نمیشود، بلکه جوانب مختلفی از جمله شجاعت و وطندوستی به‌عنوان وجه مشترک مبارزان ترسیم میشود. در رمزگان فرهنگی یا ارجاعی شهادت و شهادت‌طلبی از ارزشهای محوری در داستان، تنها وابسته به ایدئولوژی مسلمانان نیست بلکه برآمده از فرهنگ وطندوستی و روحیه شرف و مقاومت فراتر از دین و اعتقاد یک ملت است. در سطح رمزگان نمادین مشاهده میشود داستان با رویکرد واقعگرایانه با دوری از رمزگان نمادین تنها یک نمونه شخصیت زن مبارز را به‌عنوان رمزگان وطن بسنده میکند.
