فؤاد عبدالله زاده؛ محمد یعقوبی؛ غلامعباس رضایی هفتادر؛ عبدالحمید احمدی
چکیده
امروزه نظریههای مختلف زبانشناسی با رویههای پرکاربرد در عرصۀ تحلیل متون ادبی تأثیر بارزی دارد. ازجملۀ این نظریهها، نگاه اجتماعی به زبان بر پایه نظام تقشگرا است که توسط زبانشناس معروف مایکل هلیدی ...
بیشتر
امروزه نظریههای مختلف زبانشناسی با رویههای پرکاربرد در عرصۀ تحلیل متون ادبی تأثیر بارزی دارد. ازجملۀ این نظریهها، نگاه اجتماعی به زبان بر پایه نظام تقشگرا است که توسط زبانشناس معروف مایکل هلیدی (1994 م) ارائه شده است. دستور نظاممند-نقشگرا رویکردی است زبانشناسی که زبان را در بافت فرهنگی و موقعیتی مورد بررسی قرار میدهد، این رویکرد بر نقش و معنای زبان استوار است. رسالة الغفران اثر ابوالعلاءمعری، متنی است ادبی از سفر خیالی ابن قارح به عالم بهشت و دوزخ و توصیف حال ساکنان این دو مکان. از آنجا که موضوع و چارچوب این متن بر طرح مفاهیمی استوار است که نظام اندیشگانی معری به عنوان یکی از برجسته ترین شخصیتهای متفکر تمدن عربی اسلامی را بازبانی نمادین و غیر مستقیم درباره عصر عباسی و اوضاع طبقات اجتماعی و به ویژه ادبا را بازگو میکند؛ لذا در پژوهش حاضر تلاش میشود بینش و تجربۀ زیستۀ ابوالعلاء از پدیده های اجتماعی و واقعی عصر او برمبنای این رویکرد زبانشناسی غیرصورتگرایانه مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان میدهد ارتباطی دوسویه بین نمود روساخت نقشهای زبانی و چهارچوبهای فرهنگی اجتماعی در این اثر وجود دارد وبیشترین بسامد فرآیند اندیشگانی این اثر شامل فرآیند ذهنی (%30)، کلامی (%26) و مادی (%26) است.