ابوالفضل رضائی؛ زهرا صدریان
چکیده
نظریة محورهای جانشینی وهمنشینی یکی از ابزارهای مهم مطرح در دانش معناشناسی و نقد فرمالیستی است که کارکردی ویژه در کشف معانی درونی در ساختارهای زبانی، به ویژه بررسی ادبیات معاصر و نوگراییهای ادبی ...
بیشتر
نظریة محورهای جانشینی وهمنشینی یکی از ابزارهای مهم مطرح در دانش معناشناسی و نقد فرمالیستی است که کارکردی ویژه در کشف معانی درونی در ساختارهای زبانی، به ویژه بررسی ادبیات معاصر و نوگراییهای ادبی مؤلفان آن دارد. محمدعلی شمسالدین یکی از شاعران نوگرای معاصر در عرصة ادبیات مقاومت لبنان است که با خلق شیوههای نوین ارتباط میان عناصر کلام، دست به تصویرآفرینیهای زیبا زده است. با توجه به پیچیدگیها و تناسبهای چند لایه در شعر شمسالدین، مقالة حاضر سعی دارد عناصر زیباشناختی در قصیدة «النازلون علی الریح» را با تکیه بر دو محور جانشینی و همنشینی استخراج نماید تا با کشف روابط معنایی نهفته در این اثر ادبی، نمادهای ابتکاری شمسالدین را کشف و میزان ارتباط آن با تاریخ ایران از یک سو، و فرهنگ اسلامی ـ شیعی از سوی دیگر مورد واکاوی قرار دهد. نتیجة بحث نشان میدهد که شمسالدین با انتخاب واژگان و ترکیب و تلفیق آنها در محورهای جانشینی و همنشینی، تناسبهای پیچیده و دلپذیری را با استفاده از ایهام تناسب، مراعات نظیر، استعاره و کنایه به وجود آورده است و برای نخستین بار و با استفاده از نمادهای تاریخ ایران، همچون زنوبیا، در کنار نمادهای ابتکاری برگرفته از فرهنگ قرآنی و حماسة کربلا، همچون ریح و ذبح، اوج در همتنیدگی فرهنگ عربی ـ ایرانی ـ اسلامی را به نمایش گذاشته است.