محمود شهبازی
چکیده
اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبانشناسان پیشین بدان پرداختهاند و تعریفهایی نیز از آن ارائه دادهاند. زبانشناسان معاصر بر این باورند که در بررسی اشتراک ...
بیشتر
اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبانشناسان پیشین بدان پرداختهاند و تعریفهایی نیز از آن ارائه دادهاند. زبانشناسان معاصر بر این باورند که در بررسی اشتراک لفظی، باید میان دو اصطلاح «چند معنایی» (Polysemy) و «اشتراک لفظی» (Homonymy) تفاوت گذاشت. در اشتراک لفظی، دو واژه از روی تصادف، ساختار صرفی واحدی پیدا میکنند و هر یک با حفظ معنای خود، همآوا و هم نویس میشوند و میان آنها رابطة معنایی، وجود ندارد؛ مانند: «الخال» به معنای خال روی چهره، برادر مادر و تپه. همچنان که میان آنها ارتباط ریشهای نیز وجود ندارد؛ مانند قانع به معنای راضی و سائل که در معنای نخست از «قنَِعَ یَقنَعُ قَنَعاًو قَنعاناً» و در معنای دوم از«قَنَعَ یَقنَعُ قنوعاً» است، ولی در پدیدة چند معنایی، یک واحد زبانی پس از انتقال و تغییر معنایی در گذر زمان، از چند معنا برخوردار میشود مانند «سیاره» که در قدیم به معنای کاروان و امروزه به معنای ماشین به کار میرود. این مقاله در صدد است ضمن تحلیل و بررسی این دو پدیده، با آوردن نمونههایی عینی از زبان عربی به تفاوت و تشخیص این دو پدیده و چگونگی پیدایش آنها در زبان بپردازد.