امید جهان بخت لیلی؛ سید اسماعیل حسینی اجداد نیاکی
چکیده
قصیده هائیّه منسوب به امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، از جمله مصادیق عینی تعلیم و روشنگری در سطح فردی و اجتماعی است که امام(ع) در آن، هنجارها و ناهنجاریهای اخلاقی و پیامدشان را با زبانی بلیغ و ادبیّاتی ...
بیشتر
قصیده هائیّه منسوب به امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، از جمله مصادیق عینی تعلیم و روشنگری در سطح فردی و اجتماعی است که امام(ع) در آن، هنجارها و ناهنجاریهای اخلاقی و پیامدشان را با زبانی بلیغ و ادبیّاتی نافذ یادآور شدهاند. مقالۀ حاضر بر آن است تا به روش تحلیل محتوای کیفی، کارکرد سازههای بلاغی و زبانی را در تأثیرگذاری هرچه بیشتر کلام امام رضا(ع) و انتقال بهتر معانی مورد نظر ایشان(ع) در قصیدۀ مزبور تبیین و تحلیل نماید. برآیند پژوهش نشان میدهد امام(ع)، با به کارگیری اسلوب خِطابی و پیریزی زیرساختهای تأثیرگذار بلاغی و ادبی، بر بنیادها و آموزههای تربیتی گرانسنگی تأکید دارند؛ بدین منظور در جای جای قصیده، استفادۀ آگاهانه و خلّاقانه از شگردهای کارآمد بلاغی، موجب زیبایی و جذّابیّت اشعار گردیده و کاربرد فنونی نظیر: تکرار، تلمیح، تمثیل، آشنایی زدایی، ندا، ندبه، مراعات النظیر، مذهب کلامی، استفهام تقریری، ارسال مَثَل، ایضاح بعد از ابهام، حُسن خِتام و غیره به برجسته سازی گمراهیِ ناشی از غرور، طمع ورزی، ستمگری و عدم صیانت زبان نظر دارد، ضمن آن که توجّه مخاطبان را از طریق بیان تصویری مفاهیم انتزاعی و استخدام واژگان عاطفی و انسانی- همراه با ارائه دلایل منطقی- به مرگاندیشی و بیدار کردن وجدانهای خفته معطوف میسازد.