فائزه صفائیه؛ عبدالحسین فقهی
چکیده
نسخه‌های خطی، میراث مکتوب و برجای‌مانده گذشتگان است و ارزش و اهمیت حفظ این آثار بر کسی پوشیده نیست. نسخۀ خطی زبدة الإعراب تألیف عبدالله بن محمد، کتابی است حاوی مباحث صرفی و نحوی که به‌طور ویژه به اعراب ...
بیشتر
نسخه‌های خطی، میراث مکتوب و برجای‌مانده گذشتگان است و ارزش و اهمیت حفظ این آثار بر کسی پوشیده نیست. نسخۀ خطی زبدة الإعراب تألیف عبدالله بن محمد، کتابی است حاوی مباحث صرفی و نحوی که به‌طور ویژه به اعراب و شرح مختصر کتاب إظهار الأسرار فی النحو نوشتۀ محمد بن پیرعلی بن اسکندر بِرکَوِی می‌پردازد. این اثر، گذشته از ارزش فنی، آموزشی و علمی‌اش، از آن جهت که نخستین اعراب نگاشته‌شده بر کتاب إظهار الأسرار است شایسته توجه و تصحیح و نقد است. شایان ذکر است إظهار الأسرار از مهم‌ترین کتب علمی و آموزشی نحوی در مدارس دینی ترکیه به شمار می‌آید. از زبدةالإعراب چهار نسخه در کتابخانه‌های سراسر دنیا به دست آمده است که یکی از آنها در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود. نسخه‌های دیگر این اثر، در کتابخانه‌های بزرگی چون کتابخانۀ ملی فرانسه و کتابخانۀ دانشگاه ملک فیصل عربستان موجود است. این مقاله با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی، ضمن بیان شرح حالی از مؤلف إظهار الأسرار و مؤلف زبدة الإعراب، نسخۀ زبدة الإعراب را کامل و جامع معرفی می‌کند. سپس از محاسن، معایب و ویژگی‌های فنی آموزشی این نسخه که در جریان مقابله، تحقیق و تصحیح به دست آمده است، گزارشی ارائه خواهد داد. از آنجا که تاریخ کتابت دو نسخه از نسخه‌های موجود نامعلوم است و تاریخ کتابت دو نسخۀ دیگر نیز با زمان تألیف کتاب فاصلۀ زیادی دارد، تشخیص نسخۀ نخست و اصل دشوار است؛ از همین‌رو، از مهم‌ترین نتایج این مقاله، دریافت بهترین روش تصحیح این نسخۀ خطی است.
