علی کریمی نیا؛ مریم جلیلیان
چکیده
نقد پسا استعماری با بررسی رابطۀ تقابلی استعمارگر و استعمار زده، به واکاوی شیوههای تأثیر امپریالیسم بر ادبیات میپردازد. مهمترین ویژگی این رویکرد، نقد و تغییر اندیشههای استعماری است، و منتقدان ...
بیشتر
نقد پسا استعماری با بررسی رابطۀ تقابلی استعمارگر و استعمار زده، به واکاوی شیوههای تأثیر امپریالیسم بر ادبیات میپردازد. مهمترین ویژگی این رویکرد، نقد و تغییر اندیشههای استعماری است، و منتقدان پسا استعماری در تلاشاند که به خوانش یک‌جانبه گفتمان استعماری پایان دهند. یکی از ارکان اصلی نقد پسا استعماری، کتاب شرقشناسی «ادوارد سعید» است که به وضعیت استعمار زده و عملکرد استعمارگر از منظری متفاوت میپردازد. سعید معتقد است که شرقشناسان به جای بررسی خود واقعی شرق، تصـویری تقلـیل یافته و جعلی از آن ارائه میدهند. بدین ترتیب او در قالب یک شرقشناسی وارونه، این الگوبرداری غلط را تغییر داده و شرق را به گونهای دیگر معرفی میکند. «حنا مینه» رماننویس سوری، در بیشتر آثار خود رویکردی سیاسی داشته و محور اصلی آثار او مبارزه با استعمار و پیامدهای آن است. او رمان الربیع و الخریف را در همین راستا به رشتۀ تحریر درآورده است. حنا مینه در این اثر چندلایه، پس از توصیف چالشهای زندگی در غرب برای مهاجران شرقی، و به‌ویژه در بعد فرهنگی، از منظر یک استعمار زده به بازخوانی مناسبات میان مهاجر استعمار زده و استعمارگر میپردازد و گفتمان استعماری را به چالش میکشد. پژوهش حاضر میکوشد تا با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی مؤلفههای تقابلی نقد پسا استعماری نظیر شرق و غرب، خود و دیگری، مرد شرقی و زن غربی و در نهایت فرادست و فرودست را در رمان مذکور، بر اساس نقطه نظرات ادوارد سعید واکاوی نماید. نتایج این پژوهش حاکی از نقش محوری تقابل شرق/غرب و مؤلفۀ جنسیت در این اثر و تلاشهای نشأت گرفته از انتقادات جدی حنا مینه بر هژمونی غرب، در جهت بازبینی و وارونهسازی انگارههای تقابلی در شرقشناسی غربی است.
