حجت رسولى؛ شلیر احمدی
چکیده
عاطفه از عناصر مهم سازندۀ شعر است که دیگر عناصر باید در خدمت آن باشد، از جمله تصویر که ارزش آن در بار عاطفی آن است. أدونیس، شاعر بزرگ نوپرداز معاصر عرب، دائم دغدغة مسائل انسانی را دارد که تجربهها و روابط ...
بیشتر
عاطفه از عناصر مهم سازندۀ شعر است که دیگر عناصر باید در خدمت آن باشد، از جمله تصویر که ارزش آن در بار عاطفی آن است. أدونیس، شاعر بزرگ نوپرداز معاصر عرب، دائم دغدغة مسائل انسانی را دارد که تجربهها و روابط عاطفی از مهمترین مقولههای آن است، بنابراین نوعدوستی از جایگاه والایی در اشعار وی بهویژه اشعار فلسطینیاش برخوردار است. از طرفی دیگر اشعارش مشحون از تصاویر شاعرانه است؛ تصاویری که علیالقاعده در انتقال عواطف شعری ایفای نقش میکند. حال این مقاله در پی پاسخ به این سؤال است که اشعار فلسطینی أدونیس - بهعنوان نمونهای بارز از کل اشعار وی - تا چه میزان از عاطفه بهرهمند است و تصاویر تا چه میزان در انتقال آن نقش داشته است. بررسی این مسئله از آنجا اهمیت مییابد که برخی ناقدان، عاطفه در شعر أدونیس را کمرنگ ارزیابی کردهاند و از طرفی در مورد تصویرپردازیهای شاعرانة أدونیس اتفاقنظر وجود دارد. به این منظور عواطف یأس، امید، عشق، غم و اندوه در این اشعار بررسی و در خلال آنها تصاویر استخراج شد تا میزان همسویی عاطفه با تصویر تبیین شود. بررسیها نشان داد که اشعار فلسطینی أدونیس مانند بسیاری از اشعار نویِ دیگر برخوردار از عواطف ژرف و اصیل است و از آنجا که احساس و تفکر شاعر درهم آمیخته است و مانند دیگر اشعار رمانتیک و کلاسیک مبالغهآمیز نیست، کمرنگ و مبهم بهنظر میرسد، در حالیکه شاعر بهمدد تصاویر، بهویژه تصاویر نمادین چون رمز و اسطوره که نیازمند واکاویهای بیشتر است، تجربههای عاطفی انسانی را که سرچشمة تمام آنها عشق به وطن و همنوعانش است، در ورای خود منتقل میکند و بیدارسازی وجدان ملت عرب و کاشتن امید به تحول را در دل آنان در پی دارد.