پیمان صالحی؛ کلثوم باقری
چکیده
نقد روانشناختی یکی از روشهای نوین نقد ادبی است که میکوشد به آنچه در ورای اثر ادبی است، بپردازد تا پیوستگی میان هنر و هنرمند را پیدا کند. آبراهام مزلو، روانشناس آمریکایی، معتقد است که انسان ...
بیشتر
نقد روانشناختی یکی از روشهای نوین نقد ادبی است که میکوشد به آنچه در ورای اثر ادبی است، بپردازد تا پیوستگی میان هنر و هنرمند را پیدا کند. آبراهام مزلو، روانشناس آمریکایی، معتقد است که انسان طبیعتاً به رشد نیاز دارد و برای رسیدن به این رشد و کمال، نیازمند گذر از پنج مرحله از نیازهاست: نیازهای فیزیولوژیکی، نیازهای امنیتی، نیازهای اجتماعی، نیازهای احترامی و نیازهای خودشکوفایی. در حقیقت، این نیازها وسیلهای است که فرد را برای رسیدن به هدف یاری میرساند و ابتدا باید نیازهای سطح پایین تأمین شود تا بتوان به سطوح بالاتر و در نهایت به خودشکوفایی رسید. در همین راستا پژوهش حاضر به بررسی شخصیّت اصلی رمان أیّام معه (روزهایی که با او گذشت) اثر کولیت خوری، نویسندۀ زن سوری، بر اساس نظریۀ مزلو پرداخته است. رمان مذکور تا حد زیادی بیانگر شخصیّت خوری و جامعۀ اوست؛جامعهای که محدودیتهای آن، از بزرگترین موانع رشد و تعالی زنان است. با وجود این، بسیاری از آنان برای خودشکوفایی و خلاقیّت، در برابر این موانع، مقاومت و تلاش خود را برای نیل به کمال، بیشتر میکنند. نتایج پژوهش، نشان از آن دارد که این رمان، با شاخصههای مطرحشده از سوی مزلو برای خودشکوفایی همخوانی دارد. بسیاری از زنان و دختران بهخاطر موانعی چون سنتها و آداب و رسوم نادرست حاکم، زمینهای برای رشد و شکوفایی و پرورش استعدادهای خود نمییابند. بارزترین نیاز شخصیّت اصلی رمان، وجود یک حامی است که بتواند موانع رشد او را بردارد و آرزوهایش را محقّق کند. او علیرغم اینکه تمامی مؤلفههای خودشکوفایی را ندارد، امّا وجود شاخصههایی همچون مقاومت در برابر فرهنگپذیری، مسئلهمداری و پذیرش خود و دیگران، خلاقیت و سادگی و طبیعیبودن در او نشان از خودشکوفایی دارد. وی برای دستیابی به نیازهای سطح چهارم و پنجم هرم مزلو تلاش میکند و در این راه، ضمن مقاومت در برابر فرهنگ غالب، با پرورش استعدادهای خود، از جمله سرودن شعر و نواختن موسیقی، به خودشکوفایی میرسد.