per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
1
17
10.22059/jalit.2017.62544
62544
Research Paper
هایکو و نمونه های آن در شعر معاصر عربی
Haiko and arabic contemporary poetry
حسین ابویسانی
ho.abavisani@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه خوارزمی
«هایکو» یکی از کوتاهترین انواع گونههای شعری است. این نوعِ ادبی، مهمترین قالب شعریِ ادبیّات ژاپن محسوب میشود و قدمتی چندصدساله دارد. هایکو نیروی نهفته در خود را از عرفان، تأمل در احوال درونی افراد و با تکیه بر عناصر طبیعت دریافت میکند. ادبیّاتهای مختلفی در جهان از این گونة ادبی تأثیر پذیرفته و به تبع آن، بسیاری از نمونههای این شعر به دیگر زبانها ترجمه شده است. شاعران فراوانی در نقاط مختلف دنیا نیز، به تجربهاندوزی در سرودن آن مبادرت ورزیدهاند. در این میان، شعر معاصر عربی نیز از تأثیر هایکو بینصیب نمانده است. تعدادی از شاعران عرب به خلق این نوعِ شعری اقدام کرده و برخی دیگر هم، هایکوهای ژاپنی را به عربی برگرداندهاند. مقالة حاضر که به شیوة توصیفی- تحلیلی- تطبیقی نگارش شده است، قصد دارد ضمن معرفیِ هایکو، جایگاه آن را در شعر معاصر عربی و شاعران آن به تصویر کشد. از جمله نتایج به دست آمده نیز آن است که در سرودن هایکوی عربی و در ترجمة آن، تفاوتهایی با نمونههای ژاپنی به چشم می خورد که از اختلاف زبان، محیط و فرهنگ ناشی میشود.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62544_d744f27f1ac8548283830f1786667203.pdf
شعر ژاپنی
هایکو
شعر معاصر عربی
هایکوی عربی
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
19
37
10.22059/jalit.2017.62545
62545
Research Paper
تبیین مؤلفههای شادمانی و مثبتگرایی در اشعار عروة بن الورد
Happiness in poems of rover poet in ignorance era
orwa ibn al vard
عباس اقبالی
aeghbaly@mail.kashanu.ac.ir
1
عبدالحسین ذکایی
zokaeih@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه کاشان
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی دانشگاه کاشان
علیرغم اینکه زندگی شاعران صعالیک جاهلی، آمیزهای از آوارگی و تنگدستی است، همواره زندگی عیّاری را ترجیحداده، بر اصول آن پای فشرده و بر جلوههایش بالیدهاند. این گروه نسبت به پدیدة «صعلکه» نگاهی مثبت داشتند؛ از اینرو در تصویرهای شعری امیر صعالیک،عروة بن الورد، اثری از ناخرسندی دیده نمیشود. در سرودههای این شاعر، نشانههای شادمانی، رضایتمندی و بهزیستی به چشم میخورد. در این جستار، با واکاوی دیوان عروه، تحلیل درونمتنی و سنجش سرودههای شاعر مفاهیم روانشناسی، مثبتنگری عروه به سیرة عیّاری و شادمانی وی از زندگی صعلوکی تبیین شده است. همچنین علل شادمانی عروه بررسی گردید و معلوم شد که عزّت نفس، مشارکت اجتماعی و خوشبینی از عوامل شادمانی و رضایتمندی این شاعر عیّار بودهاست.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62545_ab3186d747d0314bfef3cdbceea7cb48.pdf
مثبتگرایی
شعر جاهلی
صعالیک
عروة بن الورد
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
39
54
10.22059/jalit.2017.62557
62557
Research Paper
بررسی انتقادهای محمود صاوی بر رمانهای تاریخی جرجی زیدان (مطالعة موردی: اُرمانوسة الـمصریة و عذراء قریش)
Searching in Mahmmud Savi,s critical views to Jurji Zaydan historical novels (For example:ormanoosa almesriah and azra ghoraysh)
عسگر بابازاده اقدم
askar.babazadeh@gmail.com
1
بیژن کرمی میرعزیزی
dr.b.karami@gmail.com
2
استادیار زبان و ادبیّات عربی دانشگاه علوم ومعارف قرآن کریم
استادیار زبان و ادبیّات عربی دانشگاه علّامه طباطبایی
رمان تاریخی در دورة معاصر ادب عربی، جایگاه ویژهای میان صاحبنظران و مخاطبان یافته است. در این میان، رمانهای تاریخی جرجی زیدان، نویسندة معاصر و مسیحی لبنانی، به سبب پرداختن به تاریخ اسلام، طرفداران و منتقدان فراوانی دارد. یکی از منتقدان برجستة داستانهای وی، محمود صاوی است که انتقادهای فراوانی بر رمانهای جرجی زیدان، وارد ساخته است. گفتار حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، نظرات وی را مورد بررسی قرار دهد. آنچه به دست آمده این است که بخش عمدة انتقادات وی درخور تأمل است و به دلیل برخی دیدگاههای یک سو نگرانه به طور قطع پذیرفتنی نیست.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62557_a1753fdc09945d3f676c1a8dd668fba5.pdf
رمان تاریخی
نقد
جرجی زیدان
محمود صاوی
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
55
74
10.22059/jalit.2017.62558
62558
Research Paper
رفض الحرب و العنف و إدانة نظام البعث عند الروائیة العراقیة هدیة حسین
Condemning of war, violence and Iraqi Ba’ath regime in view of Iraqi novelist “Hadieh Hussein”
نهاد بازگیر
nehadbazgir2017@gmail.com
1
شهریار نیازی
shniazi@ut.ac.ir
2
الطالبة دکتوراه فی اللغة العربیة و آدابها بجامعة طهران
استاد مشارک فی اللغة العربیة و آدابها بجامعة طهران
واجهت العراق أبشع الحوادث و أشدّها فی مرحلة سیطرة حزب البعث علیها، و ذلک نتیجة لسیاسة رؤسآئه الهوجاء، و لکن بسبب القمع و الکبت فی هذه الفترة لم تظهر الحقائق فیها کما هی. و بعد سقوط حزب البعث فی عام 2003م، انبرت الأقلام لتکشف عن هذه المعاناة و المصائب و عبّرت عنها بفنون أدبیة مختلفة و ظهرت روائیات کثیرة قاسمن الساحة الأدبیة معالرجل فی مجال کتابة الحقائق الملطخة بالدماء، و صوّرن تلک الحقبة السوداء منالتاریخ بدقة متناهیة؛ و کانت هدیة حسین من اللّواتی أخذن علی کاهلهن هذه المهمة النبیلة، فاستطاعت الولوج فی العالم المظلم الذی کان مفروضاً علی الشعب العراقی، و صاغت مشاهد الألم و العذاب و جسدتّها فی روایاتها بوصف حزین. یسعی هذا البحث معتمداً علی المنهج الموضوعی- التحلیلی إلی تبیان فکرة رفض الحرب و العنف عند الروائیة هدیة حسین من خلال شخصیاتها الروائیة، و مواقفهن التی تتمثل فی نزعة الغضب و الاحتجاج ضد النظام السابق و أذنابه، و تسلیط الضوء علی آثار الحرب الاجتماعیة و النفسیة فی المجتمع العراقی، مروراً بحرب العراق ضد ایران 1980-1988 م، و الکویت 1991م، و الانتفاضة الشعبانیة، و الحرب الثالثة (سقوط النظام و الاحتلال) 2003م، و انتهاءً بالحرب الأهلیة (الطائفیة) التی شهدها العراق بعد السقوط بسبب الاحتلال و الأوضاع المتدهورة.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62558_504b1660f0cd31c12594dd8ae89501af.pdf
الروایة العراقیة
هدیة حسین
رفض الحرب و العنف
إدانة نظام البعث
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
75
92
10.22059/jalit.2017.62559
62559
Research Paper
بررسی و تحلیل ابعاد فرهنگی مقابله با غرب در اشعار حافظ ابراهیم و محمدرضا شبیبی
Evaluadion and analysis The cultural dimensions in contrast with West in the poetry of Hafez Ibrahim and Muhammad Reza Shabibi
طاهره حیدری
t_heydari@sbu.ac.ir
1
ابوالحسن امین مقدسی
aminmoghaddeci@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران
حضور غرب در شرق بهخصوص در ابعاد فرهنگی- سیاسی مورد توجه شاعران معاصر دو حوزة فارسی و عربی قرار گرفته است تا جاییکه این مفهوم در شعر بسیاری از آنها بسامد بالایی دارد. حافظ ابراهیم و محمدرضا شبیبی ازجمله شاعران عربی هستند که به علت سوابق تمدنی عراق و مصر و شرایط زمانی دورة خود از جایگاه خاصی برخوردارند. در این نوشتار با روش توصیفی- تحلیلی به موازنة شعر این دو شاعر در سطح محتوا پرداخته شده و «مقابلة فرهنگی با غرب» در شعر آنها ذیل سه عنوانِ بازگشت به گذشتة عربی، دعوت به وحدت اسلامی- عربی و انتقاد از ملل شرق بررسی شده است. نتایج این بررسی نشان میدهد که حافظ ابراهیم در عین اذعان به پیشرفت غرب در زمینههای مختلف، با توصیه به جامعه برای بازگشت به زبان و هویت عربی، به مبارزه با غرب پرداخته است؛ اما محمدرضا شبیبی غرب را در همة ابعاد نکوهیده و حتی تمدن غرب را تمدن به معنای واقعی نمیداند؛ اشعار وی سراسر مبارزه با غرب است.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62559_60b19d5eba3c0865612402e5955a9b35.pdf
هویتاسلامی- عربی
شرق
غرب
مقابلة فرهنگی
حافظ ابراهیم
محمدرضا شبیبی
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
93
112
10.22059/jalit.2017.62560
62560
Research Paper
عصیان و هنجارگریزی درشعر فروغ فرخزاد و غادة السمان
The revolt and deviation in Furuq Farrukzad and Qada as-Samman Poem
فریده داودی مقدم
fdavoudy@gmail.com
1
طاهره اختری
akhtari_ta@yahoo.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شاهد
استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه شاهد
فروغ فرخزاد و غادة السّمان، دو تن از شاعران زن معاصر شعر فارسی و عربی هستند که در عرصة ساختار و مضمون در شعر زمان خویش، خارج از کلیشهها و هنجارهای روزگارشان، طبعآزمایی کردهاند و در این حوزه به تشخّص سبکی نیز دست یافتهاند. در عین حال، با اشعار هنجارگریزانه و افکار عصیانگرانة خود، روایتگر و نمایانکنندة بسیاری از ویژگیها ومقتضیات جامعة عصر خویش نیز هستند. این پژوهش به شیوة تحلیل محتوای مضمون، به تفسیر و تبیین و تطبیق برخی مؤلّفههای شاخص در شعر این دو میپردازد. از آنجا که این مقایسه، بیشتر در سطح تحلیل متن و بر اساس مضامین مشترک اشعار، بدون درنظر گرفتن ملاحظات تاریخی است، میتوان گفت روش تطبیق براساس مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که فروغ و غاده، با زبانی زنانه و نمادپردازیهای شاعرانه، بسیاری از سنتهای خرافی و کلیشههای رایج روزگار خویش را به چالش میکشند و گاه نیز با صراحتی شجاعانه و فارغ از گفتمان مردانة مسلط عصر خویش، برخی نابسامانیهای سیاسی و اجتماعی را در شعر خود طرح میکنند و از مناسبات قدرت در جامعة عصر خویش در موضوعات مربوط به زن شرقی و روزمرگیهای آنان، سخن میگویند.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62560_087200c2b73db5170b2c6042033199f0.pdf
شعر معاصر فارسی و عربی
عصیان
هنجارگریزی
فروغ فرخزاد
غادة السّمان
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
113
132
10.22059/jalit.2017.62561
62561
Research Paper
پژوهشی دربارۀ واژههای «رحمان» و «رحیم» براساس قاعدة «زیادة المبنى تدل على زیادة المعنى»
A study about “Rahman and Rahim” based on the rule: “an increase in language leads to an increase in meaning”
غلام عباس رضایی هفتادر
jasghari@ut.ac.ir
1
نعیم رحمانی
fares.1966@gmail.com
2
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران
دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران
هرگاه حرفی به واژهای افزوده شود، به دنبال آن معنا هم افزون میگردد. نحویان با قبول این قاعده، آن را بیشتر در باب فعلهای مزید، صیغۀ مبالغه، اسم اشاره و برخی حروف مانند نون تأکید ثقیله به کار گرفتهاند. یکی از مواردی که آنها براساس این قاعده به آن پرداختهاند، بحث فرق میان دو واژۀ «رحمن» و «رحیم» است. نویسندگان مقاله، کوشیدهاند دو واژۀ رحمن و رحیم را با توجه به چارچوب و دامنۀ قاعدۀ «زیادة المبنى تدلّ علی زیادة المعنی» بررسی کنند. در این مقاله ابتدا پیشینهای از این قاعده بیان شده، سپس رحمن و رحیم از لحاظ صرفی مورد بررسی قرار گرفته است تا براساس آن فرقهای میان دو واژه، بهتر تعیین شود. در واقع اختلاف در دیدگاهها از آنجا ناشی میشود که صیغۀ فَعلان در ابتدا برای صفت مشبهه وضع شده است و در ادامه، گروهی، در بیان تفاوت دو واژۀ رحمن نسبت به رحیم، مبالغهبودن آن را بیان کردهاند و همین مسئله موجب شده تا بحث تغییر کارکرد صیغۀ «فَعلان» از صفت مشبهه به صیغۀ مبالغه مطرح شود. بحث دخیل بودن واژۀ رحمن هم مزید بر علت شد تا چالش در مورد فرق دو واژۀ رحمن و رحیم بیشتر شود.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62561_75fb2e1c5d85b7283d64fdf0316c63ef.pdf
زیادة المبنى
زیادة المعنی
فَعلان
رحمن
رحیم
: Increase in language
Increase in meaning
Faalan
Rahman
Rahim
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
133
149
10.22059/jalit.2017.62562
62562
Research Paper
ربُّ السیف والقلم فـی میزان النقـد
Criticism of Rabb as-saif wa al-qalam
سید ابوالفضل سجادی
a-sajady@araku.ac.ir
1
محمود شهبازی
m-shahbazi@araku.ac.ir
2
الأستاذ المشارک فی قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة أراک
الأستاذ المساعد فی قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة أراک
یعدّ محمود سامی البارودی شاعراً وسیاسیاً مصریاً من شعراء القرن التاسع عشر، وقد کان له أکبر تأثیر فی إحیاء الشعر العربی المعاصر وتجدیده، حیث أوصله إلی نهره العذب، وأتی بالمضامین الجدیدة فی القوالب القدیمة التی کانت من خصائص الشعر الکلاسیکی. رجع البارودی إلی العصور الذهبیة للأدب العربی رجوعاً واعیاً، وبتقلید القدماء ومعارضتهم حال دون السقوط الحتمی للشعر العربی . إن للبارودی تجدیداً ملموساً فی الشعر إضافة إلی التقلید، حیث کان مبدعا مبتکرا فی موضوعات مثل: الوصف، والشعر السیاسی، والحنین، والتجربة الذاتیة فی الحرب، والهجاء الاجتماعی، والدعوة إلی العلم؛ وهو یعتبر رائد الشعر العربی الجدید فی عصر النهضة. وأما الَّذی نحن بصدده فی هذه المقالة فهو إلقاء الضوء علی مواضع التقلید والتجدید فی شعر البارودی ودوره فی الأدب العربی الجدید.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62562_e8a83019b018041cb6852138657e0f5d.pdf
الشعر العربی المعاصر
محمود السامی البارودی
النقد
التقلید
التجدید
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
151
170
10.22059/jalit.2017.62563
62563
Research Paper
استدعاء الشّخصیّات والقِصص القرآنیة فی شعر أبی تمام
Recalling Quranic characters and stories in Abu-tammam’s poetry
مهدی عابدی جزینی
mehdiabedi1359@yahoo.com
1
أستاذ مساعد فی قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة أصفهان
کان القرآن الکریم المعین الأوّل لمن یرید أن یتثقّف، فلا غنی لأیّ مثقّف عن قراءته وفهمه وحفظه؛ فهو مصدر التّراث الدّینی، وینبوع الفکر الإسلامی، ومَعین ثَرٍّ للبلاغة والفصاحة والبیان، إذ استثمره الشّعراء فی کلّ مکان وزمان فی صوغ معانیهم، وإغناء إبداعاتهم، وإضفاء الجمال علیها، وتعمیق تجاربهم الشّعریة. وقد اقتبس الکثیر من الشّعراء آیات من القرآن الکریم وضمّنوها قصائدهم، واستفادوا منها فی سرد قصصٍ علی طرازها، وربطوها بالقصّة القرآنیة، کما عدّها الکثیر منهم ملهماً لهم لالتقاط صور اجتماعیة فی الصّبر والإیمان والنّضال من أجل العقیدة. أفاد أبوتمام فی فنّه من القصص الدّینیة وبخاصّة فی موضوعات العظة والاعتبار، حیث شهدت الدّولة العباسیة حروباً طال أمدها، ممّا أتاحت له الفرصة للتّعامل مع هذه الأحداث من المنظور الدّینی. وقد کان موقع أبی تمّام من الخلافة العباسیة من العوامل التی دفعته إلی الإفادة من القِصص الدّینیة، فهو یتولّی الدّعایة للخلفاء العباسییّن، ویعرض لهم الصّورة المثلی فی علم الفضیلة.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62563_459018cf9a3e8f8106b355a5f1576c0c.pdf
القصص القرآنیة
الأنبیاء
أبوتمام
توظیف القصص
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
171
190
10.22059/jalit.2017.62564
62564
Research Paper
أصول العامیة العربیة وأثرها فی الجانب التوظیفی لتعلیمها کلغة ثانیة
The Colloquial Aspects of Arabic and its Influence on Teaching that as a Second Language
مسعود فکری
dr.m.fekri@gmail.com
1
الأستاذ المساعد فی قسم اللغة العربیة وآدابها بجامعة طهران
لا شک أن اللغة المحکیة ظاهرة من ظواهر غالبیة اللغات إن لم نقل جمیعها. وقد شغلت بال الکثیر من أصحاب الدراسات اللغویة وباحثی اللسانیات فی إطار تعریفها ورسم حدودها إضافة إلی مکانتها وأهمیتها. وإن هذه الظاهرة قد أخذت مأخذها فی العربیة، حیث أن العامیة العربیة واللهجات المحکیة فی البلدان العربیة انتشرت بمختلف أنواعها وبشتّی أسالیبها إلی مدی یعتبرها البعض أنها تتعارض ونظیرتها الفصیحة، إن لم نقل تحاول تضییق دائرتها والقضاء علیها. ومع وجود دراسات علمیة واسعة للعامیة العربیة تهدف تعریف خصائصها وجذورها لکن لا تخلو أکثرها من الدفاع عنها عشوائیاً أو الهجوم علیها تعصبا. ویتمیّز هذا المقال بالترکیز علی الجانب التوظیفی والتطبیقی لهذه اللهجات خاصة التأثیر المباشر فی الجانب التعلیمی للعربیة وإمکانیة منهجیة العامیة لغیر الناطقین بها.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62564_c3251cab7dbffa71412e511f7b34f5a3.pdf
الأصول
المحکیّة
العامیة
العربیة
الفصحی
الفصیحة
الجانب التوظیفی
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
191
207
10.22059/jalit.2017.62565
62565
Research Paper
عالم الحیوان و دوره فی تطویر الأدب العربی الجاهلی
Animals in the Arabic literature in pre-Islamic priod
افسانه قاسم پور
afsaneh44pour@gmail.com
1
محمدعلی آذرشب
jalit48@ut.ac.ir
2
طالبة الدکتوراه فی قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة طهران
أستاذ فی قسم اللغة العربیة و آدابها بجامعة طهران
إذا تَصَفّحنا الدواوین الشّعریة للعصر الجاهلی وَجدنا أن الشعر الجاهلی مرآة تکشف لنا عن تفاصیل حیاة العرب فی المجالات المختلفة مِمّا یساعدنا أیضا أن نَبحثَ عن العلاقة بین الإنسان والحیوان فی هذا العصر. فما مِن شاعر عربی جاهلی إلا وللحیوان أثر مهم فی شعره، لکنّهم متفاوتون فی هذا المضمار: منهم مَن ولعَ بالصید و ذکر فی طردیاته الخیل والکلاب والطیر و ما تَصیده، و منهم مَن یأتی علی ذکره عندما یشبّه الشجاع بالأسد و الماکر بالثعلب و الغادة بالظبی، و کذلک منهم مَن وقف علی الکثیر من الحیوانات الأخری التی کانَ یستفیدُ منها فی حیاته أو یراها فی أسفاره کالناقة و الإبل و الخیل و... و لم یکن الحیوان للعربی الجاهلی مجرد مطیة یقطع بها المفاوز، وإنّما هو رمز لحیاته، و جزء من کیانه، و هو شریکه فی أحزانه و مَسرّاته، و مساعده علی بلوغ مآربه. فی هذه المقالة نلقی بعض الضوء علی ماهیة حضور الحیوان فی الأدب الجاهلی وأسبابه، و نبین أثر الحیوان فی إغناء هذا الأدب بما فیه من التشبیه و الاستعارة و الکنایة.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62565_1fc44680b419d9f012384a733fc120ec.pdf
الأدب الجاهلی
البیئة
الحیوان
الوصف
الأمثال
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
1
23
10.22059/jalit.2017.60719
60719
Research Paper
معنی شناسی تاریخی واژة «کفر» از کاربست جاهلی تا تضمین نحوی در قرآن
Historical semantics of the word "Kofr" from the time of its use in the pre-Islamic period to its syntactic projection in the Quran
ناصر قره خانی
naser123gh@gmail.com
1
علی باقر طاهری نیا
btaheriniya@ut.ac.ir
2
عبدالحسین فقهی
afeghhi@ut.ac.ir
3
استادیارگروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا
استاد گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران
واژة کفر یکی از واژههای اساسی و پرکاربرد در قرآن کریم است. بررسی تحول این واژه از دورة جاهلی تا متن قرآن کریم، تحت عنوان معنیشناسی تاریخی(در زمانی) با بهرهگیری از منابع وکتب لغت قدیم کمک میکند تا درک عمیق و درستی ازگسترة مفاهیم این واژه و مشتقاتآن بدستآید. برآیند و حاصل این تحقیق در پاسخ به این سؤال است که چگونه بر اساس قاعدة تغییر و توسیع معنایی، مفهوم اولیة این واژه تحول وگسترش یافته ومعانی مختلف بر آن مترتب گشته است؟ علاوه براین، بر اساس تضمین نحوی، قدرت این واژة محوری در تأثیر گذاری برای افزودن حرف جر بر واژگانی مثل جحد، ظلم، کذب و شرک وافزایش وتقویت معنای انکار درآنها چگونه است؟ لذا بر اساس روشتحلیلی توصیفی نحوة تحول و توسیع معنی واژة کفر در اشکال مختلف در متن قرآن کریم بدست میآید وثابت میشود که براساس تضمین، علاوه برافزوده شدن حرف جر به افعال فوق، معنای انکار به آنها اضافه شده ویا تقویت میشود
https://jalit.ut.ac.ir/article_60719_f63d4135ba9866f77dfafe1e16640723.pdf
قرآن
کفر
دورة جاهلی
توسیع معنایی
تضمین
تغییر معنایی
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
229
245
10.22059/jalit.2017.62567
62567
Research Paper
مضامین پایداری در شعر عبدالکریم کرمی
The subjects of resistance in the poems of Abdulkarim Karmi
مختار مجاهد
mokhtarmojahed@yahoo.com
1
مجتبی رحماندوست
rahmandost@ut.ac.ir
2
دانش آموختة دکتری زبان و ادبیّات عربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی پردیس فارابی دانشگاه تهران
شعر پایداری در سرزمین فلسطین به رشد کمی و کیفی خوبی رسیده است؛ چرا که این نوع شعر در نفوذ میان تودهها و به هیجان درآوردن آنان و نیز سهولت انتشار آن، دارای قدرت زیادی است و در اکثر جنبشهای سیاسی در سرزمین فلسطین، خون تازهای را در شریان مبارزان فلسطینی جاری ساخته است. عبدالکریم کرمی (1909 م) یکی از پایهگذاران شعر پایداری در سرزمینهای اشغالی است و مضامین و موضوعات شعری او در شعر دیگر شاعران مقاومت فلسطینی نمود و بروز یافته و بخش زیادی از اشعارش به بر افروخته نگه داشتن شعلههای قیام و ایستادگی در برابر دشمنان سرزمین فلسطین، اختصاص یافته است. در این مقاله تلاش شده است تا با روشی اسنادی و کتابخانهای شعرهای مقاومت این شاعر نقد و بررسی شود. بیان رنج و مظلومیت مردم فلسطین، ستایش مبارزان فلسطینی و دعوت به مبارزة فراگیر، استعمارستیزی، لزوم بازگشت آوارگان، مرثیه شهیدان، توجه به هویت ملی فلسطینیان، صبر و پایداری، امید به آزادی و آینده ای روشن، تقدس زمین، اعتراض به مزدوران، گرایش به مدینه و آمیزش عشق معشوقه با وطن، از اصلیترین مضامین و دغدغههای شعر پایداری عبدالکریم کرمی محسوب میشوند. شعر پایداری عبدالکریم کرمی، واکنشی در برابر عوامل تهدید کننده با محوریت دفاع از هویت سرزمین فلسطین است.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62567_48efc7915a93ad568e0b3ad07691222e.pdf
ادبیّات پایداری
شعر فلسطین
عبدالکریم کرمی
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
247
266
10.22059/jalit.2017.62568
62568
Research Paper
بازخوانی سیرة نبوی از میراث شعری صدر اسلام
The Prophetic Sirah of the Early Islamic Poetic Heritage Revisited
حیدر محلاتی
mahallati1000@yahoo.com
1
دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه قم
در سیرة پیامبر اعظم(ص) درس ها وعبرتهای بیشماری نهفته است. مسلمانان از زمان ظهور اسلام تا کنون همواره تلاش نمودهاند این درسها را مد نظر داشته و در زندگی فردی و اجتماعی خویش به کار بندند. در عصر آغازین ظهور اسلام، مسلمانان مکه ومدینه و به ویژه شاعران و سخنسرایان این دوره که از نزدیک با اخلاق قرآنی ومنش خاتم رُسل(ص) آشنا بوده و با چشمان خویش، رفتار انسانی پیامبر خدا را نظاره میکردند، به تدوین وتبیین این سجایای بینظیر اخلاقی پرداخته و به عنوان زبان رسا و رسانة گویای جامعة اسلامی، گوشهای از اقیانوس بیکران رحمت و عطوفت پیامبر اکرم را در سرودهها و اشعار خویش منعکس کردند. هدف از این پژوهش، شناخت ابعاد گوناگون سیرة پیامبر اعظم(ص) است که در میراث شعری صدر اسلام به یادگار مانده بود. نظریة مطرح در این پژوهش بر بهرهمندی چشمگیر شاعران صدر اسلام از مکارم اخلاقی پیامبر اکرم(ص) استوار است. روش به کار رفته در این تحقیق کتابخانهای است و بر اساس شناسایی مضامین اشعار متمرکز است. برخی نتایج این تحقیق نشان میدهد که این شاعران بیشتر به بُعد هدایتی و مدیریتی حضرت رسول توجه داشته و از نقش کلیدی ایشان در رهبری جامعه اسلامی سخن گفتهاند.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62568_25a2867669e45ee41b5b440b13c03513.pdf
پیامبر اعظم(ص)
صدر اسلام
اخلاق اسلامی
سیرة اجتماعی
سیرة فردی
شعر عربی
Holy Prophet (PBUH)
Early Islam
Islamic morality
Arabic Poetry
per
دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
ادب عربی
2251-9238
2676-4105
2017-02-19
8
2
267
282
10.22059/jalit.2017.62569
62569
Research Paper
الگوی اسطورة باروری در شعر معاصر فارسی و عربی؛ با بررسی موردی اشعار احمد شاملو و بدرشاکر السیّاب
Fertility pattern in The contemporary Persian and Arabic poets; with the study of Shamloo and Sayyab poem
لیلی نادری
naderi_3639@yahoo.com
1
ابراهیم آرمن
shams1516@yahoo.com
2
دانش آموختۀ دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
الگوی باروری به اندیشۀ حیات ادواری (تناسخ ارواح) و ازسرگرفتن زندگی اشاره دارد و مبنای آن قربانیشدن یک ایزد یا ایزدبانو، یک شخص یا یک حیوان برای حیات بخشیدن به موجودی دیگر است. جیمز فریزر، اسطورۀ باروری را کلید همۀ نظامهای اسطورهای میداند و معتقد است همۀ ادیان در اصل، آیینهای باروری هستند که برای پرستش و قربانیکردن ادواری فرمانروای مقدّس به وجود آمدهاند. در روایات اسطورهای ملل مختلف برخی از ایزدان و ایزدبانوان، انسانها، حیوانات و گیاهان با مرگ خود حیات دیگری را فراهم میآورند. شاملو و سیّاب در شعر معاصر فارسی و عربی از مفهوم نمادین حیات دوبارة این روایات اسطورهای، برای بیان افکار مبارزهجویانه و دعوت مردم به خیزش علیه نیروهای استبدادی بهره میگیرند. شاملو، بیشتر از نمادهای باروری انسانی و حیوانی و گیاهی استفاده کرده و سیّاب از ایزدان و ایزدبانوان گیاهی و نمادهای باروری انسانی و حیوانی در اشعار خود بهره گرفته است.
https://jalit.ut.ac.ir/article_62569_6e8960d0de25968f1504afccb5e2af55.pdf
اسطوره
الگوی باروری
شعر معاصر
شاملو
سیّاب