نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه قم

چکیده

در سیرة پیامبر اعظم(ص) درس ها وعبرت­های بی­شماری نهفته است. مسلمانان از زمان ظهور اسلام تا کنون همواره تلاش نموده­اند این درس­ها را مد نظر داشته و در زندگی فردی و اجتماعی خویش به کار بندند. در عصر آغازین ظهور اسلام، مسلمانان مکه ومدینه و به ویژه شاعران و سخن­سرایان این دوره که از نزدیک با اخلاق قرآنی ومنش خاتم رُسل(ص) آشنا بوده و با چشمان خویش، رفتار انسانی پیامبر خدا را نظاره می­کردند، به تدوین وتبیین این سجایای بی­نظیر اخلاقی پرداخته و به عنوان زبان رسا و رسانة گویای جامعة اسلامی، گوشه­ای از اقیانوس بی­کران رحمت و عطوفت پیامبر اکرم را در سروده­ها و اشعار خویش منعکس کردند. هدف از این پژوهش، شناخت ابعاد گوناگون سیرة پیامبر اعظم(ص) است که در میراث شعری صدر اسلام به یادگار مانده بود. نظریة مطرح در این پژوهش بر بهره­مندی چشمگیر شاعران صدر اسلام از مکارم اخلاقی پیامبر اکرم(ص) استوار است. روش به کار رفته در این تحقیق کتابخانه­ای است و بر اساس شناسایی مضامین اشعار متمرکز است. برخی نتایج این تحقیق نشان می­دهد که این شاعران بیشتر به بُعد هدایتی و مدیریتی حضرت رسول توجه داشته و از نقش کلیدی ایشان در رهبری جامعه اسلامی سخن گفته­اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Prophetic Sirah of the Early Islamic Poetic Heritage Revisited

نویسنده [English]

  • Haidar Mahallati

Associate Professor Department of Arabic Language and literature University of Qom

کلیدواژه‌ها [English]

  • Holy Prophet (PBUH)
  • Early Islam
  • Islamic morality
  • Arabic Poetry
قرآن کریم.
ابن عبد ربه، احمد، العقد الفرید، تحقیق احمد امین و دیگران، القاهرة، لـجنة التألیف والنشر، 1940.
ابن هشام، عبد الملک، السیرة النبویة، تحقیق طه عبد الرؤوف سعد، بیروت، دارالجیل، 1411 ق.
أبوطالب، الدرة الغراء، شرح باقر قربانی زرین، تهران، وزارت ارشاد اسلامی،  1416 ق.
الإمام علی، الدیوان، شرح نعیم زرزور، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1985.
الأمینی، عبدالحسین، الغدیر، بیروت، دارالکتاب العربی، 1997.
بیهقی، احمد، السنن الکبری، بیروت، دارالفکر، د.ت.
پاینده، ابوالقاسم، نهج الفصاحة، تهران، جاویدان، 1374ش.
حسان بن ثابت الأنصاری، دیوان، تحقیق عبدالرحمن البرقوقی، بیروت، دار الأندلس، 1980.
السلمی، العباس بن مِرداس، دیوان، تحقیق یحیی الجبوری، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1991.
الشریف الرضی، محمد بن الحسین،‌ نهج البلاغه، قم، دارالهجرة، 1412 ق.
شیخ صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه، تحقیق علی­اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، 1404 ق.
الطبرسی، الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1995.
عبدالله بن رواحه، دیوان، تحقیق ولید قصاب، بیروت، دارالعلوم، 1982.
کعب بن زهیر، دیوان کعب بن زهیر، تحقیق علی فاعور، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1997م.
کعب بن مالک، دیوان، تحقیق سامی مکی العانی، بغداد، مکتبة النهضة، 1966.
لبید بن ربیعه، دیوان، تحقیق حنّا نصر الحتّی، بیروت، دارالکتاب العربی، 1993.
المجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1983.
نابغه جعدی، قیس بن عبد الله، دیوان، تحقیق واضح الصمد، بیروت، دار صادر، 1998.
نعمان بن بشیر، شعر النعمان بن بشیر الانصاری، تحقیق یحیی الجبوری، الکویت، دارالقلم، 1985.