محدثه مزوری؛ علی نجفی ایوکی؛ محسن سیفی
چکیده
روایت‌شناسی، یکی از شاخه‌های نقد ادبی است که به بررسی روایت‌های داستانی می‌پردازد. ولادیمیر پراپ، با نوشتن کتاب ریخت‌شناسی قصه‌های پریان راهی در روایت‌شناسی آغاز کرد که ساختارگرایانی چون گریماس ...
بیشتر
روایت‌شناسی، یکی از شاخه‌های نقد ادبی است که به بررسی روایت‌های داستانی می‌پردازد. ولادیمیر پراپ، با نوشتن کتاب ریخت‌شناسی قصه‌های پریان راهی در روایت‌شناسی آغاز کرد که ساختارگرایانی چون گریماس تکمیل‌کنندۀ کار او بودند. گریماس معتقد بود که داستان‌ها و روایت‌ها با قالب‌های مختلف خود، از الگوهایی پیروی می‌کنند که با کشف این الگوها می‌توان به درک بهتری از این داستان‌ها نایل شد. این الگوها قابلیت انطباق با رمان‌های پیچیده و گستردۀ امروزی را دارند. بر این اساس، پژوهش حاضر می‌کوشد با رویکرد کیفی و روش توصیفی – تحلیلی رمان اعجام نوشتۀ نویسندۀ عراقی «سنان انطون» را بر پایۀ نظریۀ گریماس مورد ارزیابی و نقد قرار دهد؛ رمان اعجام یک رمان سیاسی است که تصویگر استبداد و خفقان سیاسی - اجتماعی عراق در زمان حکومت بعث می‌باشد. این رمان داستان زندگی «فرات»، دانشجوی مسیحی رشتۀ زبان انگلیسی دانشگاه بغداد را روایت می‌کند که به علت مخالفت با رژیم بعث بازداشت شده و به زندان می‌افتد. یافته‌ها نشان می‌دهد که رمان مورد مطالعه با عناصر روایی داستان نظریۀ گریماس، زنجیره‌های روایی و گزاره‌های روایی وی قابل تطبیق و بررسی است؛ شخصیت فرات با «کنشگر» نظریۀ گریماس مطابقت دارد. هدفی که او دنبال می‌کند، مبارزه با رژیم بعث است که همان «شی ءارزشی» در عناصر روایی گریماس است و عاملی که وی را به سوی این هدف می‌فرستد، خفقان و استبداد حاکم بر عراق، در این برهه از زمان است. این عامل همان چیزی است که گریماس از آن به عنوان «فرستنده» یاد می‌کند.
