Document Type : Research Paper

Authors

1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature. Qom University

2 Graduated Master of Arabic Language and Literature. Qom University

Abstract

The comparison between the views of Ibn Malik, in Alfiya, and his son, Ibn al-Nazim, in Sharh Ibn al-Nazim ‘ala alfiyat Ibn Malik, is one of the most important morphological and grammatical issues in the Arabic grammer. Alfiya (ألفیة ابن مالک) is a rhymed book of Arabic grammar written by Ibn Malik in the 13th century. Sharh Ibn al-Nazim ‘ala alfiyat Ibn Malik is considered one of the best commentaries which has been written on Alfiya, because the author of this commentary was the son of the Ibn Malik. Ibn al-Nazim, the son of Ibn Malik, was one of the most Arab prominent grammarians who have learned Arabic grammar straightly from his father. The alfiyat Ibn Malik and its explanation also help students and investigators in their morphological and grammatical studies. So this thesis seeks to compare the views of Ibn Malik, in Alfiya, and his son, Ibn al-Nazim, in Sharh Ibn al-Nazim ‘ala Alfiyat Ibn Malik. From this point of view, the study aims at comparing their opinions and the differences between their opinions on the morphological and grammatical issues. It should be also noted that the approach taken in this article is the analytical approach. The most important finding of the research is that the differences of opinion between them are less than ten, and the most important of these views are as follows: the communication of pronouns of Nasikheh verbs, the connection of “lyta”, “La‘alla”, “Qad” and “Qat” with “Noon al-viqayah” and issue of Title and Nickname… .

Keywords

القرآن الکریم.
ابن شاکر الکتبی، صلاح­الدین محمد، فوات‌ الوفیات، تحقیق محمد‌ محیی‌الدین عبد‌الحمید، مصر، السعادة،1951.
ابن کثیر الدمشقی، ابولفداء عمادالدین اسماعیل، البدایة والنهایة، بیروت، مکتبة المعارف، الطبعة الثانیة، 1977.
ابن ‌مالک الأندلسی، محمد، الألفیة فی النحو، قم، نوید إسلام، 1430ق.
                     ، تسهیل‌الفوائد وتکمیل المقاصد، تحقیق محمد کامل برکات، بیروت، دار‌الکاتب العربی، 1967.
                     ، شرح‌ تسهیل‌ الفوائد ‌و‌تکمیل‌ المقاصد، تحقیق: محمد ‌عبدالقادر عطا وطارق فتحی السیّد، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2001.
ابن هشام الأنصاری، أبومحمد عبدالله جمال­الدین، أوضح ‌المسالک ‌إلی ‌ألفیة ‌ابن‌مالک، تحقیق إمیل ‌یعقوب، بیروت، دارالکتب، 1997.
                     ، شرح قطرالندى و‌بل‌الصدى ومعه کتاب نهج التقى بتحقیق و‌إعراب شواهد قطرالندى لإبراهیم الکرباسی، بیروت، دار ومکتبة الهلال، د.ت.
ابن‌الناظم، بدر‌الدین محمد،شرح ألفیة ابن‌مالک لابن‌الناظم، بیروت، دارالاعتصام، 2009.
ابن‌عقیل، عبدالله، شرح ابن‌عقیل على ألفیة ابن‌مالک؛ ومعه کتاب منحة الجلیل بتحقیق شرح ابن‌عقیل، قم، دارالغدیر، 1429ق.
ابن‌یعیش الموصلی، موفق­الدین یعیش، شرح المفصل للزمخشری، قدّم له و وضع هوامشه وفهارسه إمیل بدیع یعقوب، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2001.
الأزهری، خالد، شرح‌التصریح على‌التوضیح أو التصریح بمضمون التوضیح، تحقیق محمد باسل، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الثالثة، 2006.
الأسترابادی، رضی­الدین محمد، شرح الرضی‌على‌الکافیة، قم، مؤسسة الصادق للطباعة و‌النشر، الطبعة الثانیة، 1384ش.
الأسترابادی، رکن­الدین حسن، البسیط فی‌ شرح الکافیة، تحقیق حازم‌سلیمان‌الحلّی، قم، المکتبة الأدبیة المختصة، 1427ق.
الأشمونی، نور‌الدین أبوالحسن علی، شرح الأشمونی على ألفیة ابن‌مالک، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1998.
الجامی، عبدالرحمن، شرح ملا‌جامی، تحقیق أحمد عزّو عنایة و علی محمدمصطفی، دار إحیاء التراث العربی، 2009.
الجنابی، طارق، نحو ابن مالک بین الکوفة والبصرة، بیروت، عالم الکتب، 1988.
الجوهری، اسماعیل، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، تحقیق أحمد عبدالغفور عطّار، بیروت، دارالعلم للملایین، الطبعة الرابعة،  1990.
الحموی، شهاب‌الدین، معجم البلدان، بیروت، دار‌صادر للطباعة والنشر، الطبعة الثانیة، 1956.
الخضری، محمد، حاشیة الخضری على شرح ابن‌عقیل، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الأولی، 1998.
الدمامینی، بدر‌الدین، شرح التسهیل للدمامینی، تعلیق الفرائد على تسهیل الفوائد، تحقیق محمد ‌بن عبد‌الرحمن، 1983.
                     ، المنهل الصافی فی شرح الوافی، تحقیق فاخر مطر، بیروت، دارالکتب، 2008.
الزمخشری، أبوالقاسم، المفصل فی صنعة الإعراب و‌بذیله کتاب المفصل فی شرح أبیات المفصل، تحقیق علی بوملحم، بیروت، دار و‌مکتبة الهلال للطباعة و‌التوزیع، 2003.
سرکیس، یوسف، معجم المطبوعات العربیة والمعربة، مصر، سرکیس، 1928.
سیبویه، عمرو ‌بن‌ عثمان، الکتاب، ترجمة إمیل­بدیع یعقوب، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1999.
السیوطی، جلال‌الدین، البهجة المرضیة فی شرح الألفیة، قم، ذوی القربی، 1394ش.
                     ، بغیة‌ الوعاة فی ‌طبقات ‌اللغویین و‌النحاة، تحقیق محمد‌أبو‌الفضل إبراهیم، مطبعة‌ الحلبی، 1965.
                     ، همع ‌الهوامع فی ‌شرح جمع الجوامع، بیروت، دارالکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، 2006.
الصبان، محمد، حاشیة الصبان على شرح الأشمونی، بیروت، دار‌الکتب العلمیة، 1997.
الصفدی، صلاح­الدین خلیل، الوافی بالوفیات، تحقیق أحمد الأرناؤوط وتزکی مصطفی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 2000.
طاشکبری‌­زاده، أحمد، مفتاح السعادة ومصباح السیادة، حیدر‌آباد، 1329ق.
غانم، مطیع، مذهب ابن مالک، رسالة الدکتوراه، الیمن، جامعة إب، 2009.
مدنی الشیرازی، سیدعلی‌خان، الحدائق الندیة فی شرح الصمدیة، ذوی‌القربى، 1431ق.
المرادی، بدر‌الدین، توضیح المقاصد و‌المسالک بشرح ألفیة ابن‌مالک، بیروت، شرکة ابناء شریف الأنصاری، 2005.
المکودی، عبدالرحمن، شرح المکودی على ألفیة ابن‌مالک، تحقیق فاطمة الراجحی، القاهرة، الدارالمصریة - السعودیة، 2004.
نهر، هادی، شرح اللمحة البدریة فی علم اللغة العربیة، عمان، دارالیازوری، د.ت.
الیافعی، عبدالله، مرآة الجنان وعبرة الیقظان فی معرفة ما یعتبر من حوادث الزمان، حیدر‌آباد، دارالمعارف، 1339ق.