قــاسم مخــتاری؛ سجاد عربی
چکیده
بینامتنی، نظریهای است که با ورودش به حوزۀ نقد ادبی، باعث ایجاد تحولی شگرف در این زمینه گشت. براساس این نظریه، هر متنی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و بازخوانشی از دیگر متون پیش از خود یا معاصر با خود است. ...
بیشتر
بینامتنی، نظریهای است که با ورودش به حوزۀ نقد ادبی، باعث ایجاد تحولی شگرف در این زمینه گشت. براساس این نظریه، هر متنی، آگاه یا ناخودآگاه، زایش و بازخوانشی از دیگر متون پیش از خود یا معاصر با خود است. بنابر این نظریه، بسیاری از متون معاصر عربی را می بینیم که هرکدام درانواع واشکال مختلف، با متون کلاسیک گرانسنگ عربی، دارای روابط بینامتنی است و سهم قرآن در این میان، از دیگر متون بیشتر بوده است. «بدر شاکر سیاب» یکی از پیشگامان شعر معاصر عربی، از جملۀ این شاعران است، که بنابر نظریۀ بینامتنی، رویکرد بینظیری به این کتاب آسمانی داشته است. وی برای بیان اهداف خویش، همچون اهداف سیاسی، درد ورنج های ناشی از بیماری و... واژگان و درونمایۀ قرآن کریم را فرامیخواند تا بدین وسیله، باعث تأثیر بیشتر آن بر خواننده شود؛ و در نتیجۀ این عمل، انواع و اشکال بینامتنی قرآنی دراشعارش بوجود میآید که بر توجه آگاهانة شاعر به این کتاب آسمانی اشاره دارد؛ روابطی که بنابر قوانین بینامتنی، بیشتر آن، از نوع نفی متوازی یا «امتصاص» است این روابط بینامتنی، در مواردی از قبیل: درونمایه، واژگان و شخصیت نمود بیشتری پیدا میکند.
