نعیم عموری؛ زهرا احمدیان؛ عباس یداللهی فارسانی؛ یدالله زرگر
چکیده
بیش از یک سده است که تحلیل روانشناسی به عنوان یکی از دانشهای نوین مورد توجه قرار گرفته است. فروید بنیانگذار مکتب روانکاوی، پایههای این علم را بنا نهاد و شاگردانش این دانش را به رشد و بالندگی رساندند. ...
بیشتر
بیش از یک سده است که تحلیل روانشناسی به عنوان یکی از دانشهای نوین مورد توجه قرار گرفته است. فروید بنیانگذار مکتب روانکاوی، پایههای این علم را بنا نهاد و شاگردانش این دانش را به رشد و بالندگی رساندند. با توجه به ظرفیت والای ادبیات، پیوند این دانش با روانشناسی شایان توجه است. رمانهای عبدالرحمن منیف از آثار ارزشمند و برجستة ادبیات عرب هستند که میتوان آنها را با استفاده از شیوههای تحلیلی و نقادانة نوین مورد بررسی قرار داد و بدین ترتیب جوانب پنهان آنها را آشکار، شرح و تفسیر کرد. بدین منظور در پژوهش حاضر با انتخاب رمان النهایات عبدالرحمن منیف تلاش شده با توجه به نقش شخصیتها و باورها، به روانکاوی فردی و جمعی و مفاهیم برجستة روانی موجود در آنها پرداخته شود. رمان النهایات از رمانهای شناختهشده و اثرگذار در کشورهای عربی بوده که وی در تألیف آن به نقد اوضاع جامعهاش پرداخته است. در این پژوهش، شخصیتها با توجه به جنبههای روانی و آسیبهایی چون ترس، اضطراب، مرگ‌اندیشی، ماتم، مالیخولیا و جنون و دیوانگی تحلیل شدهاند. همچنین باورها و کنشهای عامیانه مانند مادر زمین، توتم، تابو، نوستالژی و مکانیزمهای دفاعی مورد واکاوی قرار گرفتهاند. امّا جنبههای روانی شخصیتهایی چون عساف و مردم طیبه و انسان‌گرایی آنها، برجستگی بیشتری داشتهاند. شخصیت عساف فضای ناگوار اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی روستای طیبه را به نمایش می‌گذارد. در واقع او مشکلاتی را که مردم این جامعه با آن درگیر هستند به خواننده منتقل می‌کند و بازتاب این شرایط نامساعد را میدهد. این پژوهش به شیوة توصیفی-تحلیلی به بررسی حوادث داستان پرداخته است. نتایج حاصل از بررسی رمان النهایات مُنیف از منظر روانی نشان میدهد که کشمکش درونی و نبرد دائمی میان مرگ و زندگی از جمله مهمترین مواردی هستند که منیف به آنها پرداخته است. او در رمان خود سعی می‌کند بی‌نظمی، آشفتگی جامعه و فقر و بدبختی مردم را به نمایش درآورد و مرگ عساف را عامل تغییر وضع موجود شمرد.
