غلام عباس رضایی هفتادر؛ نعیم رحمانی
چکیده
هرگاه حرفی به واژهای افزوده شود، به دنبال آن معنا هم افزون میگردد. نحویان با قبول این قاعده، آن را بیشتر در باب فعلهای مزید، صیغۀ مبالغه، اسم اشاره و برخی حروف مانند نون تأکید ثقیله به کار گرفتهاند. ...
بیشتر
هرگاه حرفی به واژهای افزوده شود، به دنبال آن معنا هم افزون میگردد. نحویان با قبول این قاعده، آن را بیشتر در باب فعلهای مزید، صیغۀ مبالغه، اسم اشاره و برخی حروف مانند نون تأکید ثقیله به کار گرفتهاند. یکی از مواردی که آنها براساس این قاعده به آن پرداختهاند، بحث فرق میان دو واژۀ «رحمن» و «رحیم» است. نویسندگان مقاله، کوشیدهاند دو واژۀ رحمن و رحیم را با توجه به چارچوب و دامنۀ قاعدۀ «زیادة المبنى تدلّ علی زیادة المعنی» بررسی کنند. در این مقاله ابتدا پیشینهای از این قاعده بیان شده، سپس رحمن و رحیم از لحاظ صرفی مورد بررسی قرار گرفته است تا براساس آن فرقهای میان دو واژه، بهتر تعیین شود. در واقع اختلاف در دیدگاهها از آنجا ناشی میشود که صیغۀ فَعلان در ابتدا برای صفت مشبهه وضع شده است و در ادامه، گروهی، در بیان تفاوت دو واژۀ رحمن نسبت به رحیم، مبالغهبودن آن را بیان کردهاند و همین مسئله موجب شده تا بحث تغییر کارکرد صیغۀ «فَعلان» از صفت مشبهه به صیغۀ مبالغه مطرح شود. بحث دخیل بودن واژۀ رحمن هم مزید بر علت شد تا چالش در مورد فرق دو واژۀ رحمن و رحیم بیشتر شود.