حسن مقیاسی؛ سمیرا فراهانی
چکیده
آیرونی کلامی از مهمترین انواع آیرونی است که در سطح کلام رخ میدهد و در قالب این تکنیک بیانی، جملات آگاهانه یا ناآگاهانه کارکرد ارجاعی خود را از دست داده و معنای حقیقی را متضاد و واژگونه نشان میدهند؛ ...
بیشتر
آیرونی کلامی از مهمترین انواع آیرونی است که در سطح کلام رخ میدهد و در قالب این تکنیک بیانی، جملات آگاهانه یا ناآگاهانه کارکرد ارجاعی خود را از دست داده و معنای حقیقی را متضاد و واژگونه نشان میدهند؛ از اینرو نوعی دوگانگی در سخنان گوینده پدید آمده که عمدتا به عنوان شگردی بلاغی کاربرد دارد. آیرونی کلامی در ادبیات عربی با اصطلاح «المفارقة اللفظیة» شناخته شده و به مثابه تکنیکی بیانی برای مقاصد استهزائی به کار میرود که نمونههایی از آن را میتوان در حکایتهای جاحظ مشاهده نمود. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی حکایتهای کتاب البخلاء پرداخته میشود و نوع بیان جاحظ در توصیف احوالات بخیلان و ذکر خصوصیتهای اخلاقی آنان از منظر آیرونی کلامی ارزیابی میگردد. جاحظ در حکایتهای خود از برخی شیوههای آیرونی کلامی در قالب تهکم، طعن و کنایه، هزل، شوخینما و... به قصد استهزاء بخیلان و نقد جامعۀ معاصر خود بهره میبرد.
