راضیه صدری خانلو؛ شهریار نیازی؛ عبدالعلی آل بویه لنگرودی؛ مصطفی پارسایی پور
چکیده
کارناوال، کانون پویای روحیه جدال گری شادمانه و آزادیخواهی هنجارشکن مردمی، همواره در رویارویی با مطلق اندیشی های اقتدارگران و هرگونه موقعیت محدودیت آفرین، خودنمایی میکند. بازنمود ادبیاتیِ ...
بیشتر
کارناوال، کانون پویای روحیه جدال گری شادمانه و آزادیخواهی هنجارشکن مردمی، همواره در رویارویی با مطلق اندیشی های اقتدارگران و هرگونه موقعیت محدودیت آفرین، خودنمایی میکند. بازنمود ادبیاتیِ مؤلفههای سنت کارناوالی و روحیه ممنوعیت ستیز جشنواره های مردمی، بعدها در ادبیاتِ کارناوال گرا -به مثابه شاخه ای از نظریه گفتگومندی باختین- در قالب فنون چندی چون پارودی، نسبیت و تقابلهای دوگانی، تاجگذاری و تاج برداری، زبان کوچه‌بازاری، مضامین مرگ، نقاب و دیوانگی و انگاره ضیافت متجلی گشت که هر یک پاسخ کارناوالی شدهای در مقابل روحیه تکسویه نگری و خودبسنده انگاری بود. پروژه روایت پژوهی باختین، کارناوال گرایی را با تأکید بر شیوه تفحصگرانه این اندیشه در باورهای بر سازنده کارناوال، کلیدواژه تحولات رمان مدرن برمی شمرد که قابلیت بازشناسی راهبردهای آثار کارناوال گرا در عینیت بخشی به گرایش آزادیخواهی جزمیت ستیز را فراهم میآورد. از این‌رو با تکیه بر روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با دادهکاوی کتابخانه ای، با رصد نمونه های کارناوال گرایی رمان «لعبة النسیان» در قالب مؤلفه های مذکور، میکوشیم دستاوردهای «محمد برادة» نویسنده مراکشی (1938) را در گفتگومندسازی و ترویج روح دموکراسی چندآوایی در رماننویسی نوین عرب بازکاویم. مطالعه این رمان از منظر کارناوال گرایی حاکی است: براده، با شیوه های متناسب هر یک از مؤلفه‌ها همچون: قدسیتزدایی، منحط سازی مفاهیم متعالی شمرده، وارونگی و جایگزینی نوسانگرانه دوگانی ها، گستاخی اقتدارستیز، ابطال پندارِ کمال و مبناهای از پیش رسمیتیافته حاکمان و الغاء موقتی عرف ها، نگاه ها، باورها و مرزهای ازپیش خوانده؛ هنجارهای سلسله مراتبی برساخته و مناسبات پایگاهی، قوانین و تابوهای ظاهراً نقض ناپذیر را باژگونه کرده و با تاکید بر چندقطبی گرایی، به ایده تکثرگرایی مرکزیتزدوده و مصادیق آن چون گفتمان های طردشده و اندیشه طبقات به حاشیه رانده، دگربار مرکزیت بخشیده و مخاطب را در سایه فرهنگ آزادیخواهی، به مقام سوژگی و درک چندآوابودگی هستی رسانده و نهایتا لعبة النسیان را به نمونه موفق ادبیات کارناوالگرای جهانی با نکهتی محلی بدل کرده است
