نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمود فضیلت ¹
• معصومه ظفری دیزجی ²

¹ دانشیار گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

² دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

در فهرست منابع و سیره پژوهی، متأسفانه نامی از کتاب «المستقصی» نگاشتۀ نیمۀ دوم قرن ششم از ابوالکرم عبدالسلام محمد بن حسن بن علی الحجی الفردوسی الاَنْدَرَسفانی ، به چشم نمی‌خورد و با آنکه جدّ و جهد نویسندگان این مقاله در دستیابی به نسخة اصلی یا نسخه بدل‌های سده‌های ششم، هفتم و هشتم هجری تا کنون به غایت مطلوب نرسیده است ، نظر  به قدمت این کتاب و جامع حدیث بودن مؤلف آن ، شناخت این اثر لازم به نظر می‌رسد . و از آن جا که تا کنون نسخه‌ای خطی از اصل آن به دست نیامده ، تصحیح «المقصد الأقصی فی ترجمة المستقصی » از حسین خوارزمی (متوفای قرن نهم) گامی موثر در شناخت بیشتر منابع سیره و شیوۀ سیره نویسی در قرن ششم هجری است. با تصحیح این نسخه ، به زوایای زندگی و آثار «اندرسفانی» پی می‌بریم. کسی که انس خالدوف با مطالعۀ نسخۀ  بی‌نام مؤلف ، از نام کتاب «المستقصی» ، پی به مؤلف آن ، یعنی اندرسفانی می‌برد. شناخت اندرسفانی نیز که در فرهنگنامه های اعلام از او یادی نشده -  اهمیت بسیار دارد. «المقصد الاقصی» علاوه بر شناسایی شخصیت والای مذکور ، ما را با شخصیت علمی و ارزش وجودی حسین خوازرمی بیشتر آشنا می‌کند و با توجه به حجم بسیار اشعار وی در این اثر ، گامی آغازین است برای تصحیح دیوان او که به اشتباه به حسین منصور حلاج منسوب است . این مقاله به بررسی ارزش نسخة « المقصد الأقصی فی ترجمة المستقصی» و لزوم نسخه‌شناسی آثار حسین خوارزمی می‌پردازد .

کلیدواژه‌ها

• سیرۀ نبوی
• المستقصی
• ابوالکرم عبدالسلام محمد اندرسفانی
• «المقصد الأقصی فی ترجمة المستقصی»
• حسین خوارزمی

عنوان مقاله [English]

A glance at the »Al-Maqsad-ol-Aqsa fi tarjamat-el-Mostaqsa«

نویسندگان [English]

• Mahmood Fazilat ¹
• Masoomeh Zafari Dizaji ²

¹

²

چکیده [English]

Maqsad-ol-Aqsa fi tarjamat-ol-Mostaqsa« is a detailed history of
Mohammad (peace be upon him) and the khalifas, which is translated from Arabic by Hossein Ibn el-Hassan el-khwarazmi el-kubravi (died in A.H. 839). His other writings prove his talent in many different scientific fields such as Gnosticism, commentary of Quran, mathematics and astronomy.
His poems were published as »the name of Hossein –e- mansour –e- Hallaj. A knowledgeable correction on his poetical works seems to be necessary. The Mostaqsa principally based on the Sahih of Muslim and al-Bukhari and on the Moatta, this book has been written in the later half of the sixth century of the Hijrah in twenty-five chapters, from birth and genealogy of Mohammad to khilafat of Imam Ali and Imam Hassan. To the last chapter the translator has added six sections (maqsad), containing notices of the Imam Hossein to Imam Reza.
Correction of Al-Maqsad ol-Aqsa is important from two perspectives: first of all to understand Abol-karam Abd ol-Salam Andaresfani’s personality, a knowledgeable and sophisticated master in Hadith (sixth century) whom we are not completely aware of his life in detail. This book points to some of his scripts and writings. Second of all to comprehend the writer’s character (Hossain khwarazmi) whom his complete life is not thoroughly clear too.

کلیدواژه‌ها [English]

• history of Islam
• Andaresfani
• Khwarazmi