نویسندگان

• کمال باغجری ¹
• شهریار نیازی ²

¹ استادیار رشتة زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران (پردیس فارابی)

² دانشیار رشتة زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

چکیده

نظریه و نقد پسااستعماری هرچند در حیطة نظریه، گام‌های درخور توجهی را در کشورمان برداشته است، در میدان کاربرد و تطبیق هنوز هم رهیافتی بیگانه و مهجور به شمار می‌رود. جلوة بارز این بیگانگی، رمان کوتاه موسم هجرت به شمال اثر طیب صالح (نویسندة سرشناس سودانی) است که علی‌رغم یدک کشیدن عنوانِ بزرگ‌ترین رمان عربی قرن بیستم از سوی آکادمی ادبیات عربی و بسیاری از محافل ادبی دیگر، و به تبع آن توجه ویژة ناقدان ادبی به این اثر و به ویژه سه بار ترجمه به زبان فارسی، هنوز هم نتوانسته جایگاه مطلوبی در میان خوانندگان و ناقدان ادبی کشورمان به دست آورد. پژوهش پیش‌رو با هدف برداشتن گامی خرد در حوزة این رهیافت نقدی، درصدد خوانشی پسااستعماری از موسم هجرت به شمال برآمده و به واکاوی و تحلیل مفاهیمی پسااستعماری از قبیل من/ دیگری (مرکز و حاشیه)، دورگه ‌بودگی، نژاد، اروپا محوری و جنسیت در متن روایی مزبور پرداخته است. بر اساس این پژوهش، عامل اصلی موفقیت موسم هجرت به شمال در میان ده‌ها رمان عربی مشابه، در تصویر عینی و برهنة آن در بدست دادن مفاهیمِ پسااستعماری و به دنبال آن، اجتناب از هرگونه نگاه ایدئولوژیک و پیام محور و یا آرمانی به روابط میان استعمارگر و استعمار زده است. این رمان با بدست دادن تصویری برهنه و هولناک از خرد شدن هویتِ جامعة سودانی، به ‌ویژه طبقة روشنفکر این کشور، تأثیرات و پیامدهای دردناک اجتماعی، اقتصادی و سیاسی استعمارِ نو را با بهره‌گیری از روایتی چند لایه و متکثر به تصویر کشیده است.

کلیدواژه‌ها

• نقد پسااستعماری
• موسم هجرت به شمال (موسم الهجره إلی الشمال)
• من/ دیگری
• دورگه ‌بودگی
• اروپا محوری

عنوان مقاله [English]

A postcolonial Study about “Season of Migration to the North” by Tayyeb Salih

نویسندگان [English]

• Kamal Baghjeri ¹
• Shahryar Niazi ²

¹ Assistant Professor in Arabic Language and Literature Farabi College of University of Tehran

² Associate Professor in Arabic Language and Literature University of Tehran

چکیده [English]

This article is a Postcolonial study about season of Migration to the North a novel written by Tayyeb Salih (the renowned Sudanese writer). The novel, season of migration to the north, is the most famous postcolonial Arabic novel which has caught the attention of so many literary critics including Edward Sa’eed, the Palestinian-American literary theoretician, and even in 2001, the academy of Arabic literature in Damascus named it as the best Arabic novel in the twentieth century.
A noticeable part of this research has been allocated to analysis of postcolonial concepts of the novel such as ego/other (core/periphery), hybridity, eurocentrism, and gender. It is worth noting that analysis of ego/other (core/periphery), in addition to text of the novel, includes some paratext elements like title and cover design.  The primary outcome achieved from this composition is that the novel Season of Migration to the North, projecting a vivid objective image of economical and sociological position of Sudan and its intellectuals’ crisis in postcolonial period gained an elevated status among other similar Arabic novels.

کلیدواژه‌ها [English]

• postcolonial criticism
• Season of Migration to the North
• ego/other (core/periphery)
• hybridity
• Gender