تشخیص و تصویرآفرینی آن در دعاهای امام سجاد علیه السلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه شیراز

چکیده

دعاهای امام سجاد (ع) از سبک هنری و ادبی ویژه­ای برخوردار است، توجه به این بعد از دعاها که از آنبهادبیاتدعایادمی­شود، بسیارضروری است.در این مقاله سعیداریم تا باروشی تحلیلی– توصیفی، تصویرسازی نشأت گرفته از عنصر تشخیص را در دعاهای امام سجاد (ع) با هدف نشان دادن حس انگیزی وحرکت و پویایی که از امتیازات یک اثر ادبی است، مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم.
نتایج حاصل از این بررسی عبارتند از: گسترۀ تشخیص در دعاهای صحیفة سجادیه، محدود به انسان­وارگی نیست، بلکه علاوه بر انسان از سایر حیوانات نیز برای تشخیص استفاده شده است. تشخیص به عنوان یک صنعت ادبی که به تکلف بیانجامد در این دعاها مورد استفاده قرار نگرفته است، بلکه در راستای همان رابطة وجدانی با خالق -که هدف دعاست- شکل می­گیرد و همین امر باعث می­شود تا مخاطب نوعی از حس­انگیزی و پویایی را در دعاهای امام سجاد علیه السلام بیابد و ارتباط بهتری با خداوند برقرار کند. دایرۀ تشخیص در دعاهای مورد بررسی به یک جملة کوتاه محدود
نمی­شود بلکه در برخی موارد بخش اعظمی از یک دعا به تشخیص یک مفهوم یا پدیده تعلق می­گیرد. بخش اعظمی از عناصری که در دعا تشخص می­یابند فراتر از دنیای مادی است و در ذیل مفاهیم انتزاعی مفاهیمی چون حمد ورمضان و... نیز وجود دارد که می­توان گفت بیشتر مورد توجه ادبیات دینی مخصوصا ادبیات دعاست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Personification and imaginary in the Prayers of Imam Sajjad (AS)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Hasan Foadian 1
  • Mousa Arabi 2
1 Associate Professor, University of Tehran
2 Assistant professor in Arabic language and literature, university of shiraz
چکیده [English]

The prayers of Imam Sajjad (AS) have a special artistic style that contribute to a great body of our religious literature. Therefore, it is essential to pay due attention to this aspect of the prayers also known as the prayer literature. In this paper, we try to analyze the imagery created through personification in the prayers of Imam Sajjad (AS) with the aim of portraying emotion, movement and dynamism. Findings from the review suggest that emotion and dynamism proceeded from personification  hasn’t been limited to human but also is used to from other animals. Personification not used in these prayers  as a rheotic  but it has been employed in agreement with the moral relationship with the Creator which is the very purpose of the prayers and this makes the audience find a kind of dynamic prayers and better relationship with God. In addition to brief personification, extended personification  has also been used in the prayers. The elements that are personified in the prayers are beyond the mundane world and exist in the form of abstract concepts such as praise and Ramadan etc. which could be argued that they have received more attention in the religious literature and the prayer literature, in particular.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imagery
  • personification
  • Imam Sajjad (AS)
  • prayer

مراجع

القرآن الکریم
الجرجانی، عبدالقاهر، أسرار البلاعة، جدة، دارالمدنی، ط 1، 1991م.
ـــــــــــــــــ، دلائل الإعجاز، تعلیق محمودمحمد شاکر أبوفهر، مصر، مکتبة الخانجی، د.ت.
خانجانی، علی اوسط، شکوه تعبیر در صحیفة سجادیه، مجلة اندیشة دینی، شماره 15، تابستان 1384ش.
الراغب، عبدالسلام، کارکرد تصویر هنری قرآن کریم، ترجمة سید حسین سیدی، تهران، انتشارات سخن، چاپ اول، 1387ش.
رضا، جهاد، التصویر الفنی فیشعر العمیان، دمشق، اتحاد الکتاب العرب، ، 2011م.
سبزیان، سعید، فرهنگ نظریه ونقد ادبی واژگان ادبیات وحوزة وابسته، تهران، انتشارات مروارید، چاپ اول، 1388ش.
سلوم، سامیة، صورة الشعریةعند سلیم برکات من خلال دیوانه «طیش الیاقوت»، بیروت، الجامعة اللبنانیة، 2001م.
الشابی، ابوالقاسم، الخیال الشعری عند العرب، تونس، الدار التونسیة للنشر، د.ت.
شفیعی کدکنی، صور خیال در شعر فارسی، تهران، نشر آگاه، چاپ 13، 1388ش.
صحیفة سجادیه، ترجمة محمد مهدی رضایی، قم، نشر جمال، چ1، 1382ش.
الطباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمد باقر موسوی، قم، انتشارات اسلامی، چاپ28، 1388ش.
طبل، حسن، الصورة البیانیةفی الـموروث البلاغی، مصر، مکتبة الایمان بالمنصورة، ط 1، 2005م.
عرفان، حسن، کرانه­ها (شرح مختصر المعانی)، قم، انتشارات هجرت، چاپ چهارم، ج اول، 1383ش.
عصفور، جابر، الصورة الفنیة فـی التراث النقدی والبلاغی عند العرب، بیروت، انتشارات المرکز الثقافی العربی، ط3، 1992م.
عمران، علی، حجاجیة الصورة الفنیة فـی الـخطاب الـحربی، سوریا، دارنینوی، ط1، 2009م.
فتوحی رودمعجنی، محمود، بلاغت تصویر، تهران، سخن، چ2، 1389ش.
قطب، سید، التصویر الفنـی فـی القرآن الکریم، القاهرة، دارالشروق، ط6، 2002م.
قمی، عباس، مفاتیح الجنان، تهران، پیام عدالت، چ17، 1390ش.
کریمی فرد، غلامرضا، نکات بلاغی در صحیفة سجادیه، مجلة مشکاة، شمارة 53، زمستان 1375ش.
المعری، أبوالعلاء، اللزومیات، دمشق، دارطلاس، الطبعة الثانیة، 1988م.
ناصف، مصطفی، الصورة الأدبیة، بیروت، دارالأندلس، د. ط ، د.ت.
الهاشمی، أحمد، جواهر البلاغة، نشر موسسة صادق، ط2، 1384ش.
یمین، محمد حسین، «تشخیص از دیدگاه زبانشناسی»، مجلة نامة فرهنگستان، شمارة 2/4، 1387ش.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار