نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه قم

2 دانشجوی دورة دکتری در رشتة زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان

چکیده

شعر جاهلی را باید آیینة تمام نمای زندگی اعراب جاهلی دانست؛ شعری که تصویرگر حیات مردم آن دوران بوده و پیرامون آن شکل می‌گیرد. شاید بتوان گفت بحث اطلال در مقدمة قصاید جاهلی و توجه به آن، از رایج‌ترین موضوعات شعر جاهلی به شمار می­آید. وقوف بر اطلال، و گریستن بر آنها، به شعر جاهلی محدود نشده، و شاعران دوره‌های بعد نیز از این فن در مقدمة قصاید خود بهره برده‌اند، حتی در عصر عباسی نیز با وجود کمرنگ شدن این فن ادبی، شعرایی چون بحتری و ابن رومی از آن در اشعار خود بهره برده‌اند. استعمال اطلال به عنوان پدیدة فنی رایج حتی تا اوایل قرن بیستم نیز ادامه داشت. پژوهش حاضر در صدد است تا پس از توضیح مختصری دربارة اسباب سرایش مقدمه­های طللی، با بررسی دقیق دواوین شعرای معلقات [به روایت تبریزی]،  عناصر اساسی و مضامین مشترک مقدمه­های طللی را مشخص، و مختصراً تحلیل نماید؛ و بعد از یک بررسی دقیق،  واژه­های مرتبط با اطلال، و پر بسامدترین آنها را مشخص کند. با این پژوهشِ مختصر می­توان گفت که مقدمة طللی از ریشه­دارترین مقدمه­های شعری در تاریخ بنای شعر عربی به شمار رفته و صرفاً یک روش تقلیدی یا فنی نیست که شاعر بدوی به آن پایبند باشد، بلکه فریادی است که هدفش ابراز احساسات نهفتة شاعر نسبت به محبوبش بوده و ارتباط تنگاتنگی میان اطلال و معشوقة شاعر وجود دارد. همچنین با توجه به محیط ابتدایی و بدوی شاعر جاهلی، شایسته نیست که این موضوع از دید فلسفی و رمزی تفسیر گردد. امرؤالقیس با استعمال بیشترین واژه­های طللی، در این زمینه برجسته­ترین شاعر، محسوب می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Elements and Common Contents of Ruin Introductions in Moallaqhat

نویسندگان [English]

  • Sayyed Mohammad Razi Mostafavi Nia 1
  • Mahmoud Reza Tavakkoli Mohammadi 1
  • Siamak Zafari Zadeh 2

1 Assistant professor, university of Qom

2 Ph.D student, university of Esfahan

چکیده [English]

Jahilid poetry should be known as a pre-islamic life. poem has been illustrator during the life of its people and its surrounding shape. Perhaps it could be say Atlal discussed in the introduction of pre-Islamic odes and according to it, is the most popular topics of Jahilid Poetry. Standing on Atlal and desolate land, and weep over them, not limited to the pre-Islamic poetry, and the poets of the next period Also have used this technique in the introduction of their own odes, even in the Abbasid period, despite being less of a technological of literature, poets such as Bohtory and Ibn-e-Rumi have used it in their poems. Atlal used as a common technical phenomenon continued until the early 20th century.
This study is intended to so after a brief explanation about causes compose introductions of Talaly with careful review Davavin of poets Moallaqhat (according to Tabrizi), elements and common contents Talaly introductions of Talaly identified, and briefly to analyze and show related to Atlal. After this review, we can say that the introduction Talaly was considered the oldest introduction of poetic on historical Building of Arabic poetry, and It is not merely a method imitation  or technical that  primitive poet is committed that. But it is the cry, that his goal, has been expression of the emotions and hidden emotions of the poet relationship his beloved, and there is a close relationship between the love of poet and his Atlal. Also according to the poet, ignorant primitive, it is not right that this topic be interpreted from a philosophical esoteric perspective. Imrulqys with most used Talaly terms is considered as the most prominent poets in this context.

کلیدواژه‌ها [English]

  • pre-islamic poetry
  • Moallaghat
  • Atlal
  • Common contents
منابع
قرآن کریم
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، قم، أدب الحوزة، 1405هـ .
الأعشی الکبیر، میمون بن قیس، الدیوان، بیروت، دار صادر، د.ت.
الأعلم الشنتمری، یوسف بن­سلیمان، أشعارالستةالجاهلیین، بیروت، دار الفکر، د.ت.
امرؤ القیس، ابن حجر بن الحارث، الدیوان، بیروت، دار صادر، د.ت.
الباقلانی، أبوبکر، إعجاز القرآن، القاهرة، دار المعارف، 1963م.
بدوی، عبده، «قضیةالبکاء علی الأطلال فـیمقدمةالقصیدة»، مـجلة المداد،7 /أیار (مایو)، مرکز مداد المتخصص للنشر والتوزیع، جدة، 2009.
البستانی، بطرس، أدباء العرب (فـیالجاهلیةو الإسلام)، بیروت، دار الجیل، 1989.
البستانی، فؤاد أفرام، الـمجانیالحدیثة، قم، انتشارات ذوی القُربی، 1419هـ .
بهروز، اکبر، تاریخ ادبیات عرب، تبریز، انتشارات دانشگاه تبریز، 1377ش.
الجاحظ البصری، أبو عثمان عمرو بن بحر، الحیوان، بیروت، دار احیاء التراث العربی، الطبعة الثانیة، 1989.
جرجی، زیدان، تاریخ آداباللغة العربیة، بیروت، دار و مکتبة الحیاة، 1983.
الجمحی، ابن السلام، طبقات فحول الشعراء، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، الطبعة الثالثة، 1989.
ج. م، عبد الجلیل، تاریخ ادبیات عرب، ترجمة آ.آذرنوش، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ پنجم، 1382.
جندی، علی، فی تاریخ الأدب الـجاهلی، بیروت، مکتبة دار التراث، الطبعة الاولی، 1412.
جودت، فخر الدین، شکل القصیدة العربیة فی النقد العربی حتی القرن الثامن الهجری، بیروت، دار المناهل، الطبعة الثانیة، 1995.
الحارث بن­ حلّزة الیشکریّ، الدیوان، الشرح: مروان العطیة، بیروت، دار الهجرة، الطبعة الأولی، 1415هـ.
حسین، الحاج، فـی تاریخ الادب الـجاهلی، بیروت، دار العلم، 1998.
خلیف، یوسف، حیاةالشعر فـی الکوفة، القاهرة، دار المعارف، 1968.
رومیة، وهب أحمد، شعرنا القدیم والنقد الجدید، العالم، کویت، 1996.
زهیر بن أبی ­سلمی، الدیوان، بیروت، دار صادر، د.ت.
ضیف، شوقی، العصر الـجاهلی، ترجمه: علیرضا ذکاوتی قزاگزلو، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، 1360ش.
طرفة بن ­العبد، الدیوان، بیروت، دار صادر، د.ت.
طلیمات، غازی، و عرفان الأشقر، تاریخ الأدب العربـی، حمص، دار الارشاد، الطبعة الاولی، د.ت
عباس، احسان، تاریخ النقد الأدبـیعند العرب، بیروت، دار الثقافة، 1983.
عبد الحافظ، صلاح الدین، الزمان والمکان فـی الشعر الـجاهلی، بیروت، دار العلم، 2007.
عبید بن الأبرص، الدیوان، الشرح: أشرف أحمد عدرة، بیروت، دار الکتاب العربی، الطبعة الأولی، 1414.
علیمات، یوسف، جمالیات التحلیل الثقافـی فـی الشعر الـجاهلی نـموذجاً، الأردن، دار الفارس، الطبعة الأولی، 2004.
عمرو بن­ کلثوم التغلبیّ، الدیوان، الشرح: فریتس کرنکو، بیروت، الـمطبعة للآباء الیسوعیین، 1922.
عنترة بن ­شداد العبسی، الدیوان، الشرح: الاستاذ خلیل شرف الدین، بیروت، دار ومکتبه الهلال، الطبعة الأولی، 1988.
عوض، ریتا، بنیة القصیدة الجاهلیة، الصورة الشعریةلدی امرئ القیس، بیروت، دار الآداب، الطبعة الثانیة، 2008.
عوین، أحمد محمد، قضایا الشعرالـجاهلی، اسکندریة، دارالوفاء، الطبعة الأولی، 2002.
الفاخوری، حنا، تاریخ الأدب العربـی، ترجمة عبد المحمد آیتی، مشهد، انتشارات توس، 1361ش.
فاضلی، محمد، مختارات من الروائع الأدب العربـی، تهران، انتشارات سمت، 1381ش.
فروخ، عمر، تاریخ الأدب العربـی، بیروت، دار العلم الملایین، الطبعة السادسة، 1992.
کمّونی، سعد حسن، الطلل فی النّص العربـی، بیروت، دار المنتخب العربی، الطبعة الأولی، 1999.
لبید بن ­ربیعة العامری، الدیوان، بیروت، دار صادر، د.ت.
محسنی نیا، ناصر و آخرون، «صدی المطلع الطللی و تطوراته فـی القصیدة العربیة»، فصلیة اللسان المبین، السنة الثالثة، العدد الخامس، خریف، 1390ش.
معلوف، لویس، المنجد، ترجمة محمد بندر ریگی، تهران، انتشارات ایران، چاپ دوم، 1373ش.
النابغة الذبیانی، زیاد بن معاویة، الدیوان، الشرح: د. حنا الحتی، بیروت، دار الکتاب العربی، 427هـ .
هلال، محمد غنیمی ، ادبیات تطبیقی، ترجمة مرتضی آیت الله زاده شیرازی، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ اول، 1373ش.
ـــــــــــــــــــ ، فی النقد التطبیقی والـمقارن، مصر، مطبعة دارالنهضة، د.ت.
الیوسف، یوسف، «الخطة الطللیةفـیالشعر الـجاهلی»، مـجلة الموقف العربی اتحاد الکتاب العرب، دمشق، حزیران، 1974: ((http:www.awu-dam.com