نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا

2 کارشناس ارشد در رشتة زبان وادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

3 استادیار گروه زبان وادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

«طنز ناسازوار» ویژگی بارز شعرسیاسی امل دنقل، شاعر برجستة مصری است که با بهره­مندی بجا و هنرمندانه از آیات و مضامین قرآنی، آن را  در شعر خود برجسته­سازی کرده است. وی این ساز و کار ادبی را با رندی تمام و زیبایی خیره­کننده­ای، برای نشان دادن شرایط نابسامان اجتماعی و سیاسی حاکم برمصر به­کار می­برد تا تفاوت خنده­آور اوضاع نابسامان کنونی را با وضعیت آرمانی نشان دهد. زیبایی این ناسازاوریِ طنزگونة سیاسی، در بهره­برداری و فراخوانی از قرآن برای اهداف سیاسی است که
به­صورت شگفت­آوری موجب آشنایی زدایی متن شعری شده است؛ به­گونه­ای که چنین تصور می­شود که شاعر قرآن را بر خلاف اهداف آن به­کار می­برد؛ اما چنین نیست. با تحلیل روابط بینامتنی روشن می­شود که شاعرِ سرکش مصری توانسته با نقدی گزنده، مخاطبان خود را به وضعیت تلخ سیاسی حاکم آشنا سازد. این مقاله به منظور تبیین متن شعری و پرهیز از برداشت­های ناصواب، با روش تحلیل محتوا بر اساس تحلیل روابط بینامتنی، ارزش ادبی شعر این شاعر را دراستفاده از آیات ومضامین قرآنی روشن می­سازد و می­کوشد شبهة بهره­برداری ناصواب از قران را برطرف نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Deep Structure of Irony in Amal Donqol’s Poetry and Quranic Intertextuality

نویسندگان [English]

  • Faramarz Mirzaei 1
  • Reza Tavazuei 2
  • Sayyed Reza Musavi 3

1 Professor of Arabic Language and Literature, Bu Ali Sina university.

2 M.A in Arabic Language and Literature, azarbaijan university of shahid

3 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, azarbaijan university

چکیده [English]

Humour irony " clear political poetry feature is a prominent Egyptian poet Amal Donqol to signalized it by timely and artistically benefit Quranic verses and themes. To indicate diffrences between disquiet and holy goal conditions he select  literal mechanism  by  cleverness  and interest to indicate  social and political disquiet  conditions on Egyptin. Beauty of this irony political satire is in operation and the Quran calls for political purposes that amazingly make unintroduction in  poetic text , Such a way that  seems poem select Qran  against  its goal. But it isn,t so.  By analysis relation intertextuality indicate that Egyptian wanton poem could by biting critic introduction his audience with  bitter political conditions. In this article to indicate poetic text  and  restrain from false understanding . By container  analysis based on intertextuality analysis, indicate literally value of poet this poem  to use Quranic verses and themes, remove the doubt of  false taking from  Quran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Amal Donghl
  • Intertextuality
  • Irony
« قرآن کریم»، عثمان طه ترجمة مهدی الهی قمشه ای.قم:الهادی، 1369ش.
آل بویه لنگرودی، عبدالعلی، اسمعیلی،مهدی، «الشعر العربی الحدیث:بین الرومانسیة و الواقعیة»، لسان مبین. السنة الثالثة.المسلسل الجدید والعددالخامس.خریف، 1390ش. 
آلن، گراهام،.« بینامتنیت» ترجمه: پیام یزدانجو، تهران ، نشر مرکز، 1380ش.
امین­مقدسی، ابوالحسن،«روابط بینامتنی نهج البلاغه با آثار امین الریحانی،پژوهشنامة نقد ادب عربی، شماره 1 پیاپی(6/59) / پاییز و زمستان 1389،صص5-24، 1389ش.
بارت، رولان، «از اثر به متن » ترجمه: مراد فرهاد پور، نقد ادبی نو، (ارغنون شمارة4)، تهران، سازمان چاپ و انتشارات  وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، چاپ اول،1383ش.
بدوی، أحمد، «قضایا الشعر المعاصر»، مجلة فصول،ج1،عدد4.یولیو، 1981م.
بلحاج، کاملی، «أثر التراث الشعبی فی تشکیل القصیدة العربیة المعاصرة»، دمشق: اتحاد الکتاب العرب، 2004ق.
الـجزار، محمد فکری، «استراتیجیات الشعریة فی قصیدة امل دنقل»، مجله: فصول، عدد64.صص246-284، 2004ق.
جیده، عبدالحمید، «الاتجاهات الجدیدة فی الشعر العربی المعاصر»، بیروت، موسسه نوفل، 1980م.
حافظ، صبری ، «أفق الخطاب النقدی»، القاهرة، دارالشرقیات للنشر و التوزیع، 1996م.
خیر بک،کمال، «حرکة الحداثة فی الشعر العربی المعاصر»،بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، الطبعة الثانیة، 1986م.
دنقل، امل، «الأعمال الشعریة الکاملة»، القاهرة، مکتبة مدبولی، بی تا. 
الدوسری، أحمد، «أمل دُنقل شاعر علی خطوط النار»، ط1، القاهرة، دارالغد للطباعة و النشر و الاعلان، 2001م.
الروینی، عبلة، «الجنوبی»، القاهرة، مکتبة مدبولی، بی تا.
زاید، علی عُشری، «استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر»، القاهرة، دار الفکر العربی، 1997م.
سلیمان، محمد، «الحرکة النقدیة حول تجربة أمل دنقل الشعریة»، الأردن، دار الیازوری العلمیة للنشر والتوزیع، 2007م.
سلیمی، علی و چقازردی، اکرم، نمادهای پایداری در شعر معاصر مصر (مطالعه موردپژوهانه: امل دنقل)، کرمان، نشریة ادبیات پایداری، دانشکدة ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه شهید باهنر، سال اول، شماره اول، 1388ش.
صالح، فخری، «دراسات النقدیة فی أعمال السیاب، حاوی، دنقل، جبرا»، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر، الطبعة الاولی، 1996.
عثمان، اعتدال، «الشعر والموت فی زمن الاستلاب» قرائة فی «أوراق الغرفة(8) للشاعر أمل دنقل.مجله:فصول مصر، ج4، عدد1.صص221-227، 1983.
غراب، عمر.«شعراء مناضلون"3"امل دنقل»  www.aldiwan.org
فتحی دهکردی، صادق؛ قوامی زوران،ژیلا، « بینامتنی دیوان امل دنقل با قرآن کریم»، مجموعه مقالات همایش ملی قرآن کریم و زبان وادبیات عربی، سنندج، دانشگاه کردستان، صص: 359-374، 1390ش.
فضل ، صلاح، «انتاج الدلالة فی شعر امل دنقل»، مجله: فصول،ج1،عدد1، اکتوبر، صص222-233، 1980م.
کریستوا، ژولیا، « کلام، مکالمه، و رمان»، به سوی پسامدرن، پساساختارگرایی در مطالعات ادبی، ترجمه: پیام یزدانجو،1381ش.
کریم ، مصطفی.«امل دنقل-التائه الحائر».15یونیو2010م.
محسنی نیا، ناصر، «مبانی ادبیات مقاومت معاصر ایران و عرب»، نشریة ادبیات پایداری، سال اول، شماره اول، صص143-159، 1388ش.
الـمساوی، عبد السلام، «البنیات الدالة فی شعر امل دنقل».دمشق، اتحاد الکتاب العرب، 1994م.
معروف، یحیی، « نقد وبررسی وامگیری قرآنی در شعر احمد مطر» مجلة زبان وادبیات عربی، شمارة چهارم، بهار وتابستان (123-151)، 1390ش.
مکارم شیرازی و همکاران، ناصر، تفسیر نمونه، ج هفدهم، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1373ش.
مکاریک، «دانش نامة نظریه‌های ادبی معاصر»، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، نشر آگه، چاپ اول، 1384ش .
موسی، خلیل، «قراءات فی الشعر العربی الحدیث والمعاصر»، دراسة، دمشق، منشورات اتحاد الکتاب العرب، 2000م.
میرزایی، فرامرز، واحدی، ماشاالله، «روابط بینامتنی قرآن با اشعار احمد مطر»، دانشگاه باهنر کرمان، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دوره جدید، شماره25، صص299-322، 1388ش.
میرزایی، فرامرز؛ نصیحت ناهید، «روش­گفتمان کاوی شعر»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی.شماره4، 1384ش.
نابلسی، شاکر، «رغیف النار والحنطة»، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات والنشر، الطبعة الاولی، 1986م.