نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه سیستان وبلوچستان

2 دانش آموخته

چکیده

در دورة عباسی اول، دعبل خزاعی به دفاع از تفکر شیعه، به ویژه حقانیت علویان پرداخت. اشعار احتجاجی او در اثبات عقاید شیعه، مسألة امامت و خلافت و نقض گفتار مدعیان، فراوان است.
این مقاله در صدد یافتن پاسخی برای سؤالات زیر است – رویکردهای احتجاجی شاعر برای اثبات حقانیت اهل‌بیت (ع) مبتنی بر چه اصول و مواردی است؟ - گرایش غالب شاعر برای اقناع مخاطب بیشتر بر محور چه عناصری می­چرخد؟ - مضمون اشعار، چه تأثیری بر زبان و بیان شاعر گذاشته است؟ قدرت بیان، و استدلال منطقی از جنبه‌های مهم شعر احتجاجی این شاعر متعهد به شمار می­آید. نتایج تحقیق مشخص می‌کند که دعبل شعر را در خدمت اهداف سیاسی که دفاع از مکتب اهل‌بیت (ع) باشد، قرار داده و بر اقناع عقلی مخاطب تکیه دارد. فاصله گرفتن شاعر از عناصر عاطفه و احساس در امور احتجاجی، مؤید توجه او به اقناع عقلی مخاطب است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Dibil's Arguments in Favor of the Prophet's Family (a)

نویسندگان [English]

  • Reza Rezaee 1
  • Fatemeh Rezaee 2

چکیده [English]

During King Abbas I era, Dibil Khuzāi set out to defend Shia thoughts, especially the rightfulness of Alavies. He has numerous argumentative poems in favor of the Shia thoughts, on Imamate and caliphate, and on rejection of the claimants' stances. This article intends to find answer for the following questions. First, what are the bases of Dibil's argumentative approach to prove the rightfulness of the Prophet's Family (a)?  Second, what are the principles that Dibil relies on to convince his addressees? And third, how the content of the poems has affected Dibil's language and wording? Eloquence and logical reasoning are among the main features of this committed poet's argumentative poetry. The findings of the study indicate that Dibil has used poetry as a political means, i.e. to defend the doctrine of the Prophet's Family (a), and his main concern is to convince his addressees. When discussing argumentative issues, Dibil distances himself from emotion. This indicates his tendency to logical convincing of the addressee.

کلیدواژه‌ها [English]

  • argument
  • Dibil Khuzāi
  • The Prophet's Family (a)
قرآن کریم
ابن منظور، لسان العرب، تعلیق علی شیری ، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، 1988م.
الأسدی، کمیت بن زید، القصائد الهاشمیات، شرح صالح علی الصالح، قم، منشورات الشریف الرضی، الطبعة الأولی، 1408 هـ. ق.
الأشتر، عبدالکریم، دعبل بن علی الـخزاعی شاعر آل البیت، دمشق، دارالفکر، 1964م.
الاصفهانی، أبوالفرج، الأغانی، بیروت، مؤسسة جمال، 1972م.
الأمینی، عبدالحسین، الغدیر فی الکتاب والسنة والأدب، بیروت، دارالکتاب العربی، 1403ق.
البخاری، محمدبن اسماعیل، صحیحالبخاری، الشرح والتحقیق: الشیخ قاسم الشماعی، لبنان، بیروت،
دار القلم، الطبعة الأولی، 1987م.
الترمذی، محمد بن عیسی، سننالترمِذی، تحقیق عزت عبید الدعاس، دمشق، دار ابن کثیر، الطبعة الأولی، 2007م.
الحکیم، محمدتقی، الأصول العامة للفقه المقارن، بیروت، دارالأندلس 1963م.
الـخزاعی، دعبل بن علی، الدیوان، شرحه و جمعه: ضیاء حسین الأعلمی، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1997.
ـــــــــــــــــ دیوان، تحقیق عبد الصاحب الدجیلی، بیروت، دارالکتاب اللبنانی، الطبعة الثانیه، 1972م.
الخطیب البغدادی، أحمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1997.
الریشهری، محمد، منتخب میزان الـحکمة، قم: مرکز الطباع و النشر فـی دار الحدیث، 1380 هـ . ش.
الزمـخشری، محمود بن عمر، أساسالبلاغة، تحقیق: عبدالرحیم محمود، تهران: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، بی تا.
الشرتونی اللبنانی، سعید، أقربُ الموارد فیفُصَحِالعربیةوالشوارد، قم، منشورات مکتبة آیة الله الـمرعشی النجفی، 1403 هـ . ق.
طهرانـی، آقابزرگ، الذریعةإلی تصانیفالشیعة، تهران، چاپخانة مجلس، 1337 هـ .ق.
العسکری، أبوهلال، الفروقفی اللغة، ترجمه، تعلیق و تصحیحِ علوی مقدم، مشهد، آستان قدس رضوی، 1363 هـ . ش.
فرّوخ، عمر، تاریخ الأدب العربی، بیروت، دارالعلم للملایین، 1984م.
الـمجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1991م.
الـمسعودی، علی بن الحسین، مروج الذهب، تحقیق: عبدالامیر مهنا، بیروت: منشورات الاعلمی للمطبوعات، 1991م.
المظفر، محمدرضا، المنطق، قم، انتتشارات دارالعلم، چاپ سوم، 1376 هـ .ش.
النیسابوری، مسلم بن الحجاج، صحیح مسلم، شرح النووی، بیروت: داراحیاء التراث العربی، د. تا.
یاقوت الـحموی، أبو عبدالله، معجم الأدباء، بیروت، دار احیاء التراث العربـی، 2009م.