نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسن رضایی هفتادر ¹
• روح الله شهیدی ²
• سیده راضیه توسل ³
• زینب روستایی ⁴

¹ دانشیار دانشگاه تهران

² استادیار دانشگاه تهران

³ کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث

⁴ استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم

چکیده

بلاغت، به معنای مطابقت کلام با مقتضای حال مخاطب، هماره به عنوان یکی از جلوه­های اعجاز و هماورد ناپذیری قرآن، مطرح بوده است. علم معانی، در جهت شناخت دقیق ابعاد مختلف بلاغت کلام به صورت عام و کلام الهی به صورت خاص، پدید آمده است. این علم، کلام را به لحاظ افادۀ معانی ثانوی و تبعی، موضوع خود قرار داده و برای این هدف، انواع مختلف کلام، چه خبر و چه انشاء را بررسی می‌کند. در این میان، انشاء بر این اساس که آیا برای یافتن مطلوبی القا می‌شود یا نه، به انشای طلبی و غیر طلبی تقسیم می‌گردد. انشاءهای طلبی، به دلیل افادۀ معانی ثانوی، در علم معانی از اهمیت بالایی برخوردارند. استفهام یکی از اقسام پرکاربرد این انشاء است که در قرآن نیز فراوان یافت می‌شود و بررسی معانی ثانوی آن بی شک در آشکار نمودن بلاغت و اعجاز قرآن اثرگذار است. بررسی
مهم­ترین جمله­های استفهامی قرآن، روشن می‌سازد که تنها نوزده مورد از استفهام‌های قرآن در معنای حقیقی، یعنی طلب علم، به کار رفته و بیشتر آن‌ها در معانی مجازیی چون انکار ابطالی، انکار توبیخی، تقریر، نفی، تعجب، ترغیب و تسویه کاربرد داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• بلاغت
• انشاء طلبی
• استفهام
• اغراض ثانوی
• اعجاز قرآن

عنوان مقاله [English]

Rhetorical Mysteries of Interrogation in the Noble Quran

نویسندگان [English]

• Hassan Rezaee Haftador ¹
• Roohollah Shaheedee ²
• Sayyedeh Razeeyeh Tawassol ³
• Zeynab Roostayee ⁴

¹

²

³

⁴

چکیده [English]

Rhetoric – which means correspondence of discourse to the conditions of the audience – has always been considered as the manifestation of the Quran’s inimitability and matchlessness. Accordingly, semantics has been invented to obtain an exact understanding of the different dimensions of rhetoric in discourse in general, and in the Divine Word in particular. This science sets out to inspect discourse since it conveys a connotative and implicational meaning. To this end, it addresses different kinds of discourse, including statement and composition. The latter can be divided into purposive and non-purposive branches, based on the point that if it is uttered to attain a purpose or not. The purposive compositions are highly important in semantics since they convey connotative meanings. Interrogation is one of the most useful types of this composition, which can be frequently found in the Quran, and examination of its connotative meaning is certainly effective on illumination of the Quran’s rhetoric and inimitability. Investigation of the interrogative sentences of the Quran reveals that only 19 Quranic interrogations have been used in their real meanings, i.e. to know the answer. The remaining majority of the interrogative sentences have been intended to convey figurative meanings like refutation, admonitory denial, tacit approval, rejection, surprise, persuasion, and equalization.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rhetoric
• Purposive composition
• interrogation
• Connotative meanings
• Inimitability of the Quran