نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• نعمت الله به رقم ¹
• معصومه شبستری ²

¹ دانش آموختة دوره دکتری در رشته زبان و ادبیات عربی، و مدرس موظف دانشگاه فرهنگیان همدان

² دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

چکیده

متناقض نما به عنوان یک ترفند ادبی ناشناخته، کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ اما به جهت هنجارگریزی، دو بعدی بودن، برجستگیِ معنا و ایجاز در کلام، مایة شگفتی، و در نتیجه لذت هنری می­شود. یکی از جنبه­های ظریفی که در ادب عربی و به ویژه در کتاب نهج البلاغه مغفول مانده و کمتر مورد توجه قرار گرفته، بررسی عناصر و ارکان متناقض نما - به عنوان عناصر موسیقایی- در این شاهکار ادبی است. تجربه­های عرفانی و فرا عقلی، نکته سنجی و خیال پردازی و اوضاع سیاسی و اجتماعی حاکم بر جامعه، مهمترین علل شیوع این گونة هنری در کلام علی (ع) است. این مقاله بر آن است تا ابعاد توازن و تناسب مؤلفه­های معنایی متناقض نما را در دو جنبة لفظی و معنویترسیم کرده،عوامل شکل گیری و تحول متناقض نما را در سخنان حضرت (ع) مورد واکاوی قرار دهد. حضرت امیر (ع) با تسلط شگفت انگیزی که بر حوزة زبانی واژگان دارد - به شیوه­ای بسیار هنرمندانه - در کنار عناصر زیبایی شناختی لفظی از چاشنی تناسب­ها و هماهنگی­های معنایی استفاده می­کند تا تأثیر کلام جاندارتر باشد؛ چنانکه از همة شیوه­ها و شگردهای بیان پارادکسی، برای آفرینش مضامین، پروراندن مفاهیم و آرایش مظاهر سخن بهره برده است.

کلیدواژه‌ها

• متناقض نما
• موسیقی معنوی
• هنجار گریزی
• نهج البلاغه

عنوان مقاله [English]

The Study and Analysis of Paradoxical Music in Nahjol Balaghah

نویسندگان [English]

• Nematollah Behragham ¹
• Masoumeh Shabestari ²

¹

²

چکیده [English]

In spite of the fact that paradox as an unknown literary device has largely been ignored, it has been a source of amazement and, consequently, aesthetic joy due to deviation from norm, ambiguity, the saliency of meaning, and laconism. One of the subtle points receiving little attention in Arabic literature, especially in Nahjol Balaghah, is the study of paradoxical elements. The most significant factors contributing to the high frequency of this artistic device in the Master of Speech (Ali-peace be upon him) are the mystical and spiritual experiences, punctiliousness, imagination and the dominant social and political atmosphere of the society at that time. The current research aimed at study the paradoxes from formal and functional perspectives and the reasons and areas of its formation in Imam Ali's speech. Due to his wonderful command of language and diction, Ali benefited from all the paradoxical devices and expressions to develop themes and concepts in an artistic and frequent manner.

کلیدواژه‌ها [English]

• Paradox
• Music
• Expression