نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه اصفهان

2 استادیار دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد

چکیده

فعل ناقص «کان» و مشتقات آن با ساخت­های مختلف، هزار و چهار صد و پنجاه بار در قرآن ذکر شده؛ از این­ رو بایسته است تا مترجمان قرآن با عنایت به سیاق این فعل و ویژگی­های آن، ترجمه­ای که نزدیک به مدلول متن عربی قرآن باشد، ارائه دهند. از ساخت­های پرکاربرد این واژه در قرآن، می­توان به «کان» در سیاق جملة شرطیه و جملة صله و مواردی که خبر «کان»، صفت مشبهه یا صیغه مبالغه است، اشاره نمود که باعث شده مترجمان قرآن از فعل «کان» ترجمه­های گوناگونی ارائه داده، نحویان نیز در تحلیل نحوی این ساخت­ها، متفاوت سخن بگویند. این پژوهش با تحلیل نحوی این ساخت­ها و تحلیل برابرهای آن­ها در فارسی، برخی از ترجمه­های قرآن را وارسی و به ارائة ترجمه‏ای یکدست و مبتنی بر تحلیل‏های انجام یافته از آن­ها همت گمارده است. نتیجه آن که ترجمة جمله­هایی که فعل «کان» در آن با «لو» شرطیه همراه است با جمله­هایی که همین فعل با «إن» شرطیه آمده، متفاوت است و در ساختاری که قبل از کان و اسم و خبر آن، «ما» آمده، باید آن را موصوله ترجمه کرد نه مصدریه.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

an investigation of Various “Constructions of Imperfect Verb of Kâna” in Quran and Criticism of Translators Attitudes in Finding Persian Equivalent for It

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Haji Esmaili 1
  • Reza Shokrani 2
  • Zohreh kiani 3

چکیده [English]

The copulative word “Kâna” has been used 1450 times in the Holy Quran with its derivatives in different structures. The translators of the Holy Quran, therefore, must know the meaning of the verb in line with the context in which it is used so that they may translate the verb “Kâna” as close as possible to the Quranic text. Mostly the verb has been used in conditional and relative clauses and in sentences in which the predicate of the verb is hyperbole noun or epithet. Owing to the use of the text in different contexts, the translators present various meanings of it. The syntacticians have also held different views in analyzing the mentioned structures. In this research the writers try to analyze these structures and their Persian equivalent syntactically. The findings of this research show that the translation of conditional “Kâna” with “law” sentences is different from the translation of “Kâna” with “in” ones. It has also become clear that in the “connector + Kanna + noun + predicate” structure, “Mā” is connector and not infinitive in nature.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The holy Quran
  • Arabic syntax
  • “Kâna”
  • Translation
  • Persian Grammar
قرآن کریم
ابن عطیة الاندلسی، عبدالحق بن غالب، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422.
احمدی گیوی، حسن، دستور تاریخی فعل، تهران، قطره، 1380.
احمدی گیوی، و حسن انوری، دستور زبان فارسی، تهران، صنوبر، 1370.
الهی قمشه‌ای، مهدی. ترجمه قرآن، قم، فاطمة الزهرا،1380.
الأندلسی، أبوحیان محمد بن یوسف ، البحرالمحیط، بیروت، دارالفکر، 1420.
الأنصاری، ابن هشام أبو محمد عبدالله، مغنی اللبیب، تهران: صادق، 1386.
بصّاری، طلعت، دستور مختصر زبان فارسی، تهران، هرمس، 1346.
ترجمة قرآن (قرن دهم هجری)، تهران، بی نا، 1384.
جامع التفاسیر نور، قم، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بی تا. 
حسن، عباس، النحوالوافی، تهران، ناصرخسرو، 1386.
خرمشاهی ، بهاءالدین، ترجمة قرآن، تهران، نیلوفر- جامی، 1374.
درویش، مـحیی الدین، إعراب القرآن و بیانه، سوریه، دارالارشاد، 1415.
دعاس، قاسم، اعراب القرآن، دمشق، دارالنیر، 1425.
رضایی اصفهانی، محمدعلی، ترجمة قرآن، بی جا، دارالفکر، 1383.
زرکوب، منصوره، روش نوین فن ترجمه، اصفهان، مانی، 1388.
الزمـخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض القرآن، بیروت، دارالکتاب العربی، 1407.
سیبویه، أبو بشر عمرو بن عثمان بن قنبر، الکتاب، تحقیق: عبدالسلام محمد هارون، بیروت، دارالجیل، بی تا.
الشرتونی، رشید، مبادیء العربیة، قسم النحو، قم، دار العلم، 1420.
شریعت، محمدجواد، دستور زبان فارسی، تهران، اساطیر، 1364.
شکرانی، رضا، «تحلیل ساخت‌های نحوی قرآن و برابر یابی فارسی آن»، مقالات و بررسی‌ها، ش69، تهران، دانشگاه تهران، صص 29-13؛1380.
صافی، محمود، الـجدول فی اعراب القرآن، دمشق، دارالرشید، 1418.
صفار زاده، طاهره، ترجمة قرآن، تهران ، رایانه کوثر،1380.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، ترجمة سید محمد باقر موسوی، قم، جامعة مدرسین حوزه علمیه، 1375.
الطبری، محمد بن جریر، ترجمة تفسیر طبری، گروه مترجمان، تهران، توس، 1356.
العقیلی الـهمدانی، عبدالله بن عقیل، شرح ابن عقیل، بی نا، بی جا، 1343.
العکبری، عبدالله بن حسین، التبیان فی اعراب القرآن، عمان، بیت الافکارالدولی، بی تا.
فاتحی نژاد، عنایت الله و فرزانه، بابک، آیین ترجمه، تهران، محبوب، 1377.
فولادوند، محمدمهدی، ترجمة قرآن، تهران، دارالقرآن الکریم، 1415.
قلی زاده ، حیدر، مشکلات ساختاری ترجمة قرآن، تبریز، تحقیقات علوم اسلامی- انسانی دانشگاه تبریز،1380.
کریمی نیا، مرتضی،«آسیب شناسی ترجمة قرآن»، تهران، پژوهش‌های قرآنی، ش44، ، 1387.
لازار، ژیلبر، دستور زبان فارسی، ترجمة مهستی بحرینی با حواشی هرمز میلانیان، چاپ1، تهران، هرمس، 1384.
مشکاة الدینی، مهدی، دستور زبان فارسی، تهران، سمت، 1382.
معروف، یحیی، فن ترجمه، تهران، سمت،  1387.
معزی، محمدکاظم، ترجمة قرآن، قم، اسوه، 1372.
مکارم شیرازی، ناصر، ترجمة قرآن، قم،  دارالقران، 1373.
ـــــــــ ، تفسیر نمونه، چاپ2، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1374.
موسوی خمینی، روح الله، تفسیر سورة حمد، تهران، مؤسسه چاپ و نشر آثار امام خمینی (ره)، بی تا.
میبدی، رشیدالدین، کشف الاسرار و عدةالابرار، تهران، امیرکبیر، 1371.
میر حاجی، حمیدرضا، «بحثی پیرامون اسم فاعل، صفت مشبهه و مبالغه»، رشد آموزش زبان عربی، قم، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بی تا.
نسفی، ابوحفص نجم الدین، ترجمة قرآن، تهران، سروش، 1367.