نقد جامعه شناختی شعر عَدیّ بن زید عبادی

عرب, عباس; ایزانلو, امید

doi:10.22059/jalit.2016.60184

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

² استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کوثر بجنورد

https://doi.org/10.22059/jalit.2016.60184

چکیده

نقد جامعه شناختی در اوایل قرن بیستم توسط جورج لوکاچ بنیان گذاشته شد و پس از او لوسین گلدمن و میخائیل باختین آن را گسترش دادند. در نقد جامعه شناختی، محتوا در صورت تأثیر میگذارد و شرایط جامعه، شکل دهندة محتواست. بنابراین، با بررسی اثر ادبی، میتوان هم به نگرش نویسنده پی برد و هم از آن به عنوان یک سند تاریخی استفاده کرد. کاتب بودن عدی بن زید و آمد و شد به دربار حیره و ایرانیان، به شعر او اهمیت جامعه شناختی میبخشد. رواج عقاید مذهبی مسیحی، یهودی و بت پرستی در شعر عدی، ناشی از شرایط جغرافیایی و اقلیمی حاصلخیز، در محل سکونت او بوده است که افراد سرزمینهای همجوار را با عقاید دینی مختلفی، به این سرزمین کشاند. همچنین مرگ در نگاه شاعر از چندان عمقی برخوردار نیست و فقط محتوم بودن آن است که در شعر شاعر جلب توجه میکند. از سوی دیگر، رواج باورهای عامیانه و شایع در شعر عدی، نشان از تأثیر محیط بر شکلگیری باورهای هر فرد دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

sociological criticism in Addi Ibn Zaid Poem

نویسندگان [English]

Abbas Arab ¹
Omid Izanloo ²

چکیده [English]

The sociological criticism was established by George Lukach in the beginning of 20th century and then Lucien Goldmann and Mikhail Bakhtine have developed it. In sociological criticism the Content impact is on form and social situation impact on content. So, if we study the work we can find the idea of the writer or poet and we can use it as a historical document. Adi ibn Zayd was in the court of Hira and Persians so it gives his poetry sociological importance. There are Common religious beliefs of the Christian, Jewish and Pagan in Adi’s poetry due to fertile geographical and climatic conditions that convict neighbours to land in this area with different religious beliefs. The death in attitude of poem has not depth and he mentioned it as a inevitable phenomenon. On the other hand, The prevalence of common folk beliefs and its reflection in Adi’s poetry, shows the society imact in informing everyone's beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

Sociological Criticism
Addi Ibn Zaid
Poetry

مراجع

ابن درید، أبوبکر، الاشتقاق، تحقیق عبدالسلام هارون، مطبعة السنة الـمحمدیة، 1958.

ابن منظور، أبوالفضل جمال الدین، لسان العرب، بیروت، دارصادر، ط6، [بی تا].

الإصفهانی، أبوالفرج، الأغانی، شرحه و کتب هوامشه: عبد علی مهنا و سمیرالـجابری، مجلد 1، ط2، بیروت، موسسه عزالدین للطباعة و النشر، 1994.

أمین، أحمد، فجر الإسلام، القاهرة، مکتبة النهضة الـمصریة، ط7، 1950.

باختین، میخاییل، سودای مکالمه، خنده، آزادی، ترجمة محمد جعفر پوینده، تهران، نشر چشمه، 1380.

پوینده، محمدجعفر، ... تا دام آخر: گزیدة گفتگوها و مقاله ها، تهران، نشر چشمه، 1378.

تادیه، ژان- ایو، «جامعه شناسی ادبیات و بنیان گذاران آن»، ترجمة محمد جعفر پوینده، درآمدی بر جامعه شناسی ادبیات، تهران، نقش جهان، 1377.

جاحظ، الحیوان، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، بیروت، دارالجیل، 1996.

الحسین، قُصَیّ، انتربیولوجیة الصورةو الشعر العربی قبل الاسلام، لبنان، ط1، 1993.

الـحلی، أبوالبقاء، المناقب الـمزیدیة فی أخبار الـملوک الأسدیة، تحقیق صالح موسی درادکة و آخرین، عمان، مکتبة الرسالة الـحدیثة، 1984.

الـحموی، شهاب الدین، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، 1957.

حنون، نائل، عقائد ما بعد الـموت فی حضارة وادی الرافدین، بغداد، دار الشؤون الثقافیة، ط2، 1986.

الحوت، سلیم، فی طریق میثولوجیا عندالعرب، بیروت، مطبعة دارالکتب، ط1، 1995.

الـحوفی، أحمد محمد، الـحیاة العربیة من الشعر الـجاهلی، مصر، مکتبة مصر و مطبعتها، ط4، 1962.

دیچز، دیوید، شیوههای نقد ادبی، ترجمة محمد تقی صدقیانی، غلامحسین یوسفی، تهران،
انتشارات علمی، چاپ اول، 1366.

راودراد، اعظم، نظریههای جامعه شناسی هنر و ادبیات، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1382.

الرباعی، عبدالقادر، الطیر فی الشعر الـجاهلی، بیروت، الـموسسة العالـمیة للدراسات و النشر، ط1، 1998.

ریترز، جورج، نظریههای جامعه شناسی در دوره معاصر، ترجمه تلاثی، تهران، انتشارات علمی، 1377.

الزَبیدی، السید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق عبدالستار أحمد الفراج، الکویت، مطبعة حکومة الکویت، 1965.

زَکری، انطوان، الأدب و الدین عند قدماء المصریین، القاهرة، دارالمعارف، 1923.

السواح، فراس، لغز عشتار، دمشق، دارعلاءالدین، 1996.

شوکینگ، لوین.ل، جامعه شناسی ذوق ادبی، ترجمه فریدون بدرهای، تهران، توس، 1373.

شیخو، الأب لویس، شعراء النصرانیة قبل الاسلام، القاهرة، مکتبة الآداب، 1982.

شیروانلو، فیروز، گستره و محدوده جامعه شناسی هنر و ادبیات، تهران، توس، 1355.

ضیف، شوقی، العصر الـجاهلی، القاهرة، دارالمعارف، ط7، 1960.

عبدالغنی، عارف، تاریخ الـحیرة فی الـجاهلیة و الاسلام، دمشق، دارکنان، 1993.

عدی بن زید العبادی، الدیوان، تحقیق محمد جبار المعیبد، بغداد، دارالـجمهوریة للنشر و الطبع، 1965.

علایی، مشیّت، «کلام، مکالمه، رمان»، ترجمه پیام یزدانجو، به سوی پسامدرن، تهران، نشر مرکز، 1381.

علی، جواد، الـمفصل فی تاریخ العرب قبل از اسلام، بیروت، دارالعلم للملایین، ط2، 1976.

کاسیرر، ارنست، افسانه دولت، تهران، انتشارات خوارزمی، ۱۳۶۲.

کتاب مقدس (عهد عتیق).

کستر، م.ج ، الـحیرة و مکة و صلتهما بالقبائل العربیة، ترجمة یـحی الـجَبوری، بغداد، الجامعه، 1976.

کوپر، جین، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمه ملیحه کرباسیان، تهران، فرشاد، 1387.

لوکاچ، جورج، جامعه شناسی رمان، ترجمة محمد جعفر پوینده، تهران، تجربه، 1374.

الـماجدی، خزعل،بـخور الآلـهة، عمان، الأهلیة للنشر و التوزیع، ط1، 1998.

وحیدا، فریدون، جامعه شناسی در ادبیات، تهران، سمت، چاپ اول، 1387.

ولک، رنه، تاریخ نقد جدید، ج2، ترجمه سعید ارباب شیرانی، تهران، نیلوفر، 1381.

ـــــــ ، تاریخ نقد جدید، ج4، بخش اول، ترجمه سعید ارباب شیرانی، تهران، نیلوفر، 1381.

الیعقوبی، أحمد بن أبو یعقوب بن جعفر، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دارصادر، 1960.

ادب عربی

نقد جامعه شناختی شعر عَدیّ بن زید عبادی

مراجع

مراجع

دوره 8، شماره 1
خرداد 1395
صفحه 241-262

نقد جامعه شناختی شعر عَدیّ بن زید عبادی

مراجع

مراجع

دوره 8، شماره 1خرداد 1395صفحه 241-262

دوره 8، شماره 1
خرداد 1395
صفحه 241-262