عصیان و هنجارگریزی درشعر فروغ فرخزاد و غادة السمان

داودی مقدم, فریده; اختری, طاهره

doi:10.22059/jalit.2017.62560

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شاهد

² استادیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه شاهد

https://doi.org/10.22059/jalit.2017.62560

چکیده

فروغ فرخزاد و غادة السّمان، دو تن از شاعران زن معاصر شعر فارسی و عربی هستند که در عرصة ساختار و مضمون در شعر زمان خویش، خارج از کلیشهها و هنجارهای روزگارشان، طبعآزمایی کردهاند و در این حوزه به تشخّص سبکی نیز دست یافتهاند. در عین حال، با اشعار هنجارگریزانه و افکار عصیانگرانة خود، روایتگر و نمایانکنندة بسیاری از ویژگیها ومقتضیات جامعة عصر خویش نیز هستند. این پژوهش به شیوة تحلیل محتوای مضمون، به تفسیر و تبیین و تطبیق برخی مؤلّفههای شاخص در شعر این دو میپردازد. از آنجا که این مقایسه، بیشتر در سطح تحلیل متن و بر اساس مضامین مشترک اشعار، بدون درنظر گرفتن ملاحظات تاریخی است، میتوان گفت روش تطبیق براساس مکتب آمریکایی ادبیّات تطبیقی است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که فروغ و غاده، با زبانی زنانه و نمادپردازیهای شاعرانه، بسیاری از سنتهای خرافی و کلیشههای رایج روزگار خویش را به چالش میکشند و گاه نیز با صراحتی شجاعانه و فارغ از گفتمان مردانة مسلط عصر خویش، برخی نابسامانیهای سیاسی و اجتماعی را در شعر خود طرح میکنند و از مناسبات قدرت در جامعة عصر خویش در موضوعات مربوط به زن شرقی و روزمرگیهای آنان، سخن میگویند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The revolt and deviation in Furuq Farrukzad and Qada as-Samman Poem

نویسندگان [English]

Farideh Davoudy Moghadam ¹
Tahere Akhtari ²

¹ Associate professor, Department of Persian language and Literature, Shahed University

² Assistant professor, Department of Arabic Language and Literature, Shahed University

مراجع

ارناؤوط، عبداللطیف، غادة السّمان؛ رحلة فی أعمالها الکاملة، دمشق، دارالمعارف، 1993.

برزگر، عادل، «بررسی مقایسه‌ای بین اجتماعیات، غادة السّمان و فروغ فرخزاد»، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد، واحد علوم و تحقیقات، ۱۳۸۷.

ترابی، ضیاءالدین، فروغی دیگر، تهران، مینا، 1375.

تولایی تهرانی، مهرزاد «درآمدی بر زندگی فروغ فرخزاد»، تهران، کیهان فرهنگی، شمارة 133، ص 20، 1376.

ثامر، فاضل، مدارات نقدیة؛ فی إشکالیة والحداثة والإبداع، بغداد، آفاق عربیه، 1930.

جلالی، بهروز، جاودانه زیستن، در اوج ماندن، مروارید، تهران، چاپ سوم، 1377.

الخطیب، حسام، آفاق الأدب المقارن، عربیاً و عالمیاً، دمشق، دارالفکر، 1999.

السّمان، غادة، عاشقة فی محبرة، بیروت، منشورات غادة السمان، 1992.

، اعتقال لحظة هاربة، بیروت، دارالکتب،الطبعة السادسة، 1996الف.

، أعلنت علیک الحب، منشورات غادة السّمان، بیروت، الطبعة العاشرة، 1996ب.

، الأبدیة لحظة حب، منشورات غادة السّمان، بیروت، 1999.

، الحب من الورید، الطبعة العاشرة، منشورات غادة السّمان، بیروت، 1998.

، الرقص مع البوم، منشورات غادة السّمان، بیروت، 2003.

، عاشقة الحرّیّة، منشورات غادة السّمان، بیروت، 2011.

شفیعیکدکنی، محمدرضا، شعر معاصر عرب، تهران، سخن، 1380.

، با چراغ و آینه، تهران، سخن، 1390.

شوالیه، ژان و آلن گربران، فرهنگ نمادها، ترجمة سودابه فضایلی، تهران، جیحون، 1382.

عبود عبده، ماجد حمود و غسان السّید، الأدب المقارن، دمشق، دارالفکر، 2001.

العزب، محمدأحمد، ظواهر التمرد فی العصر العربی المعاصر، رسالة الدکتوراه، جامعة الأزهر، کلیة اللغة و الأدب العربی، 1976.

فرخزاد، فروغ، دیوان اشعار، تهران، مروارید، چاپ هفتم، 1379.

، تولدی دیگر، تهران، مروارید، چاپ یازدهم، 1356.

فرزاد، عبدالحسین، دربند کردن رنگین کمان، تهران، چشمه، چاپ سوم، 1385.

، زنی عاشق در میان دوات، تهران، چشمه، 1380.

کابوا، دی پاولا، التمرد والالتزام فی أدب غادة السّمان، ترجمة نورا السّمان وینکل، بیروت، دارالطلیعة، 1992.

کراچی، روح انگیز، دیوان اشعار فروغ فرخزاد، تهران، شقایق، 1383.

مدنی، نسرین، در کوچه‌های خاکی معصومیت، تهران، چشمه، 1385.

مرادی کوچی، شهناز، شناخت‌نامة فروغ فرخزاد، تهران، قطره، 1379.

مشکینفام، بتول، «الحب فی کتابات غادة السمان»، بحوث العلوم الانسانیه، العددان 47-48 و صص 147-170، 1384ش.

النابلسی، شاکر، فضّ ذاکرة امرة، بیروت، المؤسسةالعربیة للدّراسات،1990.

ادب عربی

عصیان و هنجارگریزی درشعر فروغ فرخزاد و غادة السمان

مراجع

مراجع

دوره 8، شماره 2
اسفند 1395
صفحه 93-112

عصیان و هنجارگریزی درشعر فروغ فرخزاد و غادة السمان

مراجع

مراجع

دوره 8، شماره 2اسفند 1395صفحه 93-112

دوره 8، شماره 2
اسفند 1395
صفحه 93-112