نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

2 استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی، واحدعلوم و تحقیقات تهران

چکیده

نوستالژی یا احساس غربت در اصطلاح به معنای حس دلتنگی و حسرت به گذشته‌ای است که فرد آن را در زمان حاضر از دست داده است. ابوفراس حمدانی از شاعران عرب سدة چهارم هجری، به دلیل شرایط ویژه‌ای که در دوران حیات برایش پیش آمده است، به این گونه شعرگرایش دارد و در حال و هوایی رمانتیک در گریز از شرایط سخت زندگی، به گذشتة خوشایند خویش پناه ‌برده است؛ از این‌رو بخشی از اشعار وی به اندیشه‌های نوستالژیک اختصاص یافته است. با بررسی این دسته ازاشعار ابوفراس، افزون بر ترسیم زیبایی‌های ادبی ـ هنری آن‌ها، شناخت دقیق‌‌تر‌ی از زندگی واندیشه‌ و مسایل دوران حیات وی حاصل می‌شود. این نوشتار بر آن است که چگونگی نمود انواع نوستالژی را با روش توصیفی ـ تحلیلی در اشعار ابوفراس تبیین کند. برخی از نتایج این پژوهش نشان می­دهد که برجسته ترین اشعار ابوفراس که در آن اندوه نوستالژیک وحسرت بر گذشته موج می‌زند، رومیات اوست که غم و اندوه وی را در دوران اسارت و دوری از وطن ترسیم می‌کند. هم‌چنین ناکامی‌های شخصی و نیز نارضایتی‌های سیاسی- اجتماعی، انگیزه‌های دیگری هستند که ساخت نوستالژیک شعر او را رقم می‌زنند. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Nostalgia in the Poetries of Abū Firās Hamadāni

نویسندگان [English]

  • Furogh Bahraman 1
  • Firuz Harirchi 2
  • Mahmood Shakib 3

1 PhD student of Arabic, Department of Arabic Language and Literatur. Islamic Azad University of Science and Research of Tehran

2 Professor of Arabic, Department of Arabic Language and Literatur. Islamic Azad Universityof Science and Research of Tehran

3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literatur. Islamic Azad Universityof Science and Research of Tehran

چکیده [English]

Nostalgia or feeling nostalgic is a term to convey a state of depression and regretting a past that one has lost at her or his present time. “Abū Firās Al-Hamedāni”, one of the 4th century poets, because of his special circumstances in his life’s period, was tended to this kind of poetry and in a romantic mood, escaping from hard conditions of life, he had took refuge to his pleasant past time. Therefore, a part of his poetries has been dedicated to nostalgic thoughts. Surveying this group of “Abū Firās’s” poetries, in addition to depiction of their literary – artistic beauties, more accurate recognition from his life, thought and life matters will achieve. This study is to define how different nostalgic themes were manifested in “Abū Firās’s” poetry with a descriptive – analytic method. Some of The results of this study reveal that the most outstanding poetries of “Abū Firās” with the theme of nostalgic grief and regretting the past are “Rūmiyāt”, which depicted his grief and sorrow of homesickness and his period of captivity. Also his personal failures and political – social disapprove, were other motivations that create nostalgic structure of his poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poetic Emotion
  • Nostalgia
  • Nostalgic Sorrow
  • Abū Firās’s
  • Rūmiyāt
ابن‌شهرآشوب، محمد، «ابوفراس‌الحمدانی»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 120-124، 1369.
ابن‌عساکر، علی، «التاریخ الکبیر»، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 120-124، 1369.
الامین، محسن، ابوفراس الحمدانی، دمشق، مطبعه ابن‌زیدون، 1941.
                      ، أعیان الشیعة، ج 4، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1986.
انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، ج 8، تهران، سخن، 1381.
البستانی، بطرس، أدباء العرب فی الأعصر العباسیه، بیروت، مارون عبود، 1979.
البعلبکی، منیر، المورد؛ قاموس انکلیزی_عربی، بیروت، دارالعلم للملایین، الطبعة العشرون، 1986.
بلاوی، رسول و آخرون، «موتیف الاغتراب فی شعر یحیی السماوی»، العلوم الانسانیة الدولیة، جامعة تربیت مدرس، عدد 19، 77-93، 2012.
پورافکاری، نصرت، فرهنگ جامع روان­شناسی ـ روان­پزشکی (انگلیسی ـ فارسی)، ج 2، تهران، فرهنگ معاصر، چاپ دوم، 1376.
ترخاتی، خیرالله، «تحقیقی در اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی حمدانیان»، پایان­نامة کارشناسی ارشد، با راهنمایی هادی عالم­زاده، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، 1373.
الثعالبی، ابومنصور، یتیمة الدهر، ج 1، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1983.
الحاوی، ایلیا، فی النقد و الادب (عصر عباسی)، بیروت، دارالکتب البنانی، الطبعة الثانیة، 1986.
حق­شناس، علی­محمد و دیگران، فرهنگ معاصر هزاره (انگلیسی ـ فارسی)، تهران، فرهنگ معاصر، 1387.
الحمدانی، أبوفراس، الدیوان، شرحه خلیل الدویهی، بیروت، دارالکتاب العربی، الطبعة الثالثه، 1996.
زینی‌وند، تورج و پیمان صالحی، «حبسیه‌سرایی در شعر عربی و فارسی (پژوهش تطبیقی شعر ابوفراس و بهار)»، زبان و ادب فارسی (دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج)، سال 4، ش 11، 29-53، 1391.
سلمان، یاسر عبدعلی، صورة الذات بین أبی فراس الحمدانی و محمود سامی البارودی، دمشق، دار نینوی، 2008.
سه­یر، رابرت و میشل لووی، «رمانتیسم و تفکر اجتماعی»، ترجمة یوسف اباذری، ارغنون، سال اوّل، ش 2، 119-174، 1373.
سیدحسینی، رضا، مکتب­های ادبی، ج 1، تهران، نگاه، 1387.
شریفیان، مهدی، «بررسی فرآیند نوستالژی در شعر معاصر فارسی (براساس اشعار نیما یوشیج و مهدی اخوان ثالث)»، کاوش­نامه، سال 7، ش 12، 33-65، 1385.
الشکعه، مصطفی، فنون الشعر فی مجتمع الحمدانیین، بیروت، عالم الکتب، 1981.
ضیف، شوقی، الفن و مذاهبه فی الشعر العربی، القاهرة، دارالمعارف، 1960.
عالی عباس­آباد، یوسف، «غم غربت در شعر معاصر»، گوهر گویا، سال دوم، ش 6، 155-169، 1387.
متز، آدام، تاریخ تمدن اسلامی در قرن چهارم، ترجمة محمدحسین استخر، تهران، زوار، 1343.
نفیسی، سعید، فرهنگ فرانسه ـ فارسی، ج 2، تهران، کتابفروشی یهودا بروخیم و پسران، 1352.
یحیی، أحلام، الأسیر الحر أبوفراس الحمدانی، حلب، دارنون، 2009.
 
Archer, J., Ireland, J., Amos, S. L., Broad, H., & Currid, L. (1998). Derivationof a homesickness scale.British Journal of Psychology, 89(2), 205-221.
Hornby, A. S. (2000). Oxford advanced learner’s dictionary  Oxford: Oxford University Press.
Rey, Y. (1996). Mémoire, oubli et nostalgie en thérapie familiale: Va demander à Mammy, elle te racontera... Thérapie familiale, 17(3).
 Van Tilburg, M. A., Vingerhoets, A. J. J. M., & Van Heck, G. L. (1996). Homesickness: A review of the literature. Psychological Medicine, 26(05), 899-912.