نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران

2 دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبیّات عربی دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر، چند معنایی را در سطح واژگانی رمان دروز بلغراد؛ حکایة حنا یعقوب در سایة دیدگاه معنی‌شناسی واژگانی شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد. هدف، تبیین چگونگی کارکرد این دیدگاه در تحلیل چندمعنایی، از طریق بررسی معانی برخی واژگان چندمعنای عربی است. بدین منظور ده واژه‌ که در رمان با معانی متعدد به کار رفته است، انتخاب گردید و پس از تحلیل معانی آنها بر اساس اصول نظریة لیکاف و بروگمن، مشخص شد چندمعنایی از ویژگی‌های بنیادی واژه و نتیجة بسط استعاری معنای سرنمون است و نه حاصل کاربرد واژه در بافتی خاص و همچنین بسط استعاری معنای سرنمون ریشه در ماهیت ارتباط انسان با جهان خارج داشته و دارای بنیانی تجربی است. علاوه بر آن کارآمدی توجه به عناصر این نظریه چون طرحوارة تصویری، مقولة شعاعی و سرنمون در معادل‌یابی صحیح واژگان چندمعنای عربی و نقش آنها در بهبود هرچه بیشتر کیفیت ترجمه نشان داده شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Lexical Analysis According to Cognitive Semantics Case Study of Druze of Belgrade by Rabee Jāber

نویسندگان [English]

  • javad asghari 1
  • Fateme Jafari 2

1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature. University of Tehran

2 Graduated Master, Department of Arabic Language and Literature. University of Tehran

چکیده [English]

The present study investigated the novel Druze of Belgrade in the shadow of cognitive semantics. This research aims at determining how cognitive semantics functions in polysemic analysis through investigating the meanings of some polysemic words in Arabic. Accordingly, ten words used in the novel with various meanings, were selected and after analysis of their meanings based on the Lakoff and Brugman’s theory survaing the validity of this theory were proved. This theory claims that polysemy is one of the fundamental features of the word and is the result of metaphorical extension of the prototype meaning of the word and is not the production of using word in a particular context. Moreover, it states that the metaphorical extension is the meaning of root prototype in the nature of man's relationship with the outside world and it has an experimental basis. The efficacy of considering the elements of this approach including visual schema, radial category and prototype was proved in finding the correct meaning of polysemic words in Arabic language that is a new step to further improve quality of translation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • polysemy
  • Cognitive Semantics
  • Visual Schema
  • Radial Category
  • Druze of Belgrade
  • Rabee Jaber
افراشی، آزیتا و سیدسجاد صامت جوکندان، «چندمعنایی نظام‌مند با رویکردی شناختی؛ تحلیل چندمعنایی فعلِ حسیِ «شنیدن» در زبان فارسی»، ادب پژوهی، ش 30، 29-59، دانشگاه گیلان، زمستان 1393.
پورابراهیم، شیرین، «چندمعنایی واژة «یَد» در متون دینی در پرتو نظریه استعاره شناختی»، کاوشی در پژوهش‌های زبان‌شناسی قرآن کریم، سال دوم، ش 1، 69-82، معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه اصفهان، بهار و تابستان 1392.
جابر، ربیع، دروز بلغراد؛ حکایة حنا یعقوب، بیروت، المرکز الثقافی العربی و دار الآداب للنشر و التوزیع، 2011.
جعفری، فاطمه، دروزیان بلگراد؛ داستان حنا یعقوب، تهران، افراز، 1395.
خانبازی، شقایق، «بررسی چندمعنایی افعال سبک (زدن) و (کشیدن) در افعال مرکب زبان فارسی بر اساس چارچوب شناختی بروگمن»، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شیراز، 1392.
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، آنلاین، http://www.vajehyab.com.
راسخ‌مهند، محمد، درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی؛ نظریه‌ها و مفاهیم، تهران، سمت، چاپ سوم، 1392.
صفوی، کورش، «بحثی دربارة طرح‌های تصویری از دیدگاه معنی‌شناسی شناختی»، نامة فرهنگستان، ش ‌21، 65-85، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تابستان 1382.
                    ، «نگاهی تازه به مسئله چندمعنایی واژگانی»، نامة فرهنگستان، ش 18، 50-67، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، پاییز 1380.
فیاضی، مریم­سادات و همکاران، «خاستگاه استعاری افعال حسی چندمعنا در زبان فارسی از منظر معنی‌شناسی شناختی»، ادب پژوهی، ش‌ 6، 87-110، دانشگاه گیلان، زمستان 1387.
قائمی‌نیا، علیرضا، «زبان‌شناسی و مطالعات قرآنی»، ذهن، ش 30، 1-26، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، تابستان 1386.
قنبری، عاطفه، «بررسی مسئله چندمعنایی در زبان فارسی»، پایان­نامة کارشناسی ارشد زبان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی، 1377.
کریمی دوستان، غلامحسین و زهرا روحی­بایگی، «بررسی چندمعنایی فعل سبک «زدن» از دیدگاه شناختی»، آمادة انتشار در جستارهای زبانی.
کوک، وی.جی و مارک نیوسان، دستور زبان جهانی چامسکی، ترجمة ابراهیم چگنی، تهران، رهنما، چاپ دوم، 1393.
لیکاف، جورج و مارک جانسون، استعاره‌هایی که با آنها زندگی می‌کنیم، ترجمة هاجر آقاابراهیمی، تهران، نشر علم، ۱۳۹۴.
لیکاف، جورج، «نظریة معاصر استعاره»، ترجمة فرزان سجودی، از کتاب استعاره؛ مبنای تفکر و ابزار زیبایی آفرینی، به کوشش فرهاد ساسانی، تهران، سورة مهر، چاپ دوم، ۱۳۹۰.
نیازی، شهریار و مهین حاجی‌زاده، «پدیده چندمعنایی در زبان عربی»، فصلنامة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ش 177، 81-100، بهار 1385.