نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه ایلام

چکیده

وحدت اسلامی از موضوعاتی است که از همان بدو ظهور اسلام مورد توجه پیامبر اعظم(ص) و امامان معصوم(ع) بوده و ایشان همواره تلاش داشته­اند تا از طریق نهادینه­سازی اصول اسلامی مسلمانان را از تفرقه بازداشته و تعالیم وحدت­جویانة فراموش­شده را دگرباره در عرصة تعاملات بشری متبلور سازند. در این راستا اکثر شاعران عرب نیز همّت بر آن گماشته­اند که مسلمانان را به وحدت اسلامی فراخوانده و رگه­هایی از حمیّت اسلامی را بر لوح اندیشة آنان نقش زنند. احمدمحرم از­جمله شاعرانی است که در جای‌جای دیوانش نمایه­هایِ دعوت به وحدت اسلامی به چشم می­خورد. هدف از پردازش شعر وی از منظر رخدادهای وحدت­جویانه، تبیین نحوة نگرش شاعر به مقولة وحدت و اتّحاد، و بیان تکیه­گاه­های محوریِ اندیشة او در طرح چنین مضامینی است. نتایج پژوهش نشان می­دهد مسائلی چون: نقد شرایط اسفناک سیاسی و اجتماعی حاکم بر بلاد عربی، ارائة الگوی کلانِ وحدتِ اسلامی و نه وحدت عربیِ صِرف؛ برجسته­سازیِ جلوه­های حماسی و شور عربیّت به­عنوان عاملی انگیزشی برای تثبیت مقولة­  وحدت؛ استناد به آموزه­های قرآن کریم به­عنوان پشتوانه­ای سِتُرگ برای عینیّت­بخشی به مضامین وحدت­گرایانه مطمحِ نظر شاعر بوده است. نگارنده در این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی (کتابخانه­ای) به تبیین تکیه­گاه­های شعری احمدمحرم در حوزة مضامین وحدت­گرایانه می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining Components of Islamic Unity in Ahmad Moharram’s Poetry

نویسنده [English]

  • Malek Abdi

Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature. University of Ilam

چکیده [English]

Islamic unity is the issues that from the very beginning of Islam were based on God’s exhilarant teachings which were of interest to Mohammad Prophet and the Infallible Imams, respectively. They always tried to keep Muslims from division through Islamic principles and to realize the union that was mentioned in Quran as much as possible. Most of the Arab poets also by paying attention to the political and military events that happened in Arabic countries, tried to invite Muslims to Islamic unity. Ahmed Moharram is among poets who call for Islamic unity everywhere in his Divan. Muharram poetry reflects all events of his era and Arab society. Investigating the results of the research shows that important issues in the field of unity in Muslim societies have involved Ahmad Muharram's mind. Among these issues are the following: the plight of the political and social conditions governing the Arab state and the obedience of the rulers; the lack of a nationalist approach to the issue of unity, and the presentation of a macro pattern beyond the geographical boundaries in this case, in the sense that he views the issue of unity as a sub-ethnic and Islamic theme, and sees it as an Islamic unity, not Arab unity. Emphasizing the epic and passionate Arabic effects as a motivating factor for consolidating the unity among peoples; referring to the Holy Qur'an and its practical applications as reliable support for the design and unification of the themes of unity, as well as the thematic use of the verses the holy Quran gave him special depth and content, and helped him to establish a loop of connection between himself and his audience. In this study, the authors based on analytic-descriptive approach, explain and analyze Islamic unity in his poems.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabpoets
  • Ahmad Muharram
  • the Islamic Unity
  • Islam
  • Division
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، الطبعة الثالثة، بیروت، دارالفکر، 1414.
اصفهانی، راغب، المفردات فی غریب القرآن، ترجمه حسین بن أحمد کیلانی، طهران، البوذرجمهری، 1373.
أبوشادی، أحمد زکی، قضایا الشعر المعاصر، القاهرة، الشرکة العربیة للطباعة و النشر، 1959.
بخاری، أبوعبدالله محمد بن إسماعیل، صحیح بخاری، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1412.
الجیزاوی، سعدالدین، العامل الدینی فی الشعر المصری الحدیث، القاهرة، المجلس الأعلی لرعایة الفنون، 1964.
 الخفاجی، محمد عبدالمنعم، دراسات فی الأدب العربی الحدیث و مدارسه، بیروت، دارالجیل، 1992.
حکمتی، صبا، «بررسی مضامین سیاسی در شعر احمدمحرم»، پایان­نامة کارشناسی­ارشد، استاد راهنما عبدالاحد غیبی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، 1392.
 دهخدا، علی اکبر، لغت­نامه، چاپ بیستم، دانشگاه تهران، 1377.
 الدسوقی، عمر، فی الأدب الحدیث، القاهرة، دارالفکر، 2003.
 الزیات، أحمد حسن، تاریخ العربی للمدارس الثانویة و العلیا، الطبعة التاسعة، بیروت، دارالمعرفة، 2005.
صادقی اردستانی، احمد، وحدت مسلمین، قم، دفتر کنگرة جهانی ائمة جمعه و جماعت، بی­تا.
صبحی،­ صالح، نهج­البلاغه، چاپ سوم، قم، دارالهجرة، 1407.
صدقی، حامد و احمدرضا صاعدی، «الوطنیّة الصادقة فی شعر احمدمحرم»، اللغة العربیة و آدابها، السنة
   الخامسة، العدد 9، صص 72- 57، خریف و شتاء 1430 و 1431.
ضیف، شوقی، الأدب العربی المعاصر فی مصر، القاهرة، دارالمعارف، 1957.
عبده، الشیخ محمّد، شرح نهج البلاغة، الجزء الأوّل، بیروت، مؤسسة الأعلمی، 2003.
عزتی، مصطفی، «شرح وتحلیل ادبی ومضامین تاریخی دیوان احمدمحرم از غزوة بدر الکبری تا پایان شهدای بدر»، پایان­نامة کارشناسی­ارشد، استاد راهنما یدالله رفیعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1390.
المتقی الهندی، علاءالدین، کنز العمال فی سنن الأقوال و الأفعال، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1980.
الفار، مصطفی، الشاعر احمدمحرم دراسة فی حیاته و شعره، عمان، منشورات أمانة عمّان الکبرى، 2007.
فتحی الظاهر، عبدالله، «الشعر الإسلامی فی أشعار احمد محرم»، کلیة العلوم الاسلامیة، العدد السابع، صص 130- 112، 1433- 2012.
قاسمی، لیلا و محمد مظاهری، «وحدت اسلامی و نقش شعرای معاصر عرب در تحکیم آن»، نقد ادب معاصر عربی، دورة 3، ش 4، صص 95-123، تابستان 1392.
کحالة، عمر رضا، معجم المؤلفین، دمشق، مطبعة الترقی، 1957.
محرم، أحمد، الدیوان، مصر، دارالکتب الإسلامیة، 1963.
مصطفی، ابراهیم، المعجم الوسیط، تهران، مرتضوی، بی­تا.
مطهری، مرتضی، مجموعة آثار، تهران، صدرا، 1389.
معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر، 1371.
موسوی خمینی، روح­الله، صحیفة نور، تهران، مؤسسة نشر آثار امام خمینی(ره)، 1359.