نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه یاسوج

چکیده

طرح مجدد متون ادبی قدیم و اشاره به فرهنگ و تاریخ گذشته در شعر معاصر و به کارگیری امروزین آن یکی از شگردهای شاعران معاصر عرب است. عبدالوهاب البیاتی یکی از شاعرانی است که از فرهنگ و ادب دورة جاهلی عرب در شعر خود سود جسته است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به تجلی فرهنگ و ادب جاهلی در شعر البیاتی پرداخته است که مراد از فرهنگ و ادب آنان شعر، اسطوره، تفکّرات، آداب و رسوم و ضرب­المثل­هایی است که در شعرشان نمایان است. از یافته­های پژوهش حاضر این است که برخی از خلق و خوی عرب جاهلی چون سخا و بخشش، برخی از تفکّرات آنها چون «غراب البین»، برخی از شیوه­های شعری چون «وقوف بر اطلال»، برخی از ضرب المثل­ها و اشعار جاهلی در شعر بیاتی تجلی پیدا کرده و شاعر در بیشتر موارد در پیوند تجربة شعری خود با ادب جاهلی و به کارگیری آن موفّق بوده است. بارزترین وجه این پیوند، سرگردانی شاعر جاهلی در صحراها و جدایی از معشوق است که با تجربیات زندگی بیاتی به­عنوان شاعری آواره و به دور از معشوق (وطن اصلی) تعامل برقرار کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Abdul- Wahhab al-Bayati's Poetry is an Expression of Jaheli Culture and Literature

نویسنده [English]

  • Mahmood Heidari

Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature University of Yasuj

چکیده [English]

Revived the ancient literature and referring to the culture and history in contemporary poetry and its modern employing is one of the techniques of contemporary Arab poets that has a special occasion with the literary theory “intertextual”. Wahab al-Bayati is one of the poets of the culture and literature of the Arabs ignorant who has used his poetry. This analytic approach to literary expression Bayati's poetry has generally ignorant of the meaning of culture and literature, poetry, myths, ideas, customs, proverbs and declared places that are depicted in the poem. The findings of the present study is that some of the Sakha and forgive the ignorant Arab customs, some of their ideas as "arrogant Albian" in some ways a poem like "The Atlal conscious" and places mentioned in the announcement, some multiplication Bayati's poetry has found expression in poetry and the ignorant proverb and in most cases, the experience of the poem, and poet associated with the deployment has been successful ignorant and rude. The most striking aspect of this link, wandering in deserts and separation from the beloved poet is ignorant Bayati life experiences as a poet wandering away from her lover (native) has to interact. Among the poets ignorant, Bayati most attention Tarafeh Ben Alabd has left behind is like wandering life. In fact, Bayati has been able to reveal the culture of Jaheli as an Arab heritage in contemporary poetry, and revive some of Jaheli’s culture and customs in his poetry. Referring to the ignorance and prejudice of Arabs in Jaheli era, he uses the Jaheli's wars to eliminate contemporary prejudices from the thoughts of the readers, thus pointing to the crushing (grinding) of the people in under the rubble of these wars. The poet also intends to keep alive some ethical issues such as loyalty, forgiveness so that modernity does not separate the Arab from its past, which in its belief has been brilliant in the past.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Abdul Wahab al-Bayati
  • Jaheli Literature
  • Arabic Contemporary Poetry
  • Intertextuality
ابن الکلبی، هشام بن محمد، کتاب الأصنام، تحقیق احمد زکی باشا، القاهرة، دار الکتب المصریة، الطبعة الثالثة، 1995. 
ابن عبد ربّه، أخبار النساء فی العقد الفرید، جمع و شرح عبد مهنّا و سمیر جابر، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2005.
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، البدایة والنهایة، تحقیق و تعلیق علی شیری، مجلد الثانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1408.
البادی، حصة، التناص فی الشعر العربی الحدیث، البرغوثی نموذجاً، عمان، دار کنوز المعرفة، 2009.
البیاتی، عبدالوهاب، الأعمال الشعریة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 1995.
__________، ینابیع الشمس، السیرة الشعریة، دمشق، دار الفرقد للطباعة و النشر و التوزیع، 1999.
الجاحظ، أبو عثمان عمر بن بحر، الحیوان، تحقیق عبد السلام محمّد هارون، مصر، مطبعة مصطفی البابی الحلبی وأولاده، الطبعة الثانیة، 1965.
حسن زاده میرعلی، عبدالله و لیلا شامانی، «بن مایه های لذت گرایی در شاهنامه و تأثیرپذیری از تفکر اپیکوریستی» کهن نامة ادبیات پارسی، سال اول، ش1، صص 25- 38، 1389.
الحلبی، احمد طعمة، «الأسطورة والتناص فی شعر عبدالوهاب البیاتی»،  المعرفة، سنة 43، رقم 49، صص 54-66، 1425.
__________، «التناص مع التراث الشعبی فی شعر البیاتی»، المعرفة، سنة 46، رقم 523، صص 23 - 32، 1428.
دهخدا، علی اکبر، لغت­نامه، تهران، دانشگاه تهران، 1373.
الذبیانی، النابغة، الدیوان، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، القاهرة، دار المعارف، الطبعة الثانیة ، د.ت.
الضبّی، المفضّل، المفضّلیات، تحقیق احمد محمد شاکر، عبدالسلام محمد هارون، القاهرة، دارالمعارف، الطبعة السادسة، د.ت.
ضیف، شوقی، تاریخ الأدب العربی، العصر الجاهلی، قم، ذوی القربی، 1426.
طرفة بن العبد، الدیوان، شرح مهدی محمد ناصر­الدین، الطبعة الثالثة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2002.
عبدی، صلاح­الدین، «استدعاء التراث فی مرآة شعر عبدالوهاب البیاتی»، نقد و ادبیات تطبیقی، دوره اول، ش 4، صص 25- 35، 1390.
عبید بن الأبرص، الدیوان، تحقیق أشرف أحمد عدرة، بیروت، دارالکتاب العرب، 1414.
عروة بن الورد و سموال، دیوان عروة بن الورد و سموال، بیروت، دار صادر، د.ت.
عشری زاید، علی، «توظیف التراث العربی فی شعرنا المعاصر»، فصول، مجلد1، رقم1، صص 203- 219، 1980.
علی، جواد، المفصلفیتاریخالعربقبلالإسلام،بیروت، دارالعلم للملایین، 1969.
عنترة بن شداد، الدیوان، شرح محمد محمود، بیروت، دارالفکر اللبنانیة للطباعة والنشر، 1996.
لبید بن ربیعه، الدیوان، شرح حمدو طماس، بیروت، دارالمعرفة للطباعة و النشر و التوزیع، 2004.
متقی زاده، عیسی و علی بشیری، «الأثر الفارسی فی شعر عبدالوهاب البیاتی»، إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی والفارسی، سال دوم، ش 6، صص 129 – 150، 1391.
مدنی، صالح «البیاتی و الخیام و حانة الأقدار»، الآداب، سنة 17، رقم 2، صص 38 – 45 و 22- 27، 1969.
المیدانی، ابوالفضل،  مجمع­الأمثال، شرح و تحقیق قصی الحسین، بیروت، دار و مکتبة الهلال، 2003.
نجفی ایوکی، علی، «اسطوره های برجسته در شعر عبدالوهاب البیاتی»، زبان و ادبیات عربی ، ش 2، صص 205- 230، 1389.
نیازی، شهریار و حسین گلی، «اثر ابی العلاء المعری فی الشعر العربی المعاصر»، ادب عربی، سال سوم، ش 1، صص 25- 49، 1390.