طرح مجدد متون ادبی قدیم و اشاره به فرهنگ و تاریخ گذشته در شعر معاصر و به کارگیری امروزین آن یکی از شگردهای شاعران معاصر عرب است. عبدالوهاب البیاتی یکی از شاعرانی است که از فرهنگ و ادب دورة جاهلی عرب در شعر خود سود جسته است. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به تجلی فرهنگ و ادب جاهلی در شعر البیاتی پرداخته است که مراد از فرهنگ و ادب آنان شعر، اسطوره، تفکّرات، آداب و رسوم و ضربالمثلهایی است که در شعرشان نمایان است. از یافتههای پژوهش حاضر این است که برخی از خلق و خوی عرب جاهلی چون سخا و بخشش، برخی از تفکّرات آنها چون «غراب البین»، برخی از شیوههای شعری چون «وقوف بر اطلال»، برخی از ضرب المثلها و اشعار جاهلی در شعر بیاتی تجلی پیدا کرده و شاعر در بیشتر موارد در پیوند تجربة شعری خود با ادب جاهلی و به کارگیری آن موفّق بوده است. بارزترین وجه این پیوند، سرگردانی شاعر جاهلی در صحراها و جدایی از معشوق است که با تجربیات زندگی بیاتی بهعنوان شاعری آواره و به دور از معشوق (وطن اصلی) تعامل برقرار کرده است.
ابن الکلبی، هشام بن محمد، کتاب الأصنام، تحقیق احمد زکی باشا، القاهرة، دار الکتب المصریة، الطبعة الثالثة، 1995.
ابن عبد ربّه، أخبار النساء فی العقد الفرید، جمع و شرح عبد مهنّا و سمیر جابر، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2005.
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل، البدایة والنهایة، تحقیق و تعلیق علی شیری، مجلد الثانی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1408.
البادی، حصة، التناص فی الشعر العربی الحدیث، البرغوثی نموذجاً، عمان، دار کنوز المعرفة، 2009.
البیاتی، عبدالوهاب، الأعمال الشعریة، بیروت، المؤسسة العربیة للدراسات و النشر، 1995.
__________، ینابیع الشمس، السیرة الشعریة، دمشق، دار الفرقد للطباعة و النشر و التوزیع، 1999.
الجاحظ، أبو عثمان عمر بن بحر، الحیوان، تحقیق عبد السلام محمّد هارون، مصر، مطبعة مصطفی البابی الحلبی وأولاده، الطبعة الثانیة، 1965.
حسن زاده میرعلی، عبدالله و لیلا شامانی، «بن مایه های لذت گرایی در شاهنامه و تأثیرپذیری از تفکر اپیکوریستی» کهن نامة ادبیات پارسی، سال اول، ش1، صص 25- 38، 1389.
الحلبی، احمد طعمة، «الأسطورة والتناص فی شعر عبدالوهاب البیاتی»، المعرفة، سنة 43، رقم 49، صص 54-66، 1425.
__________، «التناص مع التراث الشعبی فی شعر البیاتی»، المعرفة، سنة 46، رقم 523، صص 23 - 32، 1428.
دهخدا، علی اکبر، لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران، 1373.
الذبیانی، النابغة، الدیوان، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، القاهرة، دار المعارف، الطبعة الثانیة ، د.ت.
الضبّی، المفضّل، المفضّلیات، تحقیق احمد محمد شاکر، عبدالسلام محمد هارون، القاهرة، دارالمعارف، الطبعة السادسة، د.ت.
ضیف، شوقی، تاریخ الأدب العربی، العصر الجاهلی، قم، ذوی القربی، 1426.
طرفة بن العبد، الدیوان، شرح مهدی محمد ناصرالدین، الطبعة الثالثة، بیروت، دارالکتب العلمیة، 2002.
ابتدای صفحه