ادب عربی

بر اساس شماره‌های نشریه

شماره جاری

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریات

همکاری با موسسه یا انجمن

فرم تعهد اثر

فرم تعارض منافع

شرایط پذیرش مقاله

نمونه فارسی

نمونه عربی

نمونه انگلیسی

هزینه انتشار

راهنمای ثبت نام در پابلونز

داوران نشریه ادب عربی

دراسة مقارنة فی تیار الوعی بین روایتی «ما تبقّی لکم» لغسان کنفانی و«شازده احتجاب» لهوشنک کلشیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی- دانشگاه فردوسی مشهد

2 عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه زابل

3 عضو هیأت علمی گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه زابل

چکیده

تُعدّ الرموز التی ترتبط بعالم الأحلام، والوعی من القضایا النفسیة التی تُستخدم خلال حبکة الروایة الجدیدة. فأصبحت هذه الروایة نوعًا من کتابة الحوار الداخلی للشخوص عبر إلقاء أفکار مُفکّکة وغیرمترابطة داخل ذهنها وجریانات فکریة تتفاعل بین ماضی الشخوص وحاضرها؛ وهذا مایُسمّی بروایة تیار الوعی. تتمثّل هذه التقنیة فی روایتی «ما تبقّى لکم» للروائی الفلسطینی غسان کنفانی و«شازدة احتجاب» للروائی الإیرانی هوشنک کلشیری عبر تأثیر القلق وفاعلیة التوتر فی الأحلام والأطر النفسیة لصدمات شخوص الروایتینِ. یعالج کنفانی فی روایته نکبةَ احتلال الأرض الفلسطینیة بینما یلقی کلشیری فی روایته الضوءَ علی لحظة یلفظ فیها شازدة احتجاب أنفاسَه الأخیره. هذا الاشتراک فی الحبکة دفع الروائیین إلی استنباط أفکار الشخوص ورصدها و الانشغال بعوالمها الداخلیة؛ فبدت الروایتان فی معظمهما محکومتینِ لخلجات الشخوص ومصطبغتینِ بأهوائها. تسعی هذه الدراسة أن تلقی الضوء علی منهجیة استخدام  کنفانی وکلشیری لأسلوب تیار الوعی فی الروایتین، وذلک بهدف تقدیم کیفیة تحررهما من شروط الحبکة الاعتیادیة ومقارنة المحتوی الذهنی والعملیات الذهنیة لشخصیاتهما. وأهم ما تناوله البحثُ هو أنه جاء نتاجُ الروائیینِ متشابها فی منهج التوظیف لتقنیة تیار الوعی ومدی الإفادة من مکنوناته؛ ولکن ما یمیز روایةَ کلشیری عن روایة کنفانی هو أن الإطار العام فی روایته لیس إلا سرد أحداث لیلة من حیاة شازدة احتجاب، بحیث یتعرف المتلقی من خلاله علی أنساق متقطعة من حیاة هذه الشخصیة وما یتعلق بتاریخ أسرتها منذ ثلاثة أجیال خلت. فیزداد التداخل بین الزمن الموضوعی والزمن الذهنی مما یجعل مستواها الفنی فی مجال توظیف تقنیة تیار الوعی أعلی من روایة «ما تبقّی لکم». فقد رفضا الروائیینِ الحضور المباشر داخل الروایة فلایتدخلان فی تکوین الشخوص وتجسیدها تدخلاً مباشراً بل یتخذان موقف حیاد بالنسبة لها حیث تلعب الشخصیات دور الراوی الرئیس للروایة ولها حرّیتها فی سرد أحداث الروایة دونما خضوع لتدخل خارجی. فضلاً عنها لقد یسری نوع المونولوج الداخلی غیر المباشر فی النص الروائی من خلال مزاوجة زاویة الأنا الفردی بزاویة هو الغائب العلیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Stream of Consciousness Between Qassan Kanfani’s Novel "Ma Tabaqqa Lakum?" and Hooshang Golshiri’s Novel "Shazdeh Ehtejab"

نویسندگان [English]

  • Hasan Azami Khouyard 1
  • Abdolbaset Arab Yousefabadi 2
  • Faezeh Arab yousefabadi 3

1 Graduated of Arabic Language and Literature, Ferdowsi University

2 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, University of Zabol

3 Assistant Professor of Persian Language and Literatur, University of Zabol

چکیده [English]

The symbols linked to the world of dreams and consciousness are considered the psychological issues which are functioned in the plot of modern novel. Then, modern novel is a kind of interior monologue by the characters who are expressing non coherent ideas from their past and present which is called stream of consciousness. This is a narrative device that attempts to give the written equivalent of the character's thought processes, either in a loose interior monologue or in connection to his or her actions. This writing is usually regarded as a special form of interior monologue and is characterized by associative leaps in thought and lack of some or all punctuation. The stream of consciousness and interior monologue are distinguished from dramatic monologue and soliloquy, where the speaker is addressing an audience or a third person, which are chiefly used in novel. in stream of consciousness, also known as interior monologue; which is a narrative mode or device that depicts the multitudinous thoughts and feelings which pass through the mind. the novel “Mᾱ tabaqqᾱ lakum” (what is remained for you) by Qassᾱn Kanfᾱni and “Shᾱzdeh Ehtejᾱb” (Prince Ehtejᾱb) by Hooshang Golshiri are narrated by of stream of consciousness and this technic is seen in the prementioned novels in the influencing of concerns and activeness of tension in the dreams and the psychological damaged in the characters of story. Qnfani in this novel deals with the issue of occupation of Palestine while Golshiri presents a person (Shazdeh Ehtejab) who is at the verge of dying. The two novels had the common points in plot, so the characters in both, are concerned to their own interior world to such an extent that the dispersed ideas of the character are dominat on the narration. This research at first, aimes to put light on the style of stream of consciousness in the two novels and clarify how the authors could make themselves free from the criterias of the common plot. The second aim of research is comparing the contents and mental actions of narration. The result indicates that the function of stream of consciousness in the both novel is same in general. But in details there are some differences like the time of the novel Shazde Ehtejab is during one night and the addressed ones, during the novel, become aware of the past of the main character by following the dispersed narration presented. and the content time is intertwined with the mental time. Bothe novelist doesn't present themselves directly in the novel and characterization but take a neutral positon in actions of story, so the characters have the main role in narrating of story and the main narrator is free in telling the actions of novel without accepting any intervention from outside of novel.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stream of Consciousness
  • Ma Tabaqqa lakum?
  • Qassan Kanfani
  • Shazdeh Ehtejab
  • Hooshang Golshiri
مراجع
المصادر
ابراهیم، عبدالله (1988)، البناء الفنی لروایة الحرب فی العراق، الطبعة الثانیة، بغداد: دارالشؤون الثقافیة العامة.
ایدل، له‌اون (1367)، قصة روان‌شناختی نو، ترجمة سرمد، ناهید، تهران: شباویز.
بارگاس یوسا، ماریا (1386)، عیش مدام (فلوبر و مادام بواری)، ترجمه: عبدالله کوثری، تهران: نیلوفر.
بوطیب، عبدالعالی (1993)، «إشکالیة الزمن فی النص السردی» القاهرة: الفصول، العدد الثانی، ج2، صص133-145.
بیات، حسین (1383)، «زمان در داستان‌های جریان سیال ذهن»، انجمن علمی زبان و ادبیات فارسی: فصلنامة پژوهش‌های ادبی. ش 6. صص 7-32.
_______ (1387)، داستان‌نویسی جریان سیال ذهن، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
حسن‏لی، کاووس و زیبا قلاوندی (1388)، «بررسی تکنیک‌های روایی در رمان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری»، ادب پژوهی، شماره 7و8، صص 7-25.
حسینی، صالح (1366)، «جریان سیال ذهن»، مفید، شمارة10، صص 30-32.
دهقانی، ناهید و سعید حسام‏پور (1392)، « بررسی عوامل مؤثر بر شتاب روایت در رمان شازده احتجاب»، ادب پژوهی،  ش 26، صص 48-75.
سارتر، ژان پل (1350)، زمان در نظر فاکنر، ترجمه: ابوالحسن نجفی، دفتر اوّل، تهران: کتاب امروز.
سیدان، مریم (1388)، «تحلیل و بررسی شازده احتجاب گلشیری با دیدگاه ساخت‌گرایانه»، نقد ادبی، ش 4، صص 53-82.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1375)، فرهنگ علوم رفتاری، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
صابرپور، زینب و محمدعلی غلامی‏نژاد (1388)، «روابط قدرت در رمان شازده احتجاب»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 12، صص 99-124.
الصالح، نضال (2004)، نشید الزیتون (قضیة الأرض فی الروایة العربیة الفلسطینیة). دمشق: اتحاد الکتاب العرب.
عبدالدایم، یحیی (1982)، «تیارالوعی و الروایة اللبنانیة المعاصرة»، القاهرة: الفصول، العدد الثانی، المجلد الثانی، صص 74-89.
فتحی، ابراهیم (1986)، معجم المصطلحات الأدبیة، تونس: التعاضدیة العمالیة.
فلکی، محمود (1382)، روایت داستان، تئوری‌های پایه‌ای داستان‌نویسی، چاپ دوم، تهران: بازتاب‌نگار.
کامل سـماحة، فریال (1999)، رسم الشخصیة فی روایات حنه مینة، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات والنشر.
کنفانی، غسان (1972)، الآثار الکاملة (الروایات)، ج1، بیروت: دارالطلیعة.
-------- (2009)، الآثار الکاملة (الروایات)، ج1، الطبعة السابعة، بیروت: دارالطلیعة.
گلشیری، هوشنگ (1368)، شازده احتجاب. چاپ هشتم، تهران: نیلوفر.
لونیسی، الصالح (2012)، تیار الوعی فی روایة التفکک لرشید بوجدرة، رسالة ماجستیر، الجمهوریة الجزائر: جامعة الحاج لخضر.
محمودی، محمدعلی (1389)، پردة پندار، جریان سیال ذهن در داستان‌نویسی ایران، مشهد، مرندیز.
محمودی، محمدعلی و هاشم صادقی (1388)،  «تداعی و روایت داستان جریان سیال ذهن»، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، پژوهش‌های ادبی، سال6، ش24، صص129-144.
مقدادی، بهرام (1378)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر، تهران: فکر روز.
مناصرة، حسین (2002)، المرأة و علاقتها بالآخر فی الروایة العربیة الفلسطینیة، بیروت: المؤسسة العربیة للداراسات و النشر.
می، درونت (1381)، پروست، ترجمه: فرزانه طاهری، تهران: طرح نو.
میرصادقی، جمال (1376)، عناصر داستان، چاپ دوم، تهران: سخن.
نظری­منظم، هادی (1389)، «ادبیات تطبیقی، تعریف و زمینه‏های پژوهش»، دانشگاه شهید باهنر کرمان: ادبیات تطبیقی، سال اول، ش 2، صص 237-221.
وادی، فاروق (1981)، ثلاث علامات فی الروایة الفلسطینیة (غسان کنفانی، إمیل حبیبی، جبرا ابراهیم جبرا). بیروت: المؤسسة العربیة للداراسات و النشر.
وهبة، مجدی؛ المهندس، کامل (1984)، معجم المصطلحات العربیة فی اللغة والأدب، الطبعة الثانیة، بیروت: مکتبة لبنان.
همفری، روبرت (2000)، تیار الوعی فی الروایة الحدیثة، ترجمة: محمود الربیعی، القاهرة: دارغریب.
یوست، فرانسوا (1388)، «فلسفه و نظریة جدید در ادبیات»، ادبیات تطبیقی، مترجم: علیرضا انوشیروانی، سال دوم، ش 8، صص56-37.
یوسف نجم، محمد (1966)، فن القصة، الطبعة الخامسة، بیروت: دارالثقافة.
Abbott, H.  (2008).The Cambridge Introduction to Narrative. Cambridge: Cambridge UP.
 Allan Powell, M. (1990).What is Narrative criticism?. Minneapolis: Fortress Press.
Chatman, S. (1980). Story and Discourse, Narrative Structure in Fiction and Film. Cornell UP, N.Y: Ithaca.
Cuddon, J. A. & Preston, Claire. (1998). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. Oxford UK: Blackwell.
Freud, S. (1979). The Stream of consciousness technique in the modern novel. Edited by Ervin R. Steinberg. London: Kennikat press, Pp.46-50.
Genette, G. (1980) Narrative Discourse.Trans: Jane E. Lewin. Ithaca: Cornell University Press.
Herman, L & Vervaeck, B. (2005) Handbook of Narrative Analysis, Lincoln: University of Nebraska.
Humphrey, R. (1962). Stream of Consciousness in The Modern Novel, University of California press Berkeley.
Kris, A. (1996). Free Association: Method and Process. New Haven: Yale Univ. Pr.
Prince, G. (2003). A Dictionary of Narratology. Lincoln: University of Nebraska.
Fernz, H & Stalknecht, N. (1961). Comparative Literature : Method and Perspective. U.S.A: Arcturus Books.
Rimmon–Kenan, Sh. (2002). Narrative Fiction. Contemporaay Poetics. London: Routledge.
Sh.K, K. (1963). Bergson and the Stream of Consciousness Novel, (NewYork, NewYork University Press.
Toolan, M.J. (2001). Narrative a critical linguistic introduction. London: Routledge.
Refrences:
Abbott, H (2008). Porter. The Cambridge Introduction to Narrative. Cambridge: Cambridge UP. [In Persian].
Abdul Daim, Y (1982). "The stream of consciousness in the Contemporary Lebanese Novel". Cairo: Al-fosool. No. 2. Year 2. Pp 74-89. [In Arabic].
Allan Powell, M (1990). What is Narrative criticism?. Minneapolis: Fortress Press. [In Persian].
Al-Saleh, N (2004). Song of Olive. The Subject of the Earth in the Palestine Novel. Damascus: Association of Arab Writers. [In Arabic].
Bayat, H (2004). "Time in Stories of the Stream of consciousness". Persian Language and Literature Association. Literary Research. N. 6. Pp 7-32. [In Persian].
Bayat, H (2008). The stream of consciousness. second edition. Tehran. Scientific and cultural publications. [In Persian].
Boutaib, A (1993). «The Problem of Time in Narrative Text» Second Issue. C2. Pp. 133-145. Cairo: Al-fosool. [In Arabic].
Chatman, S (1980). Story and Discourse. Narrative Structure in Fiction and Film. Cornell UP. N.Y. Ithaca. [In Persian].
Cuddon, J. A & Preston ,C (1998). A Dictionary of Literary Terms and Literary Theory. Oxford UK. Blackwell. [In Persian].
Dehghani, N. & Hesampour, S (2013). "Investigating the Factors Affecting the Speed of Narration in Shazdeh Ehtejab 's Novel". Guilan University. Literature Research, No. 26. Pp. 48-75. [In Persian].
Ede, L (1988). The modern psycological novel. Translated by Saramad, Nahid. Tehran: Shabaviz. [In Persian].
Falaki, M (2003). Narrative of narration, main theories of fiction writing. second edition. Tehran: Baztabnegar. [In Persian].
Fathi, I (1986). Glossary of Literary Terms, Tunisia: Al-taaazodiiah Al-alamiiah. [In Arabic].
Fernz, H & Stalknecht, N (1961). Comparative Literature. Method and Perspective. U.S.A. Arcturus Books. [In Persian].
Freud, S (1979). The Stream of consciousness technique in the modern novel. Edited by Ervin R. Steinberg. London: Kennikat press. Pp.46-50. [In Persian].
Genette, G (1980). Narrative Discourse. Trans. Jane E. Lewin. Ithaca. Cornell University Press. [In Persian].
Golshiri, H (1989). Shazdeh Ehtejab. Eighth edition.Tehran: Niloufar. [In Persian].
Hassan Lee, K & Ziba. G (2009). "The study of narrative techniques in the Shazdeh Ehtejab's Novel by Hooshang Golshiri". University of Guilan. Literature Research, No. 7 & 8. Pp. 7-25. [In Persian].
Herman, L & Vervaeck, B. (2005). Handbook of Narrative Analysis. Lincoln: University of Nebraska. [In Persian].
Hosseini, S (1987). "The stream of consciousness". Mofid. Number 10. Pp. 30-32. [In Persian].
Humphrey, R (2000). The stream of consciousness in Arabic Novels. Cairo: Gharib Publication. [In Arabic].
Humphrey, R (1962). Stream of Consciousness in The Modern Novel. University of California press Berkeley. [In Persian].
Ibrahim, A (1988). The structure of the war novel in Iraq. second edition.  Baghdad: General Cultural Affairs Publication. [In Arabic].
Kamel Samaha, F (1999). Aesthetics in Hina Mina's novels. Beirut: Arab Institute for Studies and Publishing. [In Arabic].
Kanafani, Gh (1972). Archeology (novels). first volume. Beirut: Al-Taliah Publication . [In Arabic].
Kanafani, Gh (1972). Archeology (novels). first volume. Seventh edition. Beirut: Al-Taliah Publication. [In Arabic].
Kris, A (1996). Free Association. Method and Process. New Haven. Yale Univ. Pr. [In Persian].
Lunisi, s (2012). The stream of consciousness in the  Al-tafakkok's novel  by Rashid Boujadrah. Master Thesis. Republic of Algeria. University of Haj Lakhdar. [In Arabic].
Mahmoudi, M & Hashem, S (2009). "The association and narration of the stream of consciousness". Research Institute for Humanities and Social Studies. Jihad University. Literary Studies.Vol 6. N. 24. Pp. 119-144. [In Arabic].
Mahmoudi, M (2010). Imagination. The stream of consciousness in Iranian Fiction. Mashhad: Marandiz Publishing. [In Persian].
Manasra, H (2002). Women and Their Relation to the Other in the Palestinian Arab Novel. Beirut: Arab Foundation for Studies and Publishing. [In Arabic]. [In Persian].
May, D (2002). Proust. Translation by Taheri. Farzaneh. Tehran: Tarhe no. [In Persian].
Meghdadi, B (1999). Dictionary of literary critique from Plato to the present. Tehran: Thinking of the Day. [In Persian].
Mirsadghi, J (1997). The story elements. second edition. Tehran: Sokhan. [In Persian].
Nazari Monazzam, H (2010). "Comparative Literature. Definition and Research Fields". Shahid Bahonar University of Kerman. Comparative Literature Journal Vol. 1, N. 2. Pp 237-221. [In Persian].
Prince, G (2003). A Dictionary of Narratology. Lincoln: University of Nebraska. [In Persian].
Rimmon–Kenan, Sh (2002). Narrative Fiction. Contemporaay Poetics. London: Routledge. [In Persian].
Saberpour, Z & Mohammad Ali, Gh (2009). "The power of relationships in Shazdeh Ehtejab's Novel". Research Institute of Humanities and Social Studies. Jihad University. Journal of Persian Language and Literature. No. 12. Pp. 99-124. [In Arabic].
Sartre, J (1951). Time in Faulkner. Translation by Najafi. Abolhassan. First section. Tehran: Book today. [In Persian].
Sh.K, K (1963). Bergson and the Stream of Consciousness Novel. NewYork. NewYork University Press. [In Persian].
Shaari Nejad, A (1996). Dictionary of the terminology of behavioral science. second edition. Tehran: Amir Kabir. [In Persian].
Sidan, M (2009). "A Study of Shazdeh Ghaziri's novel Based on Formalism". Tarbiat Modares University. Literary Criticism. No. 4. Pp. 53-82. [In Persian].
Toolan, M (2001). Narrative a critical linguistic introduction. London: Routledge. [In Persian].
Vargas Llosa, M (1989). The perpetual orgy. Flaubert and Madame Bovary. Translated by. Kusari. Abdullah. Tehran: Niloufar Publishing. [In Persian].
Wadi, F (1981). Three signs in the Palestinian novel (Ghassan Kanafani. Emile Habibi. Jabra Ibrahim Jabra). Beirut: Arab Foundation for Studies and Publishing. [In Arabic].
Wahba, M & Al-mohandas, K (1984). Glossary of Arabic Terminology in Language and Literature. Second Edition. Beirut: Lebanon Library. [In Arabic].
Youssef Najm, M (1966). The Art of Story. Fifth Edition. Beirut: Al-ssaghafah  Publishing. [In Arabic].
Yves, F (2009). "New Philosophy and Theory in Literature". Jiroft University of Kerman. Comparative Literature. Translation by Alireza Anushirvani. Vol. 2. No. 8. Pp. 56-37. [In Persian].
ادب عربی
دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 1
تیر 1398
صفحه 217-239
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 04 اسفند 1396
  • تاریخ بازنگری: 24 تیر 1398
  • تاریخ پذیرش: 10 شهریور 1397
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار