نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

چکیده

یکی از رویکردهای ادبیات تطبیقی و مطالعات فرهنگی نقد پسااستعماری است که نتایج استعمار در متون ادبی را تحلیل و به کشف مولّفه­های پسااستعماری در ادبیات می­ پردازد.  این نقد یکی از موضوعاتی است که توجه ناقدان را در قرن بیستم به خود جلب کرده است. عبدالکریم ناصیف از نویسندگان معاصر توانمند سوری است که برای مخاطب ایرانی ناآشناست. وی با نگارش کتاب «راه خورشید» کوشیده است، موضوع مبارزه با استعمار را سر لوحة کار خویش قرار دهد. از آنجا که این نویسنده پیامدهای استعمار سوریه در زمان اشغال توسط فرانسویها را در این رمان به تصویر می­کشد. بررسی کتاب وی حائز اهمیت می­باشد. وی دیدگاههای قابل تامّلی دربارة استقلال سرزمین با حفظ ارزشهای دینی و سنّتی، بیداری جهان عرب، مبارزة یک ملّت برای آزادی به موازات ماجرایی عاشقانه مطرح می­کند. پژوهش پیش رو در حوزة این رهیافت نقدی می­کوشد تا به واکاوی مولّفه­های پسااستعماری از قبیل شرق شناسی، اروپامحوری، دیگری و فرودست با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی در این رمان بپردازد. نتیجة بحث نشان می­دهد که چگونه نویسنده با روی آوردن به دیدگاه ضد استعماری توانسته تاثیرات و پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی استعمار در خاورمیانه به ویژه در کشور سوریه را با بهره گیری از روایتی چند لایه توصیف کند و در حیات بخشیدن به سنّت­های فرهنگی و ملّی آنها به ایفای نقش بپردازد. می­توان گفت که مؤلّفة پسااستعماری شرق‌شناسی در این رمان نمود برجسته­ای دارد. در واقع، نویسنده با پر رنگ جلوه دادن شرق به عنوان مؤلّفة پسااستعماری و عنصر مکان در این رمان تقابل دو فرهنگ شرق و غرب را نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Components Post Colonial Perception in" Road to the sun East –west" Wirtten by Abdul Karim Nassif

نویسندگان [English]

  • javad Asghari 1
  • simin gholami 2

1 Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Tehran

2 Graduated of Arabic Language and Literature, University of Tehran

چکیده [English]

One of the approaches of comparative literature and cultural studies is criticizing post colonialism which analyzes the impacts of colonialism in literary texts and deals with discovering post colonialist parameters in literature. Perhaps it could be say, post colonialism is one of topics that has caught critic’s attention even in 2001. Abdul karim nassif is contemporary capable Syrian writer who is unknown for Iranian readers. He has tried by authoring the book "Road to the sun: East –west" to place the issue of countering colonialism as your top priority. this writer presented consequence colonialism in Syria during the invasion by France. In addition to, He puts forward pensive ideas concerning land independence with safeguarding traditional values of the Arab world’s awakening a nation’s fight to gain freedom a parallel to romantic subject. The present research attempts to take a step in this critical domain to allocate postcolonial protagonists of the novel such as orientology, european-centeredness, the other and subaltern based on emphasis of descriptive-analytic method in this novel. The result shows that how the writer has been able to describe the colonial effects and consequences political, sociological and economical in the middle east, especially in syria by using postcolonial view using a multi-layered narrative and display the negative impacts and feedback of colonialism with the field of this approach and to play a role through reviving cultural and national traditions or sternghtening them. It could be say that the postcolonial protagonists orientology has considerable impact in this novel. As a matter of fact, by highlighting the manifestation of the eastas the post-colonialism and the element of location in this novel, the writer shows the confrontation of the two east and the west cultures on the hand, and on the other hand, with the presence of the protagonist in the east, he incites a kind of patriotism feeling in him.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Post Colonial
  • Abdul Karim Nassif
  • Orientology
  • European Centeredness
  • Road to the Sun: East –West
منابع
استنو، کاترینا، تصویر دیگری، تفاوت: از اسطوره تا پیش داوری، ترجمة گیتی دیهیم، تهران، دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1383.
اشکرافت، بیل و هلن تیفن، امپراطوری وا می‌نویسد، ترجمة علی سپهوند، تهران، نارنجستان کتاب، 1392.
باغجری، کمال، «خوانش پسااستعماری رمان موسم هجرت به شمال اثر طیب صالح» ادب عربی، ش1، صص 86-61، 1394.
برتنز، هانس، مبانی نظریة ادبی، ترجمة محمدرضا ابوالقاسمی، تهران، نشر ماهی، چاپ سوم، 1391.
بلاوت، جیمز موریس، هشت تاریخ‌دان اروپا محور، با مقدمة سعیدرضا عاملی، ترجمة ارسطو میرانی و به یان رفیعی، تهران، امیرکبیر، 1389.
تایسن، لیس، نظریه­های نقد ادبی معاصر، ترجمة مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، تهران، نگاه امروز، 1387.
حاجتی، سمیه، «واکاوی جلوه­های فرودست پسااستعماری در رمان جای خالی سلوچ»، نقد ادبی، ش31، صص 161- 141، 1394.
حرفوش، سلمان، اطلالات نقدیة (دراسات تطبیقیة فی الأدب السوری الحدیث)، دمشق، اتّحاد الکتّاب العرب، 2000.
ساعی، احمد، «مقدمه­ای بر نظریه و نقد پسااستعماری»، حقوق و علوم سیاسی، ش 73، صص 154- 130، 1385.
سعید، ادوارد، فرهنگ و امپریالیسم، ترجمة اکبر افسری، تهران، انتشارات طوس، 1382.
S ـــــــــــ ، ادوارد، شرق شناسی، ترجمة لطفعلی خنجی، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دوم،1390.
شاهمیری، آزاده، نظریه و نقد پسااستعماری، زیر نظر فرزان سجودی، تهران، نشر علم، 1389.
شحید، جمال، صورة الآخر فی الروایة العربیة، دمشق، سلسلة الآداب، 2012.
صاعدی، رضا، «تحلیل گفتمان پسااستعماری در رمان شرفه الهذیان اثر ابراهیم نصرالله»، ادبیات پایداری، ش13، صص 11- 1، 1394.
عبدالله، آلبوغبیش، «نقد پسااستعماری روزگار تفنگ اثر حبیب خدادادزاده»، ادب و زبان، س 19، ش40، صص 24-1، 1395. 
فانون، فرانتس، پوست سیاه (صورتک‌های سفید)، ترجمة محمدامین کاردان، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ دوم، 1355.
ــــــــــــ ، انقلاب آفریقا، ترجمة محمدامین کاردان، تهران، انتشارات خوارزمی، 1361.
قاسمی، محمدرضا، پسااستعمارگرایی و امکان تأسیس علوم انسانی غیر عربی، به اهتمام مسعود آریایی‌نیا، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1388. 
عزّام، محمّد، شعریة الخطاب السردی دراسة، دمشق، إتّحاد الکتّاب العرب، 2005.
مکاریک، ایرناریما، دانشنامة نظریه­های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، انتشارت آگاه، 1384.
مورتون،استفان،گایاتری اسپیواک، ترجمة نجمة قابلی، تهران، نشر بیدگل، چاپ اول، 1392.
میلز، سارا، گفتمان، ترجمة فتاح محمدی، زنجان، انتشارات هزارة سوم، 1382.
میلنر، آندرو و جف براویت، در­آمدی بر نظریة فرهنگی معاصر، ترجمة جمال محمدی، تهران، انتشارات ققنوس، 1385.
ناصیف، عبدالکریم، الطریق إلی الشمس شرق - غرب، دمشق، إتّحاد الکتاب العرب، 1996.
 ناظمیان، رضا، شکوهی‌نیا، مریم، «مقایسه و تحلیل جلوه­های پسااستعماری در رمان­های موسم هجرت به شمال طیب صالح و سووشون سیمین دانشور»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش29، صص 32- 1، 1392.