نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل

چکیده

داد و ستدهای ادبی به شکل­های مختلف در ادبیات جهان وجود دارد و کمتر ادبیاتی را می­توان یافت که در مداری بسته و محدود حرکت کند و از مرزهای خود پا فراتر نگذاشته باشد؛ در این میان، ادبیات عربی و فارسی به علت نزدیکی جغرافیایی و وجود برخی از آداب و رسوم مشترک نسبت به سایر ملل، تبادلات فرهنگی و ادبی و علمی و اجتماعی بیشتری با یکدیگر داشته­اند. سعدی شیرازی، شاعر فارسی زبان قرن هفتم است که در بسیاری از جهات از ادبیّات عربی تأثیر پذیرفته­است. از­جمله شاعرانی که سعدی به اشعار او  نظر داشته است، ابوالفتح بستی شاعر قرن چهارم می­باشد که در دوران خویش به سبب اشعار حکیمانه­اش به شهرت فراوان رسیده ­است. در این تحقیق که با هدف بررسی تأثیرپذیری سعدی از ابوالفتح بستی بر مبنای مکتب تطبیقی فرانسوی نگاشته شده است، دلایل مختلف تأثیرپذیری سعدی از بستی مورد مطالعه قرار گرفته­ است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد که  شهرت اشعار بستی، سفرهای سعدی به مشرق زمین و انس وی با اساتیدی که از اشعار بستی در آثار خود بهره برده­اند، از دلایل برون­متنی تأثیرپذیری سعدی از بستی است و این تأثیرپذیری از بعد درون­متنی در سویه­های بلاغی و مضمونی شعر سعدی نیز آشکار است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

-A study of the influence of Abolfath Basti on Sa’di

نویسندگان [English]

  • Javad Gholamalizadeh 1
  • Faezeh Arab yousefabadi 2

1 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Sistan and Baluchestan

2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Zabol

چکیده [English]

There are various forms of literary exchanges in the world of literature, and there are few literatures that have developed in a closed circle without going beyond their borders. In this context, Arabic and Persian literature due to the geographical proximity and the prevalence of common customs compared to other nations have experienced greater cultural, literary, scientific and social exchanges. Sa’di, the renowned poet of 7th century, has been significantly influenced by Arabic literature.  One of the poets whose works had fascinated Sa’di was Abolfath Basti, the poet of 4th century, who became famous during his lifetime for poems rich of wisdom and erudition. In this paper, which seeks to investigate the influence of Abolfath Busti on Sa’di, a descriptive-analytical method has been adopted to explore different aspects of this inspiration. The findings suggest that Busti’s poems, Sa’di’s travels to Eastern regions and his companionship of scholars who had incorporated Busti’s poems in their works, are some of the extra textual reasons that explain the impact of Busti on Sa’di. This influence is evident from an intertextual perspective in rhetorical and thematic strains of Sa’di’s poems. Extraterritorial factors related to historical issues suggest that the reputation of the Busti’s poetry and its dissemination in the eastern and western parts of the world on the one hand and numerous Sa'di’s trips to the east on the other hand reinforce the possibility of reading the works of Busti. Studies on the rhetorical levels of language used by both poets reveal rhetorical adaptations of Busti’s poetry at two levels of poetic images and proverbs in the poetry of Sa'di, but it does not mean that these adaptations are the outcome of pure imitation devoid of any ingenuity. As for thematic adaptation, it was concluded that a significant part of the wisdom shared in the world of these two poets come from common source, which is because both poets have been inspired by a shared source of beliefs. These poems reflect a variety of Islamic sources has been reflected. Accordingly, Sa'di's exploitation of Islamic wisdoms has created a set of shared themes between his poems and that of Basti, among which the following can be cited: thankfulness of God, instability of the world, philanthropy, respect for other people, patience and forbearance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • influence
  • comparative
  • literature
  • Abolfath Basti
  • Sa’di
قرآن کریم.
ابراهیم محمد،  أمل، الأثر العربی فی أدب سعدی الشیرازی، القاهرة، دارالثقافیة للنشر، 1421.
ابن عساکر، أبو القاسم علی بن الحسن بن هبة الله ، تاریخ دمشق، المحقق عمرو بن غرامة العمروی، مجلد 43، دمشق، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، 1415.
ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1412.
أبوغدة، عبدالفتاح، قصیدة عنوان الحکم أبوغدة، بیروت، دارالشائر الإسلامیة، الطبعة الخامسة، 1427.
براون، ادوارد، تاریخ ادبیات ایران از فردوسی تا سعدی، ترجمة غلامحسین صدری افشار، تهران، مروارید، چاپ ششم، 1386.
البُستی، ابوالفتح، دیوان أبوالفتح بستی، تحقیق دریة الخطیب و لطفی الثقال، دمشق، مجمع اللغة العربیة، 1410.
التوحیدی، أبوحیان، الصداقة و الصدیق، تحقیق الدکتور ابراهیم الکیلانی، بیروت، دارالفکر، 1419.
الثعالبی، أبو منصور عبدالملک بن محمد بن اسماعیل، یتیمة الدهر فی شعراء أهل العصر، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1983.
حسینی، محمد باقر، جاحظ نیشابور، مشهد، دانشگاه فردوسی، 1382.
خزائلی، محمد، شرح گلستان، چاپ سیزدهم، تهران، بدرقه جاویدان، 1378
الخولی، محمد مرسی، أبوالفتح البستی؛ حیاته و شعره، بیروت، دارالأندلس، 1980.
دامادی، محمد،  مضامین مشترک در ادب فارسی و عربی، دانشگاه تهران، 1379.
دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، تهران، دانشگاه تهران، شرکت چاپ گستر، 1372.
راستگو، سیدمحمد، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی. تهران، سمت. 1376.
رستگار فسایی، منصور، مقالاتی دربارة زندگی و شعر سعدی، تهران، امیر کبیر، 1375.
زرین­کوب، عبدالحسین، حدیث خوش سعدی، تهران، سخن، 1379.
سبکی، تاج­الدین أبی نصر، طبقات الشافعیة الکبری، تحقیق محمود محمد الطناجی و عبدالفتاح محمد الحلو، مطبعة عیسی البابی حلبی و شرکاء، 1965.
سعدی، مشرف الدین مصلح بن عبدالله، کلیات، به کوشش کاظم عابدینی مطلق، قم، مصطفی، 1393.
ـــــــــــــــ ، کلیات، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، ققنوس، 1379.
سمرقندی، دولتشاه بن علاء الدوله، تذکرة الشعراء، تصحیح ادوارد برون، لیدن، 1318.
عسکری، صادق، الحکمة بین المتنبی و سعدی دراسة مقارنة، سمنان، دانشگاه سمنان، 1387.
عوفی، محمد، لباب الألباب، به اهتمام محمد عباسی، کتابفروشی بارانی، 1361.
غزالی، محمد، نصیحة الملوک، تصحیح جلال­الدین همایی، تهران، چاپخانة مجلس، 1315.
الفاخوری، حنا، تاریخ الأدب العربی، چاپ اول، تهران، توس، 1377.
فتوحی، محمود، سبک­شناسی، تهران، سخن، 1391.
ـــــــــــــــ ، بلاغت تصویر، تهران، سخن، 1386.
مصاحب، غلامحسین، دایرة المعارف فارسی، تهران، شرکت سهامی کتاب­های جیبی، بی تا.
هادی­زاده، رضا، «سعدی و زبان عربی در آیینه گلستان»، مجموعه مقالات، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1377.
الحموی، شهاب­الدین أبی­عبد­الله یاقوت، معجم البلدان، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1979.
یوست، فرانسوا، «فلسفه و نظریة جدید در ادبیات»، ادبیات تطبیقی، ترجمة علیرضا انوشیروانی، سال دوم، شمارة 8، صص56-37،  1388.
یوسفی، غلامحسین، کاغذ زر، تهران، سخن، 1387.
Abrams, M. H, Glossary  of Literary Term. Ithaca, Harcourt, 1993.
Allen,Graham, Intertextuality, London, Routledge, 2000.
Frow ,John.Genre, London and New York, Rutledge, 2005.
Remak, Henry, "Comparative Literature,It’s Definition and Function", Comparative Literature, Method and Perspective, Edited by Newton Phelps, Stallknecht and Horst Fernz, Carbondal, Illinois University Press, p.p:3-37, 1961.