نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• امید جهان بخت لیلی ¹
• سید اسماعیل حسینی اجداد نیاکی ²

¹ استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه گیلان

² دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه گیلان

چکیده

قصیده هائیّه منسوب به امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا^(ع)، از جمله مصادیق عینی تعلیم و روشنگری در سطح فردی و اجتماعی است که امام^(ع) در آن، هنجارها و ناهنجاری­های اخلاقی و پیامدشان را با زبانی بلیغ و ادبیّاتی نافذ یادآور شده‌اند. مقالۀ حاضر بر آن است تا به روش تحلیل محتوای کیفی، کارکرد سازه­های بلاغی و زبانی را در تأثیرگذاری هرچه بیشتر کلام امام رضا^(ع) و انتقال بهتر معانی مورد نظر ایشان^(ع) در قصیدۀ مزبور تبیین و تحلیل نماید. برآیند پژوهش نشان می­دهد امام^(ع)، با به کارگیری اسلوب خِطابی و پی­ریزی زیرساخت­های تأثیرگذار بلاغی و ادبی، بر بنیادها و آموزه­های تربیتی گرانسنگی تأکید دارند؛ بدین منظور در جای جای قصیده، استفادۀ آگاهانه و خلّاقانه از شگردهای کارآمد بلاغی، موجب زیبایی و جذّابیّت اشعار گردیده و کاربرد فنونی نظیر: تکرار، تلمیح، تمثیل، آشنایی زدایی، ندا، ندبه، مراعات النظیر، مذهب کلامی، استفهام تقریری، ارسال مَثَل، ایضاح بعد از ابهام، حُسن خِتام و غیره به برجسته سازی گمراهیِ ناشی از غرور، طمع ورزی، ستمگری و عدم صیانت زبان نظر دارد، ضمن آن که توجّه مخاطبان را از طریق بیان تصویری مفاهیم انتزاعی و استخدام واژگان عاطفی و انسانی- همراه با ارائه دلایل منطقی- به مرگ­اندیشی و بیدار کردن وجدان­های خفته معطوف می­سازد.

کلیدواژه‌ها

• امام رضا(ع)
• قصیده هائیّه
• آرمانشهر رضوی
• تحلیل ادبی و بلاغی

عنوان مقاله [English]

Linguistic and Rhetoric Analysis of Hᾱʿieh Ode Related to Imam Reza (AS), an Approach to Razavi Utopia

نویسندگان [English]

• omid jahanbakht layli ¹
• sayyed esmail Hosayni ajdad ²

¹ Assistant professor,Department of Arabic Language and Literature, university of guilan

² Associate Professor, Department of Arabic Language and Literature, University of Guilan

چکیده [English]

Hᾱʿieh Ode, relative to Imam Reza, (PBUH) is one of the objective samples of didactics and clarifications-  on the personal and social sides-  that Imam (PBUH) has reminded us of the moral and immoral norms and their consequences employing a sublime and a literary language and impressive style. This poem, While enjoying the dominance of the spiritual and mystical spirit, contains moral and social messages, for example: Persuading Unity, Surrender to the commandments, Denounced hypocrisy and etc. Aimed at influencing thoughts and emotions in the direction of audiences'awakening, is written in a penetrating language. From the coordinates of this poem in structure and theme, Criticism is the foundation of Arabic rhetoric to highlight and influence the word, As you analyze these elements, Imam reza's nobility can be found on literary sciences. This research aims at analyze and account for the impact of linguistic and  rhetoric devices contributing to an increase in the degree of effect of Imam Reza’s (PBUH) discourse, making use of a content analysis regarded as a qualitative  method.The result of this research shows that Imam Reza (PBUH), by building rhetoric and literary underlying structures has emphasized the valuable educational bases and teachings in Hᾱʿieh Ode through an address style. In this line, in different places of the Ode, the conscious and novel use of efficient rhetoric techniques has created beauty and attraction in the poems, and the use of devices including repetition, allusion, simile, defamiliarization, vocatives, congeries, lamentation, religious discourse, rhetorical question, quoating proverbs, claridying after ambiguities, proper ending, etc  have magnified deviation coming from pride, greed, cruelty and the abusing of the language. In the meantime, by means of pictorial expression of the abstract concepts and making use of emotional and human terms, it tries to attract the mind of the addressees to being aware of death and awakening them of the latent consciences.

کلیدواژه‌ها [English]

• Imam Reza
• Hᾱʿieh Ode
• Razavi Utopia
• Linguistic and Rhetoric Interpretation