نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

2 استادیار تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه سیدجمال‌الدین اسدآبادی

3 دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران

چکیده

مفاهیم و ارزش‌هایی چون آزادی و عشق و عزت که انسان به‌طور فطری با آن‌ها آشناست، در دیوان فدوی طوقان جایگاه ویژه‌‌ای دارد که «گفتمان انسانی» وی را شکل می‌دهد. استفاده از زبان رمزآمیز و کنایه‌ای شاعر به‌منظور انتقال مفاهیم گفتمانی و تأکید بر همبستگی داخلی و خارجی، در وحلۀ اول، خفقان موجود در جامعه را بیان می‌کند، و در ادامه، تلاش شاعر را برای چنگ زدن به ریسمان اتحاد تداعی می‌سازد. آنچه در این پژوهش بررسی شده، تأثیر پایداری فلسطین بر گفتمان انسانی در دیوان فدوی طوقان است. مقولات بررسی‌شده در این پژوهش با استفاده از مطالعۀ اسناد و مدارک موجود عبارت‌اند از عشق، آزادی، عزت، ظلم‌ستیزی، مرگ، شخصی نبودن عشق، مطرح کردن عشق در جایگاه ارزش اجتماعی اصیلی که ریشه در وطن و مردمان سرزمین دارد، معادل قرار دادن آزادی با زندگی، مرگ را بی‌معنی و عین زندگی دانستن، رسالت شاعران را در گرو حفظ عزت مردم سرزمین دانستن، راه دستیابی به عزت و کرامت را آزادی سرزمین و بازگشت آوارگان دانستن، استفاده از تعبیر طاعون به‌جای ظلم و ستم گسترده‌ای که سرزمین مادری را فراگرفته و راه رهایی از آن را در گرو بسیج نیروهای درونی و بیرونی دانستن و اعتقاد به اینکه چون جسم برخاسته از خاک وطن است، پس باید به منشأ نخستین خود بازگردد تا برانگیخته شود را دلیل و شوق استقبال از مرگ دانستن، مهم‌ترین نتایج کلی این پژوهش است. از دیدگاه فدوی طوقان، آزادی آن‌گاه که با مجاهدت و مبارزه به دست آید، ماندگاری و دوام و بقای آن برای نسل‌های آیندۀ بیشتر خواهد بود. همچنین از دید وی، عشق، خمیرمایۀ وحدت است که می‌تواند حب وطن را در پی داشته باشد، و جسم، برخاسته از خاک وطن است و باید به همان منشأ نخستین بازگردد تا به نحو دیگری برانگیخته شود؛ و در این راه خود شاعر به استقبال مرگ می‌شتابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Palestinian Sustainability on Human Discourse in Fadwᾱ Touqᾱn’s Poetry

نویسندگان [English]

  • Navid Piri 1
  • Mehdi Torkshavand 2
  • Ali Asghar Eskandari 3

1 Ph.D student, Arabic Language and Literature, University of Tehran

2 Assistant Professor, Department of Islamic History and Civilization, University of Sayyed Jamaleddin Asadabadi

3 Graduated of Persian Language and Literature, University of Tehran

چکیده [English]

Concepts and values like liberty, love and dignity which are innately familiar to human beings have a special place in Fadwᾱ Touqᾱn’s Divan and shape his humanistic discourse. Using  the mysterious and alluding language of the poet to transfer the discursive concepts and the emphasis on the internal and external correlation, in the first place, expresses the stifling of the society, and in continuation indicates the poet’ s effort to grasp the line of union. This research studies the effects of resilience of Palestine on the humanistic discourse in Fadwᾱ Touqᾱn’s Divan. The research method is descriptive-analytic and uses the existing documents related to the subject matter. The categories studies in this paper are: love, liberty, dignity, fighting against oppression and death. The most important findings of this study include impersonality of love, love as a genuine social value which is rooted in homeland and its people, liberty as equivalent with life, death as equivalent with life, realisation of the poets’ prophecy in safe guarding the dignity of the people of the homeland, defining the way to dignity in realisation of the freedom of the homeland and coming home of the refugees, using the metaphor of plague for the oppression and injustice which has shredded the homeland and defining the way out of it by collecting all the internal and external forces, belief in the necessity of the flesh to return back to the soil of the homeland because it came from the same soil to get resurrected and declaring this as the reason for the delight of death. From the viewpoint of Fadwᾱ Touqᾱn, the freedom will be more lasting if it is attained by fighting and struggling and its permanence will be greater for future generations. Love is the leaven of unity that can trigger the love of the homeland, and the body, rising from the earth, must return to the same origin; and in this way the poet rushes to meet death.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contemporary Arab Poetry
  • Literarure of Resilience
  • Poetry of Palestine
  • Fadwᾱ Touqᾱn
  • Humanistic Discourse
قرآن کریم.
احمدی‌چناری، علی‌اکبر، حبیبی، علی‌اصغر ، «نمادهای پایداری زنان در شعر فدوی طوقان»، زبان و ادبیات عربی، سال سوم، ش 4، صص23-1، بهار و تابستان 1390.
اکبری، منوچهر و همکاران، «جلوه‌های پایداری در اشعار فدوی طوقان و سپیده کاشانی»،  ادبیات پایداری، سال هفتم، ش 12، صص44-23، بهار و تابستان 1394.
جیوسی، سلمی الخضراء، موسوعة الأدب الفلسطینی المعاصر، بیروت، 1997.
خالد علی، مصطفی، الشعر الفلسطینی الحدیث (1948-1970)، بغداد، دارالحریة للطباعة، 1987.
داوری اردکانی، رضا، فرهنگ، خرد و آزادی، تهران، نشر ساقی، 1378.
رحمان‌دوست، مجتبی، «رمان مقاومت، منابع، مضامین و بایدها»، دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تهران، دوره و شمارۀ 156، صص 486-465، زمستان 1379.
رضایی، ابوالفضل، ادبیات مقاومت در شعر فدوی طوقان. رسالۀ دکتری در رشتۀ زبان و ادبیات عرب، استاد راهنما محمد علی آذرشب، دانشگاه تهران 1384.
رضایی، ابوالفضل، «فدوی طوقان و شعر او»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه تهران، دورۀ 58، ش 1. بهار 1386.
رضایی، ابوالفضل، نوری، فرشاد، «بررسی سیر تحول مفاهیم از یأس به امید و مقاومت در شعر فدوی طوقان»، پژوهش‌های ترجمه در زبان و ادبیات عربی، دورۀ 1، ش 1، صص 74-51، زمستان 1390.
سلیمان، خالد ا، فلسطین و شعر معاصر عرب، ترجمۀ شهره باقری و عبدالحسین فرزاد، تهران، بی‌نا، 1378.
شفیعی کدکنی، محمدرضا، رستاخیز کلمات، تهران، سخن، 1391.
طوقان، فدوی، دیوان، بیروت، دارالعودة. 2000.
العروی، عبدالله، مفهوم الحریة، الطبعة الخامسة، بیروت، المرکز الثقافی العربی، 1993.
عشری زاید، علی، استدعاء الشخصیات التراثیة فی الشعر العربی المعاصر، قاهرة، دارالفکر العربی، 1997.
عضدانلو، حمید، گفتمان و جامعه، تهران، نی، 1380.
علی، فایز، الرمزیة و الرومنسیة فی الشعر العربی. الطبعة الثانیة، د.ت.
عیاشی، منذر، الأسلوبیة و تحلیل الخطاب، دمشق، مرکز الإنماء الحضاری، دارالمحبة، 2009.
غیبی، عبدالأحد، احمری، فرزانه، «بررسی تطبیقی مفاهیم مقاومت و پایداری در اشعار فدوی طوقان و طاهره صفارزاده»، ادبیات پایداری، سال هفتم، ش 13، صص 248-227، پاییز و زمستان 1394.
المجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعة لِدرر أخبار الأئمّة الأطهار، الجزء الخامس و الأربَعون، الطبعۀ الثانیة، بیروت، مؤسسة الوفاء. 1403.
محمدی، غفار، «تجلی پایداری در اشعار سیمین بهبهانی و فدوی طوقان»، همایش بین‌المللی ادبیات مقاومت، تجلی پایداری، 1390.
ملاابراهیمی، عزت، آزادی، آزاده، «تحلیل نمادین رنگ در دیوان فدوی طوقان»، زن در فرهنگ و هنر، دورۀ 5، ش 2، صص 226-215، تابستان 1392.
الملائکه، نازک، قضایاء الشعر المعاصر، الطبعة السادسة، بیروت، دارالملایین، 1981.
وان‌دایک، تئون ای، مطالعاتی در تحلیل گفتمان (از دستور متن تا گفتمان‌کاوی انتقادی)، ترجمۀ گروه مترجمان، چاپ دوم، تهران، دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه‌‌ها، 1387.
الورقی، سعید، لغة الشعر العربی الحدیث مقوماتها الفنیة، طاقاتها الابداعیة، جمهوریة مصر العربیة، دارالمعارف الجامعیة للطبع و النشر، 2015.