ادب عربی

بر اساس شماره‌های نشریه

شماره جاری

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

اطلاعات آماری نشریات

همکاری با موسسه یا انجمن

فرم تعهد اثر

فرم تعارض منافع

شرایط پذیرش مقاله

شیوه نامه ارجاع نویسی و منبع نویسی

نمونه انگلیسی

نمونه فارسی

نمونه عربی

هزینه انتشار

راهنمای ثبت نام در پابلونز

داوران نشریه ادب عربی

تجلی خواننده ضمنی در ساز موسیقی و تسمیه ی شراب؛ مورد کاوی باده سرایی ابن فارض و اعشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نظریه­های خواننده‌محور به مثابه نگاه نقدیِ نو، افق­های جدیدی از زیبایی­شناسی متون ادبی را به روی ما می­گشایند. این نظریات ضمن تأکید بر نقش و اهمیت مخاطب، به بررسی چند و چون ارتباط متن ادبی و خوانندة متن می­پردازد. یکی از فاکتورهایی که در ذیل این نظریه مطرح شده «خوانندة ضمنی» است. این خواننده به عنوان حلقة واصل متن و خواننده­های اصلی، زمینة تحلیلِ تعامل آن دو را فراهم می­کند. در این نوشتار چارچوب ظهور «خوانندة ضمنی» در دو لوحِ «نامِ شراب» و «موسیقی شعر» و در دو نوع شعرِ باده بررسی شده است. اول خمریة روحی و رمزی ابن­فارض و دوم خمریات مادی أعشی. در این پژوهش مشخص گردید نام شراب در شعر ابن­فارض، نقطة ثقل سرودة اوست و خوانندة ضمنی‌اش نیز محو این نام است؛ درحالی که مخاطبِ ضمنیِ شعرِ أعشی مرکزیت شعر را نه خود شراب بلکه از آنِ تأثیر آن و تلذذات خود می­داند. از دیگر سو مخاطب ضمنیِ هر دو اثر علاقه­مند موسیقی­اند؛ لیکن موسیقی خاص خودشان، موسیقی شعر بیش از هر چیزی انعکاس جان، روح و حالی است که شاعر شعر خود را برای آن مهیا کرده است و باید جزء جزء آن به عنوان یکی از تماثیل شعری، با ماتریس کلیِ اثر هماهنگ و متناسب باشد، موسیقیِ باده­سراییِ این به نرمی و لطافت متمایل است و دیگری رو به سوی یک شب عیاشی دارد، هرچند گاهی تماثیل موسیقایی مشترکی بین آن دو می­بینیم ولی در نگاه کلی و در کنار جمع تماثیل دیگر، روشن می­شود که با وجود اشتراک جزئی هر یک گویای هندسة متفاوتی هستند و تمام تفاوت­ها و شباهت­های آنها، نشانگر ضعف یا نقص یکی از آنها نیست بلکه بیانگر یک نظام منحصر به­فرد موسیقیایی در شعر هرکدام هست که نمایی از طلب خواننده­ی ضمنی هر کدام به نمایش می­گذارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Manifestation of the Implied Reader in “The Wine Ode” and “The Music of Poetry”: A Study of Ibn al-Farid and al-A’sha’s Anacreontic Verses

نویسندگان [English]

  • Abass Taleb Zadeh Shoushtari 1
  • Saideh Momayezi 2

1 Associate Profesor, Department of Arabic Language and Literature, Ferdowsi University

2 PhD Student of Arabic Language and Literature, Ferdowsi University

چکیده [English]

Reader-response theories, as a modern type of criticism, open new horizons of aesthetics of literary texts to us. Emphasizing the role and importance of the audience, these theories examine how the literary text and the reader are related. One of the terms specific to these theories is the “implied reader.” This reader, as the link between the text and the actual reader, provides the means to analyze their interaction. In this paper, the context of the emergence of the “implied reader” in Ibn al-Farid’s “The Wine Ode” and al-A’sha’s “The Music of Poetry” is examined. The former is a spiritual and encoded Anacreontic and the latter is a material one. It is argued that whereas wine in Ibn al-Farid’s poem is the center of gravity of his hymn and the implied reader is totally mesmerized by it, the implied reader of al-A’sha’s poem does not consider the centrality of the poem to be wine itself, but its effects and pleasures. On the other hand, the implicit readers of both poems are interested in music, but each in their own type of music. “The Music of Poetry” is, more than anything, a reflection of the life, soul and emotion that the poet has prepared his poetry for; each component of it has to be is in harmony with the whole matrix of the work. Its Anacreontic music is soft and gentle while the other, that is “The Wine Ode,” moves toward an orgy. Although we sometimes see common musical allegories in the poems, in general, and considering the rest of the allegories, it turns out that despite their few resemblances, each has a different geometry, and all their differences and similarities do not indicate the superiority of one over the other; rather, they demonstrate that each adopts a unique system of music in accordance with its own implied reader’s demand.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Reader-response theory
  • Implied reader
  • Ibn al-Farid
  • al-A’sha
  • Music
مراجع
منابع
آب­نیکی، حسن (1387)، «چیستی و کاربست هرمنوتیک ادبی»، نقد ادبی، سال اول، ش 2، صص39-62.
ابن الجزری، أبوالخیر أحمد بن محمد الدمشقی (2002/1423)، النشر فی القراءات العشر، قراءة محمد الضباع، مصر: المکتبة التجاریة الکبرى.
ابن رشیق، أبوعلی الحسن القیروانی (2000)، العمدة فی محاسن الشعر و آدابه و نقده، مقدمة و شرح: صلاح الدین الهواری و هدی عودة، بیروت: دارمکتبة الهلال.
ابن­فارض (د.ت)، دیوان، شارح ناصرالدین محمد مهدی، بیروت-لبنان: دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون.
أحمد، نوزاد حسن (1996)، «دلالات أصوات اللین فی  القرآن الکریم»، اللسان العربی، العدد42، صص109-130.
أعشى الکبیر، میمون بن قیس (د.ت)، دیوان، شرح و تعلیق: م.محمدحسین، مکتبة الآداب بالجمامیز، المطبعة النموذجیة.
أمقران، آمنة (2012)، «تشکیل القارئ الضّمنی فی روایة دمیة النّار للرّوائی بشیر مفتی»، الأثر، جامعة قاصدی مرباح، عام 11، عدد 16، صص 59-76.
أنیس، إبراهیم (د.ت)، الأصوات اللغویة، مصر: مکتبة نهضة مصر.
ایزر، فولفغانغ (د.ت)، فعل القراءة، نظریة جمالیة التجاوب، ترجمة حید لحمیدانی، الجلالی الکدیة، فاس: منشورات مکتبة المناهل.
بارت، رولان؛ ماهیو، ریمون؛ تودوروف، تزیفطان (2003)، نظریات القراءة من البنیویة إلی جمالیة التلقی، ترجمة و تحقیق عبدالرحمن بوعلی، بیروت: دارالحوار للنشر والتوزیع.
البستانی، بطرس (1989)، أدباء العرب فی الجاهلیه و الإسلام، بیروت: دار نظیر عبود.
بهشتی،‌ محمدرضا و زهرا داوری، (1388)، «نقطة تلاقی هرمنوتیک فلسفی و نظریة ادبی»،‌ نقد ادبی،‌ سال دوم،‌ ش 6، صص25-52،  1388.
جامی، عبدالرحمن (بی.تا)،  لوامع و لوایح، تهران: کتابخانه منوچهری.
جریسی، محمد مکی نصر (2003)، نهایة القول المفید فی علم تجوید القرآن المجید، تصحیح عبدالله محمود محمد عمر، بیروت: منشورات محمد علی بیضون بنشر کتب السنة والجماعة، دارالکتب العلمیة.      
جوادی یگانه، محمدرضا؛ غلامرضا جمشیدیها و سیدمحمدعلی صحفی (1392)، نحوة خوانش رمان‌های جنگ تحمیلی در میان دانشجویان و طلاب، مطالعات جامعه­شناختی، دوره بیست، ش 1، صص 67-94.
جواری، محمدحسین و احد حمیدی کندول (1386)، «سیر نظریه­های ادبی معطوف به خواننده در قرن بیستم»،‌ ادب­پژوهی،‌ ش 3، صص143-176.
حاوی، ایلیا (1960)، فن الشعر الخمری وتطوره فی الأدب العربی، بیروت: منشورات دارالشرق الجدید.
حسّان، عبدالحکیم (د.ت)، التصوف فی الشعر العربی؛ نشأته و تطوره حتی آخر القرن الثالث الهجری، القاهره: مکتبة الآداب.
حیدری، محبوبه (1387)، «نقش راوی و مخاطب در قصه‌های خواب صوفیانه»،‌ مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال 16، ش 62، صص 59-91.
رشید، ناظم (1989)، الأدب العربی فی العصر العباسی، مدیریة دارالکتب للطباعة والنشر (جامعة موصل).
الزرکلی، خیرالدین (1990)، الأعلام، بیروت: دارالعلم للملایین.
سعاد، حمیتی (2009-2010)، «مسرحیة بلال بن رباح لمحمد العید آل خلیفة»، مذکرة لنیل شهادة الماجستیر، إشراف لمبارکیة صالح، جامعة الحاج لخضر (باتنة).
سلیمان العبد، محمد السید (1989)، «من صور الإعجاز الصوتی فی القرآن الکریم»، العربیة للعلوم الإنسانیة - اللغة العربیة وآدابها، جامعة الکویت، العدد 36، صص77-110.
سلیمان، کامل (د.ت)، شرح دیوان الأعشی،‌ بیروت: دارالکتب اللبنانی.
عبدالرحمن، مروان محمدسعید (2006)، «دراسة أسلوبیة فی سورة الکهف»، قُدّمت هذه الأطروحة استکمالاً لمتطلبات درجة الماجستیر فی اللغة العربیة وآدابها، إشراف خلیل عودة، نابلس، فلسطین، جامعة النجاح الوطنیة، کلیة الدراسات العلیا.
عتیق، عبدالهادی (د.ت)،  «الأسلوبیة الصوتیة فی الفواصل القرآنیة»، المنارة، جامعة آل البیت، مجلد 16، عدد3، صص115-139.
 فروخ، عمر (1969)،  تاریخ الأدب العربی، ج1، الطبعة الثانیة، بیروت، لبنان: دارالعلم للملایین.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1984)،  تاریخ الأدب العربی، ج3، الطبعة الرابعة، بیروت، لبنان: دارالعلم للملایین.
فضل، صلاح (2002)، مناهج النقد المعاصر، القاهرة: میریت للطباعة و النشر.
قطّوس، بسام موسى (2002)، سیمیاء العنوان، عمان، الأردن: مطبعة البهجة بدعم من وزارة الثقافة.
قلی­زاده، حیدر و محبوبه خوش­سلیقه (1389)، «باده و می و تعابیر آن در شعر عرفانی فارسی»، ادیان و عرفان، سال ششم، ش 23، صص147-184.
محمد علی، عباس السر (2011)، «النون العربیة بین الفونیمیة و المورفیمیة»،  اللسانیات، السنة الثانیة، العدد2، صص109-122.
ممیزی، سعیده (1392)، «آیات حجاب در تفاسیر قرآن کریم (سبک‌شناسی)»، استاد راهنما کبری روشن­فکر، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1378)، کلیات شمس تبریزی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
هولب، روبرت (2000)،نظریة التلقی، ترجمه و تحقیق عزالدین اسماعیل، القاهرة: المکتبة الآکادیمیة.
هادی­پور، یوسف (2011)، «ابن‌الفارض رائد الشعر الخمری الرّوحی»، دیوان العرب، مطالعات پژوهشی، جمعه ١٠ حزیران (یونیو):
http://www.diwanalarab.com/spip.php?page=article&id_article=28959#comments
 
Refrences
Abdulrahman, M. (2006). “A stylistic study in Surat Al-Kahf”. this thesis was presented to complement the requirements of the master's degree in Arabic language and literature. supervised by Khalil Odeh. Nablus. Palestine. An-Najah National University. College of Graduate Studies. [In Arabic].
Abniki, H. (2008). “Hermeneutics and the Application of Literary Hermeneutics”. literary criticism. LCQ; 1 (2). Pp. 39-62. [In Persian].
Ahmad, N. H. (1996). «The semantics of the voices of softness in the Holy Quran». The Arab tongue. No. 42. Pp. 109-130.  [In Arabic].
Al-Zarakali, Kh. (1990).  al- Alam. Beirut: Al-Alam for mullein Publishing. 9th ed. [In Arabic].
Anis, I. (N.D.) al-Aswat al-Loghawiah. Egypt: Egyptian School of Religion and Religion. Basra.  [In Arabic].
Asha Al-Kabir, M. (N.D.). Diwan. Explanation and Commentary: M. Mohammed Hussein. Library of Arts Gammiz. Typical Press.  [In Arabic].
Atiq, A. (N.D.). “stylistic acoustics in the Qoranic breaks”. Al-Manara Magazine. Al-Bayt University. Vol 16. No 3. Pp.115-139. [In Arabic].
Barrett, R & Mahiyo, R & Todorov, T. (2003). Theory of Man-in-the-Al-Jamali Al-Talaqi. Translated and Researched by Abdul Rahman Bouali. al-Hawar Lalshar Waltouzi Publishing.  [In Arabic].
Beheshti, M.R. & Davari Gorgani, Z. (2009). “The Confrontaion between Philosophical Hermeneutics and Modern Literary Theory”. Literary Criticism. Vo 2. No 6. Pp. 25 – 52. [In Persian].
Bustani, P. (1989). Arab Writers in Ignorance and Islam. Beirut: Nazeer Abboud Publication. [In Arabic].
Farroukh, O. (1969). The History of Arabic Literature. Vol. 1. 2nd Ed. Beirut: Lebanon: Al-Alam for Mullein Publishing. [In Arabic].
Farroukh, O. (1984). The History of Arabic Literature. Vol.3. 4th ed Beirut: Lebanon: Al-Alam for the Millions Publication. [In Arabic].
Fazel, S. (2002). Methods of Contemporary Criticism. Cairo: Merritt for Printing and Publishing. [In Arabic].
Gholizadeh, H. & Khoshsaligheh, M. (2010). “Wine and its Interpretation in the Mystical Persian Poetry”. RELIGION & MYSTICISM. Vol 6. No. 23. Pp.147-184. [In Persian].
Hassan, A. (N.D.). Sufism in Arabic poetry; its origins and development until the end of the third century AH. Cairo: Library of Arts. [In Arabic].
Hawi, E. (1960). The Art of Wine and its Development in Arabic Literature. Beirut: Al-Sharq Al-Jadeed Publication. [In Arabic].
Heidari, M. (2008). “On the Role of Narrator and Audience in Suffi's Dreams. Persian. Half-Yearly”. Language and Literature. Vol 16. No. 62. Pp. 59-91. [In Persian].
Holb, R. (2000). The Receiving Theory. Translated and Achieved by Ezzeldin Ismail. Academic Library. [In Arabic].
Ibn al-Jazari, A. (2002). publishing in the ten readings. reading Mohammed hyenas. C1. . 2nd ed.  Egypt: the Great Commercial Library. [In Arabic].
 Ibn Fared, (N.D.). Diwan. Nasser Al-Din Mohammad Mahdi. Beirut-Lebanon: Al-Ketab al-Siyami. Publications by Mohammad Ali Beydoun.  [In Arabic].
 Ibn Rashiq, (2000). mayor in the advantages of poetry and literature and criticism. introduction and explanation: Salah al-Din al-Hawari and Huda Odeh. Beirut: Hilal Library.  [In Arabic].
Iser, W. (2000). The Range of Interpretation. New York: Columbia University Press.
Izer. F. (N.D.). al-Qura'a verb. Jamali al-Tajjub's theory. translation by Haid Lahmidani. al-Jalali al-Kadyi. Fez: Al-Manahil School of Practices.  [In Arabic].
Jami, A. (N.D.). Lavame and lavayeh. Tehran: Manuchehri Library. [In Persian].
Javadiyeganeh, M.R & others (2013). “Reading the Imposed War Novels among University and Seminary Students”. Sociological Review. Vol 20. No. 4. Pp.67 – 94. [In Persian].
Javari, M.H. & Hamidi. Ahad (2007). “A Review of the Reader-Oriented Theories in the 20th Century”. Adab Pazhuhi. Vol 2. No. 3. Pp.143-176. [In Persian].
Jerissi, M. (2003). the end of the useful statement in the science of Tajweed of the holly of Quran. Abdullah Mahmoud Mohammed Omar. Beirut-Lebanon: publications of Muhammad Ali Baydoun publishing books of the year and the group. the House of scientific books. [In Arabic].
Momayezi, S. (2014). “A Study on the Verses of Hijab in the Interpretations of the Holy Quran (Stylistic Study)”. Master. Kobra Roshanfekr. Trabiat Modares University. [In Persian].
Mowlavi, J. (1999). Divan-e shams-e Tabrizi. Foruzanfar.badi-al-zaman. 4th Ed. Tehran: Amir Kabir. [In Persian].
 Omqran, A. (2012). “The Formation of the Implicit Reader in the Novel of the Dummy of Fire by Novelist Bashir Mufti”. Al-Athar Journal. Qasedi Merbah University. 11. No. 16. Pp. 59-76. [In Arabic].
Qattous, B. (2002). “Semia Title”. Amman. Jordan: Al-Bahja Press with the support of the Ministry of Culture. [In Arabic].
Rashid, N. (1989). Arab Literature in the Abbasid Era. Al-Ketab Directorate for Printing and Publishing (Mosul University). [In Arabic].
Suad, H. (2009-2010). “The play of Bilal bin Rabah Mohammed Al-Eid Al-Khalifah”. a note to obtain a master's degree. supervision of the Mubarak Saleh. University of Haj Lakhdar (Batna). [In Arabic].
Suleiman Al-Abed, M. (1989). “Images of the audio miracle in the Koran”. the Arab Journal of Humanities - Arabic Language and Literature. University of Kuwait. No. 36. Pp. 77-110. [In Arabic].
Suleiman, K. (N.D.). Sharh Diwan al-Ashi. Beirut: Lebanese: al- kitab Publishing. [In Arabic].
ادب عربی
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 2
مهر 1398
صفحه 87-107
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 18 مرداد 1395
  • تاریخ بازنگری: 27 مهر 1398
  • تاریخ پذیرش: 18 مهر 1396
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار