نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اصفهان

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

محمدعلی شمس‌الدین ازجمله شاعران نوپرداز معاصر لبنان است. اشعار او به سبب آشنایی با ادبیات و مکاتب غربی و همچنین علاقه به عرفان شرقی، سبکی ویژه دارد. شمس‌الدین در زندگی شعری خود به شعر سوررئالیستی رؤیاورد؛ به‌گونه‌ای‌که بیشتر اشعار او بر پایة سبکِ مبتنی ‌بر ناخودآگاه شکل گرفته ‌است. او خود را شاعری ماورایی می‌داند که چکامه‌هایش در عالم غیب ریشه دارند. در این پژوهش با بررسی شناسه‌های سوررئالیسم در شعر  محمد علی شمس‌الدین چنین می‌توان دریافت که سه مؤلفة «نگارش خودکار» و «جنون» و «رؤیا» در اشعار این شاعر نمود درخور توجهی دارد.  تاکنون پژوهشی دربارة سوررئالیسم و نقش آن در اشعار این شاعر ارائه نشده‌است؛ به همین سبب پژوهشگران در این پژوهش کوشیده‌اند تا افزون‌بر نشان‌دادن تأثیرپذیری این شاعر از عرفان ایرانی ـ اسلامی، سه مؤلفة سوررئالیسم را در اشعار او بررسی و تبیین کنند. معاصر بودن محمد علی شمس‌الدین با پیدایش مکتب سوررئالیسم همراه با تمایلات عرفانی، بر شاعر بسیار تأثیر گذاشته ‌است؛ به‌گونه‌ای‌که گویا اشعارش را در حالت ناخودآگاه و بی‌خویشی می‌سراید. با آشکارکردن نمودهای مختلف از سه مؤلفة سوررئالیسم (جنون، رؤیا، نگارش خودکار) در اشعار محمد علی شمس‌الدین، افزون‌بر معرفی اندیشه و نگرش شاعر، به شناخت گوشه‌ای از سبک شعری این شاعر نیز کمک خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Investigation of the Three Features of Surrealism in the Poetry of Mohammad Ali Shams al-Din

نویسندگان [English]

  • fahimeh mirzai jaberi 1
  • sardar aslani 2
  • seyyed reza soleimanzdeh najafi 2
  • hosean aghhosini 3

1 Phd Student of Arabic language and literature, University of Isfahan

2 Associate professor, Department of Arabic language and literature, University of Isfahan

3 Professor, Persian language and literature, University of Isfahan

چکیده [English]

Mohammad Ali Shams al-Din is one of the contemporary modernist poets of Lebanon. Due to his familiarity with Western literature and literary schools and his interest in Eastern mysticism, his poetry is of a unique style. His contemporaneity with the emergence of the school of surrealism, along with his mystical tendencies, has greatly influenced the poet so that his poems seem to be written unconsciously. Considering that he turned to surrealism, his poetry is written unconsciously as surrealism is based on the unconscious. He considers himself to be a poet of the supernatural whose roots lie in the universe of the unseen. One of the most prominent manifestations of surrealism in his poetry is the domination of dream over all of his poems. Revealing different aspects of the three features of surrealism, which are insanity, dream and automatic writing, in the poems of Shams al-Din, in addition to introducing the poet’s ideas and attitudes, helps identify his poetic style. The necessity of this study is underlined by the fact that, so far, no comprehensive research has been done investigating the way surrealism, as a literary school which originated in the West, and an Eastern thought, that is Iranian-Islamic mysticism, influenced Shams al-Din’s poetry. So, this article endeavors to demonstrate that Shams al-Din has been under the influence of Iranian, Islamic, and Arab culture and civilization in his surrealistic tendencies and style. It is also noteworthy that autobiography is one of the methods that Shams al-Din uses to express his inner experiences and mindset, especially in his mystical poems as this type of writing, i.e. autobiography, is based on the unconscious and is one of the main mediums employed in the school of surrealism. The present study, by scrutinizing the surrealistic factors in Shams al-Din’s poetry, contends that the three features of surrealism have crucial roles in his poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohammad Ali Shams al-Din
  • Surrealism
  • Automatic writing
  • Insanity
  • dream
منابع
أبوفخر، صقر (2000)، حوارٌ مع أدونیس؛ الطفولة، الشعر، المَنفی، بیروت: المؤسسة العربیة للدراسات و النشر.
أدونیس (سعید)، علی احمد (1380)، تصوف و سوررئالیسم، ترجمة حبیب‌الله عباسی، تهران: روزگار.
اصل رکن آبادی، لیلی (1393)، «بررسی تطبیقی شعر مقاومت محمد علی شمس الدین و قیصر امین پور»، رساله دکتری، استاد راهنما: حسین ابویسانی، دانشگاه خوارزمی تهران.
ــــــــ (1395)، «بسترهای مقاومت در اشعار محمدعلی شمس‌الدین»، ادب عربی، سال هشتم، ش 1، صص 185–204.
الأشتر، عبدالکریم (1983)، تعریف بالنثر الأدبی الحدیث، دمشق: ابن‌حیان.
امین مقدسی، ابوالحسن و اویس محمدی (1391)، «بررسی سبک سوررئالیسم در دیوان عبدالله البردونی»، پژوهشنامه نقد ادب عربی، ش6، صص48-68.
امینی، ادریس (1393)، «سوررئالیسم در شعر انسی الحاج، مجموعة «لن»، ادب عربی، ش 2، صص 27– 8.
ــــــــــــــــــــــــــــ (1392)، «ملامح السریالیة فی شعر ادونیس؛ کتاب التحولات و الهجرة فی أقالیم النهار و اللیل»، الجمعیة الإیرانیة للغة العربیة وآدابها، العدد 28، صص 1–23.
براهنی، رضا (1371)، طلا در مس، تهران: نگار .
بودافر، پیردو (1373)، شاعران امروز فرانسه، ترجمة سیمین بهبهانی، تهران: علمی فرهنگی.
بیات، حسین (1397)، «نشانه شناسی در اشعار محمدعلی شمس‌الدین»، رساله دکتری، استاد راهنما: ابوالحسن امین‌مقدسی، دانشگاه تهران.
بیگزبی، سی. و. ای (1375)، دادا و سوررئالیسم، ترجمة حسن افشار، تهران: نی.
ثروت، منصور (1385)، آشنایی با مکتبهای ادبی، تهران: سخن.
جمشیدی، ناهید (1393)، «بررسی نمادها در شعر پایداری لبنان با تکیه بر اشعار محمد علی شمس الدین»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: اکرم روشنفکر، دانشگاه گیلان.
حمود، محمد (2002)، دراسة  و تحلیل أمیرال الطیور، بیروت: الدراسات و النشر.
زیتون، علی‌مهدی (1996)، لغة محمد علی شمسالدین الشعریة، بیروت: حرکة الریف الثقافیة.
سیدحسینی، رضا (1366)، مکتب‌های ادبی، چاپ نهم، تهران: نیل.
شمس‌الدین، محمدعلی (2009)، الأعمال الشعریة، مجلد الأول و الثانی، بیروت: الموسسة العربیة للدراسات و النشر.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (2009ب)، الیأس من الوردة، بیروت: دار الآداب.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1992)، أمیرال الطیور، بیروت: دار الآداب.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ  (1992)، «شاعر الرؤیا و العدم»، بیروت: الدراسات و النشر.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1984الف)، طیور إلی الشمس المرّة، بیروت: دار الآداب.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1984ب)، أنادیک یا ملکی و حبیبی، الطبعة الثانیة، بیروت: دار الآداب.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1988)، أما آن للرقص أن‌ینتهی، بیروت: دار الآداب.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (2002)، ممالیک عالیة، بیروت: دار الآداب.
طهماسبی، عدنان و ادریس امینی (1393)، «سورئالیسم در شعر انسی الحاج؛ مجموعة «لن»»، ادب عربی، سال 6، ش 2، صص 27–48.
 
علی امین، حسین (2002)، «نقش محمدعلی شمس‌الدین در تجدد شعری لبنات، آثار و زندگی وی»، رساله دکتری، دانشگاه مادرید.
غلامی، زهرا (1393)، «روابط بینامتنی قرآنی در شعر معاصر عربی و فارسی محمدعلی شمس‌الدین و قیصر امین‌پور»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: انسیه خزعلی، دانشگاه الزهرا.
فتوحی، محمود (1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
Refrences:
Abofakhr, s. (2000). the diolougue with Adonis child. Poem. Basish ment. Beirut: The Arabic institude of research & broad casting. [In Arabic].
Adonis (saeed), A. (2001). Mysticism&surilism. Translated by Habiballah Abbasi. Tehran: Ruzeghar Publication. [In Persian].
Alashtar, A. (1983). Introduction to contemporary Arabic prose. Damascue :Ibn hayyan Publication. [In Arabic].
Ali amin, H. (2002). “The role of Mohammad Ali shamsedin in Lebanese poetic modernity works and lifes”. PHD Dissertation.  University of Madrid. [In Persian].
Amini, E. (2013). ‘Surrealism in the Adonis poem. The book of changes & clepaituie in night & day land’. Iranian Association of Arabic language and literature. No. 28. Pp. 8-27. [In Persian].
Aminmoghadasi, A. & mohammadi, O. (2012). “Surrealism in the Abdollah baradoni poem”. Arabic Literature Criticism. No.6. Pp. 68-88. [In Persian].
Asl rokn abadi, L. (2014). “Acomparative study of resistance poetry of mohammadali shamsedin and Ggheysar amin pour”. PHD Dissertation. Supervisor:  Hossein Abavayasani. University of KHarazmi. [In Persian].
Baraheni, R. (1971). Gold in Mes. Tehran: Negar Publication. [In Persian].
Bayat, H. (2018). “Semiotics in Mohammad Ali shamsedin poetry”. PHD Dissertation. Supervisor: Abolhassan Amin moghadasi. University of Tehran. [In Persian].
Bigzabi, c.v.e. (1973). Dada & surialism. .Translated by Hasa Afshar.Tehran: Nil Publication. [In Persian].
Budafer, P. (1973). Todays poets of French. Translated by Simin Behbahani.Tehran: cultarad & schientific Publication. [In Persian].
Fotuhi, M. (2006). Eloquence of image. Tehran: Sokhan Publishing. [In Persian].
Gholami, Z. (2014). “Quranic intertextual relation in contemporary Arabic and Persian poetry Mohammad Ali shamsedin and seyyd hasan hossayni”. MA Dissertation. Supervisor: Aniseh Khazali. University of AL zahra. [In Persian].
Hamoud, M. (2002). Study of king of the birds. Beirut: al- derasat Press. [In Arabic].
Jamshidi, N. (2014). “Study symbols in Lebanese sustainable poetry base on Mohammad Ali shamsedin”. MA Dissertation. Supervisor: Akram Roshanfekr. University of Guilan. [In Persian]. 
 Rokn Abadi asl. L. (2016). “The beds of stability in the poems of Mohammad Ali shamsedin”. Arabic literature. 8th ed. No.1. Pp. 185-204. [In Persian].
Rushanfekr, A. (2014). The symbol of stability in Lebnan poem. Rasht: Katibeh Gil Publication. [In Persian].
Seyyedhoseyni, R. (1966). The literary Acadmy. 9th ed.Tehran: Nil Publication. [In Persian].
Shamsedin, M.  (1992). the big Empires. Beirut: al-adab Publishing. [In Arabic].
Shamsedin, M. (1984) Beirut the house of Etiquette the birds in to the bitter sun. Beirut: al-adab Publication. [In Arabic].
Shamsedin, M. (1984). oh my dear God I love you. 2end Ed. Beirut: al- adab Publication. [In Arabic].
Shamsedin, M. (1988). Does the time of dancing com. Beirut: al- adab Publication. [In Arabic].
Shamsedin, M. (2002). The big Empires. Beirut: al- adab Publication. [In Arabic].
Shamsedin, M. (2009). Poetic works tj. The Arabic institute of research & broad casting. [In Arabic].
Shamsedin, M. (2009). The hoplessness of flower. Beirut: al- adab Publication. [In Arabic].
 Tahmasebi, A & Amini, E. (2014). “Surrealism in the Adonic The complex Len”. Arabic literature. 6th ed. No. 2. Pp. 48-27. [In Persian].
 Thervat, M. (2006). Related with litratur Academy. Tehran: Sughan Publication. [In Persian].
 Zeyton, A. (1996). The poetic language of Mohammad Ali Shamsedin. Beirut: The Arabic institute of research & broad casting. [In Persian].