نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان

چکیده

ترجمه و تفسیر صحیح آیات قرآن، وابستگی شدیدی به رعایت اصول و قواعد ادبیات عرب دارد. یکی از این اصول، نکاتی است که جهت تشخیص مرجع ضمایر غایب، باید در نظر گرفته شود. ضرورت این مسأله آنگاه آشکار می­شود که با تغییر مرجع یک ضمیر، مفهوم و مقصود یک آیه کاملاً تغییر کرده و مخاطب از فهم و درک پیام صحیح و هدف آیه فاصله می­گیرد. عدم توجه به معنای صحیح واژگان، مهمترین عاملی است که باعث این خطا می­شود. بر این اساس، به نظر می­رسد ضمیر جمع مؤنث «هُنّ» در آیة 35 سورة واقع دچار چنین خطایی شده و مرجع مناسبی برای این ضمیر، انتخاب نشده است و بیشتر مفسران و مترجمان قرآن کریم، با استناد به روایات ضعیف ذیل آیه، مرجع این ضمیر را «زنان و همسران بهشتی» می­دانند. بر اساس این دیدگاه، لازم است واژگان «فُرُش»، «أبکار»، «أتراب» و «عُرُب» را بدون وجود قرینه­ای در کلام، بر معانی کنایی و مجازی حمل نماییم. حال آنکه با توجه به دو اصل «ضرورت وجود قرائن واضح و آشکار برای حذف مرجع ضمیر» و «تقدم مرجع ذکری بر مرجع معنوی و حکمی»، نمی­توان این ارجاع ضمیر را صحیح دانست. نوشتار حاضر با هدف یافتن مرجع مناسب برای ضمیر جمع مؤنث «هنّ» در آیة محل بحث، به نقد مستندات و شواهد دیدگاه مشهور پرداخته و سپس با بهره­گیری از منابع لغوی به تبیین معنای حقیقی واژگان «فُرُش»، «أبکار»، «إنشاء»، «أتراب» و «عُرُب» می­پردازد. در نهایت، با روش گردآوری اطلاعات کتابخانه­ای و روش انتقادی و با بهره‌گیری از منابع تفسیری و ادبی به این نتیجه می‌رسد که برای ایجاد تناسب معنایی صحیح بین آیات محل بحث و هم­راستا شدن با هدف و محور اصلی سوره، بهتر است این واژگان را بر همان معانی حقیقی و اولیه این واژگان حمل نماییم؛ همچنین لازم است نعمت­های مذکور در آیات پیشین؛ یعنی میوه‌ها، آب­های جاری و فرش­های گسترده شده را به عنوان مرجع ضمیر «هُنّ» در نظر بگیریم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Importance of Correct Translation of Words in Finding Pronoun Reference (Based on Verse 35 of the Surah “Al-Waqiah”)

نویسنده [English]

  • Abazar Kafi Mousavi

Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Farhangian University

چکیده [English]

The correct translation and interpretation of Quranic verses is strongly dependent on the observance of the principles and rules of Arabic literature. One of these principles is the points that must be considered in order to identify the missing pronoun reference. The necessity of this issue becomes clear when, by changing the reference of a pronoun, the meaning and purpose of a verse completely changes and the audience fails to understand the correct message and purpose of the verse. Not paying attention to the correct meaning of the words is the most important cause of this error. It seems that the feminine plural pronoun in the verse 35 of the surah “Al-Waqiah” has caused such a mistake, and a suitable reference has not been chosen for this pronoun; because most of the commentators and translators of the Quran, based on the interpretations of the verse that have no credibility or because they have taken the ironic meaning of the words, assert that this pronoun refers to “heavenly women and wives.” However, according to the two principles of “the need for clear and obvious evidences to remove the pronoun reference” and “the precedence of the mentioned reference”, this pronoun reference is not correct. The present article aims to find a suitable reference for the feminine plural pronoun in this verse. Therefore, by collecting library information and through critical methods and using interpretive and literary sources, it is concluded that in order to create a correct semantic match between the verse under discussion and to be in line with the main purpose of the surah, it is better consider the literal meanings of the words. Therefore, the blessings mentioned in the previous verses (fruits, running water and expanded carpets) must be considered as a reference for the pronoun.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Translation
  • Quranic vocabulary
  • Pronoun reference
  • Al-Waqiah
قرآن کریم.
آلوسى، سید محمود (1415)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه.
ابن­جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن بن على (1422)، زاد المسیر فى علم التفسیر، بیروت: دار الکتاب العربی.
ابن­عاشور، محمد بن طاهر (1420)، التحریر و التنویر، بیروت: موسسه التاریخ‏.
ابن­عطیه اندلسى، عبدالحق بن غالب (1422)، المحرر الوجیز فى تفسیر الکتاب العزیز. بیروت: دار الکتب العلمیه.
ابن­کثیر دمشقى، اسماعیل بن عمرو (1419)، تفسیر القرآن العظیم (ابن کثیر)، بیروت: دار الکتب العلمیة، منشورات محمدعلى بیضون.
ابن­منظور، محمد بن مکرم (1405)، لسان العرب، قم: نشر ادب الحوزة.
ابوحیان اندلسى، محمد بن یوسف (1420). البحر المحیط فى التفسیر، بیروت: دار الفکر.
الهى قمشه‏اى، مهدى (1380)، ترجمه قرآن، قم: فاطمة الزهراء.
انصارى خوشابر، مسعود، (1377)، ترجمه قرآن. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
انصاریان، حسین (1388)، ترجمه قرآن. قم: انتشارات اسوه.
بحرانى، هاشم بن سلیمان (1416)، البرهان فى تفسیر القرآن،‏ تهران: بنیاد بعثت‏.
پورجوادى، کاظم (1414)، ترجمه قرآن، تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامى.
حسن، عباس (1423)، النحو الوافی، تهران: ناصر خسرو.
حسینى شیرازى، سید محمد (1423)، تبیین القرآن، بیروت: دار العلوم.
حقى بروسى، اسماعیل (بی­تا). تفسیر روح البیان. بیروت: دار الفکر.
خسروانى، على رضا (1390)، تفسیر خسروى. تهران: انتشارات اسلامیه.
خواجوى، محمد، (1410)، ترجمه قرآن. تهران: انتشارات مولى.
رازى، ابوالفتوح حسین بن على (1408)، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش­هاى اسلامى آستان قدس رضوى.
رازى، فخرالدین ابوعبدالله محمد بن عمر (1420)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار الاحیاء التراث العربى.
راغب اصفهانی، حسین‌ بن‌ محمد (1412)، المفردات فی غریب‌القرآن، بیروت: دار العلم.
رهنما، زین العابدین (1346)، ترجمه و تفسیر رهنما، تهران: انتشارات کیهان.
زحیلى، وهبة بن مصطفى (1418)، التفسیر المنیر فى العقیدة و الشریعة و المنهج، بیروت: دار الفکر المعاصر.
زمخشرى، محمود بن عمر (1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
سمرقندى، نصر بن محمد بن احمد (د.ت)، بحر العلوم. بیروت: دار الفکر.
سیوطى، جلال الدین (1404)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
شعرانى، ابو­الحسن‏ (1374)، ترجمه قرآن،تهران: انتشارات اسلامیة.
شوکانى، محمد بن على (1414)، فتح القدیر، بیروت: دار الکلم الطیب.
طباطبایى، سید محمد حسین (1417)، المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسى، فضل بن حسن  (1372)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران: ناصر خسرو.
طنطاوی، سید محمد (د.ت)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم.
طوسى، محمد بن حسن‏ (1367)، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
عروسى حویزى، عبد على بن جمعه (1415)، تفسیر نور الثقلین. قم: انتشارات اسماعیلیان.
فارسى، جلال الدین (1369)، ترجمه قرآن (فارسى)، تهران: انجام کتاب.
فولادوند، محمد مهدى (1415)، ترجمه قرآن (فولادوند)، تهران: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى).
فیض الاسلام، سید علی نقی (1378)، ترجمه قرآن، تهران: انتشارات فقیه.
فیض کاشانى، ملا محسن (1415)، تفسیر الصافى، تهران: انتشارات الصدر.
قاسمى، محمد جمال­الدین (1418)، محاسن التاویل، بیروت: دار الکتب العلمیه.
قطب، سید بن ابراهیم شاذلی (1412)، فى ظلال القرآن، بیروت: دار الشروق.
قمى مشهدى، محمد بن محمد رضا (1368)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران:سازمان چاپ و انتشارات وزارت ارشاد اسلامى.
کاشانى، ملا فتح الله (1336)، تفسیر منهج الصادقین فى الزام المخالفین، تهران: کتاب فروشى محمد حسن علمى.
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1429)، الکافی، قم: دار الحدیث.
مجتبوى، سید جلال الدین (1371)، ترجمه قرآن (مجتبوى)، تهران:حکمت.
مدرسى، سید محمد تقى (1419)، من هدى القرآن. تهران: دار محبى الحسین.
مشکینى، على (1381)، ترجمه قرآن (مشکینى). قم: الهادى.
مصباح زاده، عباس (1380)، ترجمه قرآن، تهران: سازمان انتشارات بدرقه جاویدان.
مصطفوى، حسن (1380)، تفسیر روشن، تهران: مرکز نشر کتاب.
ــــــــــــــ (1360)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم،تهران:بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مظهرى، محمد ثناءالله (1412)، التفسیر المظهرى، پاکستان: مکتبة رشدیه.
معزى، محمد کاظم (1372)، ترجمه قرآن (معزى)، قم: أسوه.
مقاتل بن سلیمان (1423)، تفسیر مقاتل بن سلیمان، بیروت: دار إحیاء التراث.
مکارم شیرازى، ناصر (1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیة.
ــــــــــــــ (1373)، ترجمه قرآن (مکارم)، قم: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى).
میبدى، رشیدالدین احمد بن ابى سعد (1371)، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تهران: امیر کبیر.
نخجوانى، نعمت الله بن محمود (1999)، الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه، مصر: دار رکابى للنشر.