نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

هم‌نشینی یکی از ابزارهای معنی‌شناسی است که می‌تواند برای بررسی دقیق معنا توسط تحلیل گران کلام مورد استفاده قرار گیرد. در فرایند هم‌نشینی، ارتباط واژه‌ها با یکدیگر درون جمله و متن مورد توجه قرار می‌گیرد و معنای هر واژه از طریق واژه‌های هم‌نشین آن یافت می‌شود که به این ترتیب معنای دقیق‌تری از واژه‌ها و در نتیجه جمله و متن به دست می‌آید. یکی از موضوعات مهم در قرآن کریم، مسئلۀ «عدالت» است که سزاست با توجه به جایگاه و اهمیت آن در جامعۀ انسانی، به طور دقیق مورد بررسی قرار گیرد. هر چند تاکنون پژوهش‌های زیادی در این زمینه انجام گرفته؛ اما برای رسیدن به معنایی دقیق‌تر از عدالت در قرآن، بهتر است از ابزارهای موجود در علم معنی‌شناسی بهره ببریم؛ لذا بر آن شدیم تا با استفاده از ابزار «هم‌نشینی» به بررسی چند آیه در حوزۀ عدالت در قرآن کریم بپردازیم. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که عدالت یکی از موضوعات مهم در جامعه و مورد تأکید خداوند است و خواستۀ خداوند این است که مؤمنان، متصف به این صفت بوده و در برپایی آن کوشا باشند و نیز اینکه اجرای عدالت در جامعه منوط به پایبندی به یک سری از رفتارها مانند پایبندی به حق، عدم باندبازی و... و دوری از بعضی از رفتارهای مانند پایمال کردن حق دیگران و ... است. در چهار آیۀ معرفی‌شده در این مقاله، به منظور معرفی اجمالی آیه، ابتدا معنای آیه و معنای معجمی واژگان ذکر می‌گردد، سپس هم‌نشین‌های معنادار و مرتبط با هدف آیه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semantic Analyses of the Concept of Social Justice in Holly Quran (Study Subject: Collocations)

نویسندگان [English]

  • Abulhasan Aminmoghaddasi
  • Nafiseh Afsahi

Department of Arabic language and literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran

چکیده [English]

Collocation is one of the means of semantics that can be used in order to study the meaning exactly by conversation’s analysts. Collocation means the current other words line collocation is related to possibility of occurring of the units abreast for creating extensive units. According, semanticists find the meaning of one word with collocated words, so they find more exact meaning of more extensive units like the sentence and the text.One of the important subjects in holy Quran is" justice "that Allah paid this subject and he has thought mankind it legs in populous verses; according to this populous verses and also for its position and importance in human society, it must be studied exactly.however in this basis yet many researches were done, but in order to attain an exact meaning of justice in holly Quran, it is better that we use getable means in semantics, therefore we decided to study some of the verses of justice in Quran as result, at the end of discourse, we find that justice is one of the important subjects in society and Allah also has affirmed on it. Allah asks that be livers to endowed to this attribute and to be diligent for its execution and the execution of justice is also depended on fidelity to right, inhibiting the factionalism and avoiding some behaviors like violating the other’ s right and etc.It is noticeable that the justice is contain, the formative justice and social justice with different types of justice such as family, judicial, military justice and …. In this essay, our chosen verses include some verses about social justice that they are searchable in judicial justice.In order to introduce the verse that are stated in four verses briefly, in this essay, the meaning of verse and the dotted meaning of word is mentioned, then meaningful collocations that are related to purpose of verse will be studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • holly Quran
  • collocation
  • justice
  • social justice
  • semantics
قرآن کریم، (1384)، ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، قم،  انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
ابن منظور، (د.ت)، لسان العرب، تصحیح محمد عبدالوهاب، امین، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
آقا گل زاده، فردوس، (1390)،  تحلیل گفتمان انتقادی، تهران، علمی و فرهنگی.
جوادی آملی، (1391)،  ادب قضا در اسلام، قم، اسراء.
الحسینی الموسوی، نورالدین، (1415)،  فروق اللغات فی التمییز بین مفاد الکلمات، مکتب نشر الثقافة الاسلامیة.
حسینی معصوم، سید محمد، (1391)، بررسی و توصیف طنین معنایی و معنی ضمنی واژه در نظام معنایی واژگان و هم‌نشینی‌ها در زبان فارسی »، مشهد، دانشگاه فردوسی، زبا­­ن­شناسی و گویش‌های خراسان، سال چهارم، ش 2،1-22.
دوسوسور، فردیناند، (1378)، درس‌های زبان‌شناسی همگانی، ترجمۀ نازیلا خلخالی، تهران، فرزان.
ر. پالمر، فرانک، (1381)،  نگاهی تازه به معنی‌شناسی، ترجمۀ کورش صفوی، تهران، مرکز.
راغب اصفهانی، (1992)، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داوودی، دمشق، دار القلم.
سجودی، فرزان، (1388)، ساخت‌گرایی پسا ساخت‌گرایی و مطالعات ادبی، تهران، سوره مهر.
سید باقری، سید کاظم، (1393)، عدالت سیاسی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
شعیری، حمیدرضا، (1381)، مبانی معناشناسی نوین، تهران، سمت.
شهید مطهری، مرتضی، (1352)، عدل الهی، بنیاد علمی فرهنگی استاد شهید مرتضی مطهری،54- 58.
صفوی، کورش، (1383)، درآمدی بر معنی‌شناسی، تهران، سوره مهر.
صفوی، کورش، (1388)، « نقد ساختگرا »، تهران، فرهنگستان هنر، ش 12، 57-74.
طبرسی، الحسن، (2055)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، الاعلمی للمطبوعات.
علامه طباطبایی، السید محمدحسین، (1371)،  المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه اسماعیلیان.
علامه طباطبایی، سید محمدحسین، (1386)،  ترجمۀ تفسیر المیزان، ترجمۀ سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی.
الفراهیدی، الخلیل بن احمد، (1405)، کتاب العین، تحقیق مهدی المخزومی، ایران، دار الهجرة.
فیروز آبادی، یعقوب، (1991)،  القاموس المحیط، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
قائمی، مرتضی و همکاران، (1397)، «مطالعه مؤلفه‌های معنایی واژۀ قرآنی «حمیم»، بر مبنای روابط همنشینی و جانشینی»، تهران، دانشگاه تهران، ادب عربی، سال دهم، ش 2، 81-100.
گیرتس، دیرک، (1393)،  نظریه‌های معنی‌شناسی واژگانی، ترجمۀ کورش صفوی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی.
مشکوة الدینی، مهدی، (1381)، سیر زبان‌شناسی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
نبی احمدی، محمد، پور آذر، مهدی، (1400)، «بررسی زبان‌شناختی آیات ارث از نگاه محمد شحرور»، تهران، ادب عربی، سال سیزدهم، ش 1، 137- 153.
النسفی، (ن.ت)، احمد بن محمود، تفسیر النسفی، دار الاحیاء الکتب العربیة.
نهج البلاغه، (1379)، ترجمه محمد دشتی، قم، انتشارات ظهور.
ویدوسن، اچ. جی، (1395)،  تحلیل گفتمان، ترجمۀ نگار ایل غمی، تهران، جامعه شناسان.
هوارث، دیوید، (1386)، «سوسور، ساختارگرایی و نظام‌های نمادین»، ترجمۀ نظام بهرامی کمیل، رسانه، تهران، سال هجدهم، ش 72، 187-203
یونس علی، محمد، (2007)،  المعنی و ظلال المعنی، بیروت، دار المدار الاسلامی.
Holy Quran,(2006), translated by Mohammad Mehdi Foladvand, Qom, Islamic Publications of Society of Seminary Teachers of Qom, second edition. [In Arabic]..
Agha Golzadeh, F.,(2012), Critical discourse Analysis, Tehran, Scientific and Cultural Publication, second edition. [In Persian].
Al-Farahidi, A.A.,(1405), Kitab Al-Ain, researched by Mahdi Al-Makhzoumi, Iran, Dar al-Hijrah. [In Arabic].
Al-Hussaini Al-Mosavi, N.D.,(1415), Fotuq al-Laghat fi al-Tammeez Bain Mfad al-Klamat, Al-Thuaqafat al-Islamiya Publishing School, third edition. [In Arabic].
Allameh Tabatabai, A.S. M. H.,(1992), Al-Mizan fi Tafsir al-Qur`an, Qom, Ismailian Institute, fifth edition. [In Persian].
Allameh Tabatabai, S. M. H.,(2007), Translation of Tafsir al-Mizan, translated by Seyyed Mohammad Baqir Mousavi Hamdani, Qom, Islamic Publications, twenty-second edition. [In Persian].
Al-Nasafi, A. M.,( N. D) Tafsir al-Nasafi, Dar al-Ahiya al-Kitab al-Arabiya. [In Arabic].
Dosssussor, F.,(1999), General Linguistics Lessons, translated by Nazila Khalkhali, Tehran, Farzan. [In Persian].
Firouzabadi, Y.,(1991), Al-Qamoos Al-Muhait, Beirut, Dar Ihia Al-Torath Al-Arabi. [In Arabic].
Geerts, D.,(2015), Theories of Lexical Semantics, translated by Koresh Safavi, Tehran, Allameh Tabatabai University. [In Persian].
Hosseini Masoum, S. M.,(2013), " Investigation and Description, Cemantic Resonance and Immplicit Meaning of Words in the Semantic System of Words and Collocations in Persian Language, Mashhad, Ferdowsi University, Khorasan Linguistics and Dialects, 4th ywar, vol. 2. 1-22. [In Persian].
Howarth, D.,(2007), " Sassur, Structuralsm and Symbolic Systems", translated by Nizam Bahrami Kamil, Media, Tehran, year 18, vol. 72, 187-203. [In Persian].
Ibn Manzoor, ( N. D) Lesan al- Arab, revised by Muhammad Abd al- Whhab, Amin, Beirut, Dar Ihya al- Torath al-Arabi, third edition. [In Arabic].
Javadi Amoli,(2013), Adab Qadha in Islam, Qom, Esra, third edition. [In Persian].
Mashkat Aldini, M.,(2002), The Course of Linguistics, Mashhad, Ferdowsi University of Mashhsd, third edition. [In Persian].
Motahari, M.,(1972), Divine Justice, Professor Shahid Morteza Motahari Scientific and Cultural Foundation, 54-58. [In Persian].
Nabi Ahmadi, M. P. M.,(1400)," A Linguistic Study of Quranic Verses on Inheritance from Shahrour`s Viewpoint", Tehran, Arabic Literatur, 13th year, vol. 1. 137-153. [In Persian].
Nahj al-Balagha, (2000) translated by Mohammad Dashti, Qom, Zohoor Publications. [In Persian].
Qaemi, M. et al.,(2019), " Study of the Components of the Meaning of the Quranic WORD " Hamim " based on Coexistence and Substitution Relationships ", Tehran, University of Tehran, Arabic Literature, 10th year, vol. 2. 81-100. [In Persian].
R.Palmer, F.,(2002), A New Look at Semantics, translated by Koresh Safavi, Tehran, Center, third edition. [In Persian].
Ragheb Esfahani,(1992), Vocabulary of the Words of the Qur`an, Safwan Adnan Davoudi`s research,Damascus, Dar al-Qalam. [In Arabic].
Safavi, K.,(2004), An Introduction to Semantics, Tehran, Surah Mehr, second edition. [In Persian].
Safavi, K.,(2009), " Constructivist Criticim", Tehran, Art Academy, Vol. 12, 57-74. [In Persian].
Seyed Bagheri, S. K.,(2015), Political Justics, Tehran, Islamic Culture and Thought Research Institute Publishing Organization. [In Persian].
Shayiri, H. R.,(2002), Basics of Modern Semantics, Tehran, Samt,  [In Persian].
Sojodi, F.,(2009), Post-Structuralism and Literary Studies, Tehran, Surah Mehr, second edition. [In Persian].
Tabarsi, A.H.,(2055), Majma al-Bayan fi Tafsir Al-Qur`an, Beirut, Al-Alami Prees, second edition. [In Arabic].
Widdowson, H. J., (2017), Discourse Analysis, translated by Negar Ilghami, Tehran, Sociologists. [In Persian].
Yunus, A. M. M.,(2007), Al-Ma`ani and the Shadows of Al-Ma`ani, Beirut, Dar al-Madar al-Islami, second edition. [In Arabic].