نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین المللی امام خمینی

چکیده

چیستی معنا و زیبایی از مقوله های چالش برانگیز پس از پیدایش شعر نو عربی است که بخش قابل توجهی از پژوهش های ادبی را به خود اختصاص داده است. در گسترة شعر و نقد معاصر عربی، ادونیس یکی از نام آورترین شخصیت های ادبی معاصر عرب به شمار می‌آید که به نظریه‌پردازی در این زمینه پرداخته است. وی معنا و زیبایی را ضمن موضوعاتی چون مفهوم شعر، تعهد، پیچیدگی، سنت و نوآوری در نوشته­های خود مطرح نموده است و در این راه معنا را با خاصیتی هرمنوتیکی و بر محور پویایی دنبال نموده است. این نوشتار در پی آن است تا چیستی معنا را از دیدگاه این شخصیت اثرگذار تحلیل نماید تا از این منظر بخشی از گفتمان حاکم بر چالش معنا در عرصه شعر نو عربی آشکار گردد. ادونیس در باب معنا و زیبایی و پیوند آن با تعهد بر فردیت شاعر تأکید دارد و ماهیت  شعر در اندیشه او با نوعی ابهام و پیچیدگی همراه شده است و در نتیجه چیستی شعر و مفهوم آن در نگاه ادونیس بیشتر جنبه فلسفی به خود گرفته است. در این راه با به‌کارگیری رویکرد هرمنوتیک فلسفی مواردی چون تاریخمندی، اطلاق، پویایی و معناداری در اندیشه و شعر او حضور پویا دارند و عناصری چون وزن و قافیه و صور بیانی معیار کارآمدی برای تحلیل در اندیشه و شعر او نیستند. رویکرد هرمنوتیک فلسفی می تواند عیاری باشد برای سنجش زیبایی در معنا که از جمله مباحث مهم در بلاغت جدید است و از این منظر باید گفت زیبایی در اندیشه و شعر ادونیس را باید در معنا و هویت معنایی اشعار او جستجو نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Essence of Meaning and Beauty in Adunis’s Thought and Poetry from the Perspective of Philosophical Hermeneutics

نویسندگان [English]

  • Morteza Amirinejad 1
  • Farshid Torkashvand 2

1 PhD Student of Arabic Language and Literature, Imam Khomeini International University

2 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Literature, Imam Khomeini International University

چکیده [English]

Since the emergence of modern Arabic poetry the essence of meaning and beauty has been one of the challenging issues and has been the subject of a considerable part of the literary research. Adunis is one of the most notable literary figures of the Arab world who has provided theorizations in the field of Arabic poetry and criticism. In his writings, he presents meaning and beauty intertwined with subjects such as the concept of poetry, commitment, complexity, tradition, and innovation and in this way he pursues meaning with a hermeneutic and dynamic approach. This article seeks to analyze the essence of meaning from the perspective of this influential poet in order to reveal part of the discourse on the questioning of meaning in the field of modern Arabic poetry. Adunis emphasizes the influence of the individuality of the poet on meaning and beauty and their relation to commitment. In his thought, the nature of poetry is accompanied by an ambiguous and complex quality. As a result, in his view the challenge of the concept of poetry has become more philosophical. Therefore, applying a philosophical hermeneutic approach, one understands that such things as historicity, definition, dynamism, and meaningfulness are present in his thought, and that elements such as rhyme and expressive forms are not efficient criteria for analysis of his thought and poetry. We can say that the tradition in Adunis’s thought and poetry is dynamic and is not limited to the ordinary sense of the time since his thought and poetry have a hermeneutic time. Thus philosophical hermeneutic approach can be an appropriate to the aesthetics of meaning, which is one of the most important topics in the modern rhetoric and we must seek the beauty of Adunis’s poetry in the semantic identity of his poetry with a hermeneutic approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meaning
  • Adunis
  • Adonis
  • Philosophical hermeneutics
  • Beauty
  • Concept of poetry
  • Commitment
احمدی، بابک (1377)، آفرینش و آزادی: جستارهای هرمنوتیک و زیبایی‌شناسی، تهران: مرکز.
 ــــــــــــــ (1381)، ساختار و هرمنوتیک، تهران: گام نو، چاپ دوم.
ادونیس (1996)، الأعمال الشعریة. الجزء الأول: أغانی مهیار الدمشقی و قصائد أخری، دمشق: دارالهدی.
ــــــــــــــ (1971)، زمن الشعر، بیروت: دارالعوده، الطبعة الثانیة.
ــــــــــــــ (1986)، الثابت و المتحول، بحث فی الاتّباع و الابداع عند العرب، بیروت: دارالعوده، المجلد الثالث.
 ــــــــــــــ (1971)، قصائد أولی، بیروت: دارالعوده.
 ــــــــــــــ (1988)، دیوان أغانی مهیار الدمشقی، بیروت: دارالآداب.  
اسماعیل، عزالدین (1996)،  الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة، بیروت: دارالفکر العربی، الطبعة الثالثة.
ــــــــــــــ (1992)، الأسس الجمالیه فی النقد العربی، بیروت: دارالفکر العربی.  
بزون، احمد، (1996)،  قصیده النثر، بیروت: دارالفکر الجدید.
پالمر، ریچارد (1387)، علم هرمنوتیک، ترجمة محمد سعید حنایی کاشانی، تهران: هرمس، چاپ چهارم.
پورنامداریان، محمد تقی، (بی‌تا)، بلاغت مخاطب و گفتگوی با متن، نقد ادبی، 1(1).
ترکاشوند، فرشید (1438)، بلاغة المخاطب: بین القدم و الحداثة. مجلة اللغة العربیة و آدابها، 13(1)، 1-17.
ــــــــــــــ (1394)، معنا در شعر عربی: از توصیف تا تولید. پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، 4(1)، 102-83.
الجیار، مدحت (1995)،  موسیقی الشعر العربی قضایا و مشکلات، مصر: دارالمعارف.
داد، سیما (1371)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی اروپایی به شیوه تطبیقی و توضیحی)، تهران : مروارید.
زیادی، عزیزالله (1380)، شعر چیست، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1387)،  شعر معاصر عرب، تهران: سخن.
 ــــــــــــــ (1388)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: سخن، چاپ سیزدهم.  
ضاهر، عادل، (2000)، الشعر والوجود (دراسة فلسفیة فی شعر ادونیس)، دمشق: دار المدی.
عرب، عباس (1384)، ادونیس (در عرصه شعر و نقد معاصر عرب)، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
علاق، فاتح (1388)، مفهوم شعر از دیدگاه شاعران پیشگاه عرب، ترجمة سید حسین سیدی، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
واینسهایمر، جوئل (1381)، هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی: مروری بر آرای گادامر در گستره هرمنوتیک، ترجمة مسعود علیا. تهران: ققنوس.