نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه پیام نور

2 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

3 دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

چکیده

این پژوهش با تکیه بر نقد نشانه‌شناسی و بر اساس نظریۀ فرزان سجودی به خوانش لایه‌ای عنصر مکان پرداخته و چگونگی ارتباط این عنصر را با دیگر سطوح نشانگانی بررسی کرده‌ است. هدف از انجام این پژوهش آن است که ضمن تبیین مهم‌ترین نشانه‌های مکانی و نحوۀ سازمان‌دهی آنها، کارکرد نشانه‌های یادشده در شکل‌گیری نظام‌های رمزگانی متن از قبیل صحنه، شخصیت‌، کشمکش و زمان بیان شود و از سوی دیگر تأثیر  نظام‌های مذکور در بازنمود سطح مکانی شرح داده‌ شود. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که عنصر مکان به‌عنوان یک نظام رمزگانی در شکل‌گیری گفتمان این اثر  نقش بسزایی دارد؛ همچنان‌که در تنظیم حوادث روایی و آفرینش مضامین ساختاری آن از جایگاه ویژه‌‌ای برخوردار است.  این عنصر در قالب یک لایۀ رمزگانی از سطوح روساختی و ژرف‌ساختی متعددی تشکیل شده ‌است. این لایه به‌صورت عینی و انتزاعی در آفرینش گفتمان نمایشی و بازنمایی معانی فرهنگی اجتماعی  نقش دارد؛ گاهی به شکل فیزیکی در صحنه تجلی می‌یابد، گاهی کارکرد عینی آن‌ تضعیف و جنبۀ ذهنی‌اش افزون می‌شود. می‌توان‌ گفت درک و تفسیر مکان به‌عنوان یک فرآیند نشانه‌شناختی از طریق مطالعۀ نحوۀ همبستگی و تعامل آن با لایه‌های دلالی موجود در نمایشنامه امکان‌پذیر است. میان مکان با لایه‌های دیگر، ارتباطی متقابل وجود دارد. ازسویی مکان، به‌صورت صریح و ضمنی سبب پیشبرد سطوحی همچون دکور، نور، صوت و ...  می‌شود؛ از سوی دیگر، آن سطوح در سامان‌دهی وگزینش مؤلفه‌های مکانی تأثیر بسزایی دارند. همچنین یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که در این متن، میان مکان و دیگر لایه‌های‌ نشانه‌ای از قبیل صحنه، شخصیت، کشمکش و زمان همبستگی متقابلی وجود دارد. همچنان‌که رمزگان مکان با این لایه‌ها ادغام شده و در پیشبرد آنها مؤثر است، لایه‌های دیگر هم به‌طور صریح و ضمنی بر مکان دلالت می‌کنند. در واقع این رمزگان به‌‌واسطۀ تعامل با دیگر سطوح دلالی به رمزگشایی آن دسته از معانی ثانویه و نهفتۀ موجود در متن می‌‌پردازد که مرتبط با ارزش‌های فکری، اخلاقی و سیاسی حاکم بر جامعه عربی هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Layered semiotics of place in the play “kharej –al- Serb” by Mohammad Al-Maghout based on the theory of “Farzan Sojudi”

نویسندگان [English]

  • Shahla Shakibaee far 1
  • mohsen seifi 2
  • Ali Najafi Ivaki 3

1 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Litrature, Payame noor University

2 Assistant Professor, Department of Arabic Language and Litrature, Kashan University

3 Associate Professor, Department of Arabic Language and Litrature, Kashan University

چکیده [English]

Research "Semantics of Place in the play of “kharej-al-serb”by Mohammed Al-magout" Using a descriptive-analytic method based on Farzan Sujoudi's theory, he has studied the layered element of the place and has examined how it is related to other symbolic levels. The semantic analysis of the place in the play is important in that respect that Based on this method one can examine the explicit and implicit function of the place element in identifying the hidden talents of the text and the secondary concepts related to the cultural, political and economic values of society. In addition, by presenting a new reading of the literary work, he expressed the influence of this element in explaining the possibilities of textual creation and by examining how it relates to other levels, it has played a role in shaping dramatic discourse. The purpose of this study is to explain the most important Symptoms of place and how they are organized, Describe the function of the cues mentioned in the formation of text encryption systems such as scene, personality, conflict and time. On the other hand, the impact of this system in place of the representations is described. The purpose of this study is to answer the following questions: How has the place code been linked to other markup levels? What characteristic and structural components do these passwords have in the aforementioned play? The results of this research indicate the   place is formed in the form of a cryptocurrency layer consisting of numerous surfaces and deep-level structures. This layer contributes objectively and abstractly to the creation of dramatic discourse and the representation of social cultural meanings, sometimes it manifests physically on stage, sometimes its objective function is weakened and its mental aspects is enhanced. It can be said that understanding and interpreting space as a semiotic process is possible by studying how it correlates and interacts with the branding layers in the play. There is interplay between location and other layers. On the one hand, Place explicitly and implicitly promotes surfaces such as decor, light, sound, and so on. On the other hand, those levels have a great impact on the organization and selection of Place components.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • layered Semiotics
  • place
  • Play
  • kharej-al-serb
  • Mohammad al-Maghout
اسلین، مارتین (1387)، دنیای درام، ترجمه محمد شهبا، تهران، بنیاد سینمایی فارابی.
أمینة، بوطولة (2016)، «جمالیة المکان الدرامی فی النص المسرحی الجزائری»، رسالة ماجستیر، الزاوی الفتیحة، جامعة وهران.
أنوال، طامر (۲۰۱۱)، المسرح و المناهج النقدیة الحدیثة، الجزائر، دار القدس العربی.
بنی‌اسدی، نسیم و فرزان سجودی (1393)، «نشانه‌شناسی مکان در تئاتر معاصر ایران با تأکید بر اجرای سیندرلا»، هنرهای نمایشی و موسیقی، ش‌11، صص23-38.
جعفرسلیمان‌ابوبکر، دعاء (2016)، «الدیکور مکون بصری علی خشبة المسرح»، رسالة ماجستیر، الأستاذ المشرف:زینب عبدالله محمد صالح، جامعة السودان للعلوم و التکنولوجیا.
جمیل‌محمد، جلال (2002)، مفهوم الضوء و الظلام فی العرض المسرحی، القاهرة، الهیئة العامة المصریة.
چندلر، دانیال (2008)، أسس السیمیائیة، ترجمة طلال وهبة، بیروت، المنظمة العربیة للترجمة.
حامدسقایان، مهدی و حمید رضا شعیری و محمدفرزان رجبی (1392)، «بررسی استحالۀ‌ مکانی در کانال نمایشنامه کانال کمیل رویکرد نشانه‌معناشناختی»، هنرهای نمایشی و موسیقی، ش6، صص 35-46.
حمادة، ابراهیم ( 1985)، معجم المصطلحات الروایة، قاهرة، دارالمعارف.
الدلیمی، منصورنعمان‌نجم (2007)، المکان فی النص المسرحی، أربد، دارالکندی للنشر.
سجودی، فرزان (1383)، نشانه‌شناسی کاربردی، تهران، قصه.
شعیری، محمدرضا (1391)، «نوع‌شناسی مکان و نقش آن در تولید و تهدید معنا»، مقالات هفتمین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی، صص 97-117.                                                                               
عابد، عبدالحمید (2008)، مباحث فی السیمیائیات، المغرب، دار القرویین.
عباسی، علی (1391)، نشانه‌شناسی فضا و مکان، تهران، سخن.
عماد النتشة، جمیلة (2016)، «دلالات المکان فی روایة سجن السجن لعصمت منصور»، مجلة الجامعة الاسلامیة للبحوث الإنسانیة، العدد۲۴، صص۶۹-۸۸.
فردونی، ماریو (بی‌تا)، الموضات و الازیاء فی الفلم، ترجمة طه فوزی، القاهرة، الموسسة المصریة العامة للتالیف و الترجمة و النشر.
قادری، فاطمه (1389)، «جلوه­های مقاومت در آثار محمد الماغوط»، ادبیات پایداری، شماره۳ و۴، صص۴۲۹-۴۵۳.                                                                                                          
قاسم، سیزا (1985)، بناء الروایة، بیروت، دار التنویر للطباعة و النشر.
کریمی، فاطمه و حسین سیدی، (1436)، «اللون و معانیة الرمزیة فی آثار محمد الماغوط»، إضاءات نقدیة فی الأدبین العربی و الفارسی، العدد ۱۶، صص۱۳۷-۱۵۹.
کوپر، جی.سی (1379)، فرهنگ مصور نماد‌های سنتی، ترجمۀ ملیحه کرباسیان، تهران، فرشاد.
گربران، آلن و ژان شوالیه (1385)، فرهنگ نمادها،ج۳/۴/۵، ترجمۀ سودابه فضایلی، تهران، جیحون.
الماغوط، محمد (1999)، خارج السرب، بیروت، دار المدی.
مصباحی طریقی، شیرین و فرهاد مختاری (1393)، «بررسی تعامل ارزش‌های زیبایی‌شناسانه صوت و تصویر بر مخاطب»، مطالعات رسانه‌ای، ش9، صص13-22.