نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• فاطمه اکبری زاده ¹
• رقیه رستم پور ²

¹ استادیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشکده ادبیات ، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران

² دانشیار گروه زبان وادبیات عربی، دانشکده ادبیات ، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران

چکیده

متن ادبی از جمله رمان برساختی از نشانگان مختلف است که در لایه­های مختلف دلالتی تنیده شده‌اند. بارت در خوانش پساساختاری از رمان به ترسیم رمزگان‌های پنج­گانه می­پردازد که از میان آنها سه رمزگان نمادین، معنایی و فرهنگی دلالت ساختاری اثر را در تعامل با عوامل فرامتنی روشن می­سازد؛ لذا تحلیل این رمزگان‌ها به تبیین معنای متن منجر می­شود. این جستار با بهره از این روش بارت به خوانش رمان معاصر لبنانی می­پردازد تا ضمن بازنمایی ساختار داستانی به بازنمود ساختارهای فکری آن توجه نماید. رمان «الخطایا الشائعة (اشتباهات رایج)» اثر «فاتن المرّ»، با طرح دیدگاه­های انسان­شناختی و مقاومت که در سه سطح رمزگان معنایی، نمادین و فرهنگی مورد نظر این پژوهش است و در سه لایه رمزگان معنایی، نمادین و فرهنگی، دال مرکزی رمزگان این رمان رصد می­شود. در رمزگان معنایی، دلالت ضمنی در خصوصیات شخصیت­های داستان و کنش آنها بررسی می­شود. در سطح رمزگان فرهنگی، فضای فرهنگی و ایدئولوژیک نظام ارزشی گفتمان داستانی تحلیل می­گردد و نهایتاَ در واکاوی رمزگان نمادین، رمزگان­های سمبولیک و نمادهای مورد تأکید در داستان بررسی می­شود. این پژوهش با بهره از دیدگاه بارت به روش توصیفی- تحلیلی روشن می­سازد در بازنمایی رمزگان معنایی و با تحلیل داستان در ترسیم شرایط زندگی در لبنان در سایۀ وحشت، عدم امنیت و جنگ و کشمکش برای زنده ماندن و در وجه متناقض با وجه مرفه، پر از آرامش و امنیت زندگی اروپا، تصویر شخصیت­های این دو محیط با وجوه خصلت­نمای متناسب توصیف می­گردد و تصویر سفید و سیاه از شخصیت­های اروپاپی و لبنانی ارائه نمی­شود، بلکه جوانب مختلفی از جمله شجاعت و وطن­دوستی به‌عنوان وجه مشترک مبارزان ترسیم می­شود. در رمزگان فرهنگی یا ارجاعی شهادت و شهادت‌طلبی از ارزش­های محوری در داستان، تنها وابسته به ایدئولوژی مسلمانان نیست بلکه برآمده از فرهنگ وطن­دوستی و روحیه شرف و مقاومت فراتر از دین و اعتقاد یک ملت است. در سطح رمزگان نمادین مشاهده می‌شود داستان با رویکرد واقع­گرایانه با دوری از رمزگان نمادین تنها یک نمونه شخصیت زن مبارز را به‌عنوان رمزگان وطن بسنده می­کند.

کلیدواژه‌ها

• رمان معاصر عربی
• بارت
• رمزگان ساختاری
• الخطایا الشائعة
• فاتن المرّ

عنوان مقاله [English]

Investigating Structural Codes in Contemporary Lebanon Novel Case Study “Al-Khaṭāyā al-shā'i'ah”

نویسندگان [English]

• Ftemeh Akbarizadeh ¹
• Roghieh Rostampour ²

¹ Assistant Professor Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

² Associate Professor Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature, Alzahra University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Literary text, includes various types of signs. These signs are interweaved in various implicational layers. Barthes in his post-structural reading tries to distinguish five types of codes, among which three types of codes namely connotative code, symbolic code, and cultural code enlightens the structural implication of the text along with the hypertext elements. In this respect, analyzing these codes will indicate the meaning of the text. This article uses the Barthes' method to read contemporary Lebanese novel and in addition to representing the narrative structure, pays attention to the representation of its intellectual structures. Therefore, during this study, the novel of " Al-khaṭāyā al-shā'i'ah (Common Mistakes)" by Fattan al-Mur, with an anthropological approach toward resistance, was analyzed at three levels of connotative, symbolic, and cultural codes. Connotative code studies an implicit meaning in the characteristics of the characters and their action in the story. At the level of cultural code, the cultural and ideological space of the value system of fictional discourse, and in the symbolic code, symbols emphasized in the story were analyzed. .. The analysis of these codes using Barthes' critical approach through the descriptive-analytic method indicated that the novel, in the case of connotative codes depicts the living conditions in Lebanon in the shadow of terror, insecurity, war, and conflict. In such type of condition, a paradoxical manner is also described, full of peace and security of European life and the image of the characters of these two environments with appropriate features. Therefore, the story does not represent a black and white image of European and Lebanese characters but introduces them through aspects such as courage and patriotism as a shared aspect of the fighters. In cultural or referential codes, "martyrdom" and "martyrdom-seeking" are central values in the story, not only independent of the ideology of Muslims but beyond the religion and belief of a nation are also rooted in the culture of patriotism, the spirit of honor, and resistance. At the level of symbolic codes, the story with a realistic approach provides just one example of the character of a female fighter as the symbolic code.

کلیدواژه‌ها [English]

• Contemporary Arabic Novel
• Barthes
• Structural Codes
• al- Khaṭāyā al-shā'i'ah
• Fattan al-Mur