نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

چکیده

نشانه‌شناسی به تحلیل ارتباط نشانه‌ها و دلالت‌ها و نحوۀ شکل‌گیری آنها می‌پردازد و نشانه‌شناسی ادبی در پی کشف ناشناخته‌های جهان درون متن از طریق واکاوی نشانه‌های زبانی و فهم ارتباطات معنایی میان واژگان شعر است. چارلز پیرس با الگوی سه وجهی خود برای ساختار نشانه تحول بزرگی در علم نشانه‌شناسی به وجود آورد و یک روش دقیق و علمی برای بررسی ساختار دلالتی شعر در اختیار ناقدان ادبی قرار داد. بسام حجار از شاعران نواندیشی است که مرگ یکی از مفاهیم و مضمون‌های اصلی شعر اوست و بخش اعظمی از اشعارش به مرگ و مرگ‌اندیشی اختصاص دارد. این مقاله سعی می‌کند بر پایۀ نظریۀ پیرس به بررسی فرایند ساخت نشانه‌های شعری مربوط به مفهوم مرگ در شعر بسام حجار بپردازد و پیام‌های مخفی در سطوح ژرف متن شعر او را بازگو کند. بر اساس نتایج پژوهش بسام حجار از رمزگان‌های زیبایی‌شناسی، مؤلف، زمانی، مکانی و محور همنشینی و جانشینی کلام برای تولید نشانه‌های شعری مرتبط با مفهوم مرگ استفاده کرده است و استفاده از دلالت‌های صریح واژگان شعرش مخاطب را به انتخاب دقیق دلالت ضمنی متناسب با مفهوم مرگ از میان دلالت‌های بی‌شمار کمک کرده و مقصود اصلی شاعر و دیدگاه و جهان‌بینی و احساسات متناقض او دربارۀ مرگ را که در خوانش اولیه قابل فهم نیست، نمایان ساخته است و لایه‌های ثانویۀ متن را آشکار کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Concept of Death in Bassam Hajar''''s Poetry Based on Peirce Semiotic Model

نویسندگان [English]

  • Parviz Ahmadzadeh Houch 1
  • bahman aqazade 2
  • Vahid Kheri 2

1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University ,Tabriz, Iran.

2 Ph.D. Candidate in Arabic Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University ,Tabriz, Iran.

چکیده [English]

Semiotics investigates the relationship between symbols and meanings and their formation. Literary semiotics tries to discover the unknown of the world within the text by analyzing linguistic semiotics and understanding the semantic connections between the words of the poem. Charles Peircerevolutionized the semioticsby his three-dimensional model of symbol structure and provided literary critics with a precise scientific method for examining the semantic structure of poetry. Bassam Hajar is one of the poets of modern thought that death is one of the main concepts and themes of his poetry and most of his poems are dedicated to death and death thinking. Based on Peirce''s theory, this article tries to examine the process of making poetic symbols related to the concept of death in Bassam Hajar''s poem and recounts the unrevealed messages in the deep levels of his poems. The results showed that he has used aesthetic, author, temporal, spatial and collocations codes to produce poetic symbols related to the concept of death.The use of explicit meanings of his poems words has helped the reader to choose carefully the implicit meaning appropriate to the concept of death from countless implicit meanings, revealing the poet''s main purpose, ideology and contradictory feelings about death, which are incomprehensible in the first reading and uncovering the secondary layers of the text. Semiotics investigates the relationship between symbols and meanings and their formation. Literary semiotics tries to discover the unknown of the world within the text by analyzing linguistic semiotics and understanding the semantic connections between the words of the poem. Charles Peircerevolutionized the semioticsby his three-dimensional model of symbol structure and provided literary critics with a precise scientific method for examining the semantic structure of poetry. Bassam Hajar is one of the poets of modern thought that death is one of the main concepts and themes of his poetry and most of his poems are dedicated to death and death thinking. Based on Peirce''s theory, this article tries to examine the process of making poetic symbols related to the concept of death in Bassam Hajar''s poem and recounts the unrevealed messages in the deep levels of his poems. The results showed that he has used aesthetic, author, temporal, spatial and collocations codes to produce poetic symbols related to the concept of death.The use of explicit meanings of his poems words has helped the reader to choose carefully the implicit meaning appropriate to the concept of death from countless implicit meanings, revealing the poet''s main purpose, ideology and contradictory feelings about death, which are incomprehensible in the first reading and uncovering the secondary layers of the text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • semiotics
  • poetic symbol
  • Peirce
  • Bassam Hajar
  • death
ابوزید، أنطوان (2012)، مدخل إلی قراءة قصیدةالنثر، الطبعةالأولی، بیروت، دارالنهضة العربیة.
احمدی، بابک (1392)، از نشانه‌های تصویری تا متن، تهران، نشر مرکز.
اسکولز، رابرت (1379)، درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران،آگاه.
امیری، ربیع، همکاران (1400)، «نشانه­شناسی الفاظ حاوی مفهوم وطن در اشعار سلیمان العیسی بر اساس دیدگاه چارلز پیرس»، ادب عربی، سال 13، شمارۀ 3، ص 105- 126.
إیکو، أمبرتو (٢٠١٥)، التأویل بین السیمیائیة و التفکیکیة، الطبعة الثالثة، بیروت، المرکز العربی الثقافی.
حجار، بسام (بی تا)، الأعمال الشعریة الکاملة ج2، إعداد و تقدیم علی محمود خضیر، دار الرافدین للطباعة والنشر.
توسان، برنارد (1994)، ما هی السیمیولوجیا؟، ترجمة محمد نظیف، الطبعةالأولی، إفریقیا الشرق (البیضاء).
چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران، سورۀ مهر.
الجبوری، فلیج (٢٠١٣)، الاتجاه الســیمیولوجی فی نقد السرد العربی الحدیث، الطبعة الأولی، الجزائر، منشورات الاختلاف.
دولودال، جیرار (2004)، السیمائیات أو نظریة العلامات، ترجمة عبدالرحمن بوعلی، الطبعة الأولی، اللاذقیة، دار الحوار للطباعة والنشر.
ساسانی، فرهاد (1384)، «تحلیل ساختار مبتدای خبری و ساختار آگاهشی متن فیلمیک»، مقالات دومین هم‌اندیشی نشانه‌شناسی هنر، به اهتمام حمیدرضا شعیری، تهران، فرهنگستان هنر.
شوالیه، ژان و گربران، آلن (1384)، فرهنگ نمادها، ج2، ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی، چاپ اول، تهران، جیحون.
طاهری­نیا علی­باقر و همکاران ( 1399)، «تحلیل نشانه­شناختی انتقادی قصیده العشاء الاخیر با تکیه بر روش متنی و فرامتنی فرکلاف و روش کنش تحلیل تئوون لیون»، ادب عربی، سال 12، شمارۀ 2، ص 1- 22.
کوپال، عطاء االله (1386)، «فراز و فرود نشانه‌شناسی از دانش تا روش»، نشریۀ باغ نظر، شمارۀ 7، صص 48-39.
گیرو، پییر (1392)، نشانه‌شناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران، آگه.
المرابط، عبدالواحد (٢٠٠٠)، السیمیاء العامة و سیمیاء الأدب من أجل تصور شامل، الطبعة الأولی، الجزائر، منشورات الاختلاف.
النصیر، یاسین (1986)، إشکالیة المکان فی النص الأدبی، دراسات نقدیة، الطبعة الأولی، بغداد، دار الشؤون الثقافیة العامة.    
Abu Zayd, A. (2012), Madkhal el qarat al Qasida al-Nasr, Beirut, Dar al-Nahda al-Arabiya. [In Arabic].
Ahmadi, B. (2012), From visual signs to text, Tehran, Markaz publication. [In Persian].
Al-Jubouri, Flij .(2013), The semiological attitude in the criticism of Al-Sard al-Arabi al-Hadith, first edition, Algiers, Manshurat al-Dihad.[In Arabic]
Al-Morabid, Abdul-Wahed (2000), Al-Simia Al-Agaa and Al-Simia Al-Adab man Ajal Tasin Shamal, Algiers, Manshorat al ekhtelaf. [In Arabic].
Al-Nasir, Yassin.(1986), Ishqaliya al-Makan in the literary text, Naqdiya studies, first edition, Baghdad, Dar al-Shakhna al-Khattura al-Aae. [In Arabic].
Amiri,R, Zinivand, T, Amiri J., (2020), “Semiotics of Words Denoting the Concept of Homeland in the Poems of Suleiman al-Isa According to Pierce''s View”, Arabic Literature, 13(3), 105-126. [In Persian].
Chandler, D. (2008), Basics of Semiotics, translated by Mehdi Parsa, Tehran, Surah Mehr.[In Persian].
Chevalier, J, Gerbran, A. (2004), Symbols Culture, Vol. 2, translated and researched by Sudaba Fazali, first edition, Tehran, Jihun.[In Persian].
Dolodal, G. (2004), Semiology of the theory of signs, translated by Abd al-Rahman Bouali, first edition, Latakia, Dar al-Hawar publications. [In Arabic]. 
Eco, U. (2015), Altavil bein simyaeit va Taffikiya, 3rd edition, Beirut, Arab Cultural Center. [In Arabic].
Giro, P. (2012), Semiotics, translated by Mohammad Nabovi, Tehran, Agh. [In Persian].
Hajjar, B. (N . D). Al-amal sheri al-kamelat, Vol.2, prepared and presented by Ali Mahmoud Khadir, Dar Al-Rafidin Lalprinta and Publishing [In Arabic].
Kopal, A. (2006), "The rise and fall of semiotics from knowledge to method", Bagh Nazar magazine, No. 7, 39-48.[In Persian].
Lidow, D. (1999), Element of Semiology; London: MacMillan.
Peirce, Charles S. (1868), Questions concerning certain faculties claimed for man , Journal of Speculative Philosophy, 2. http: // www. peirce. Org / writings / p26.html page consulted May3rd,2016.
Peirce, Charles S. (1868), Questions concerning certain faculties claimed for man, Journal of Speculative Philosophy, 2. http: // www. peirce. Org / writings / p26.html page consulted May 3rd, 2016.
Sassani, F. (2004), "Analysis of the structure of the sentence and thestructure of awareness of the filmic text", articles of the second semiotics of art, collected by Hamidreza Shoiri, Tehran, Academy of Arts. [In Persian].
Scholes, R. (2000), An introduction to structuralism in literature, translated by Farzaneh Taheri, Tehran, Agah. [In Persian].
Taheriniya, A,  E, Molla Ebrahimi, H, Elyasi. (2019), “A Critical Semiotic Analysis of Amal Donqol’s “Al-Asha al-Akhir” Based on the Textual and Metaphorical Method of Fairclough and the Method of Action Analysis of Theo van Leeuwen”, Arabic Literature, 12(2), 1-22. [In Persian].
Toussaint, B. (1994), What is semiology? Translated by: Muhammad Nazif, Al-Tab''at al-Awli, Afriqiyah Al-Sharq (Al-Bayda). [In Arabic].
www.abjjad.com.
www.abjjad.com.