نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

2 گروه زبان و ادبیات عرب، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

چکیده

حدود یک دهه از بازیگری دولت به ظاهر اسلامی عراق و شام موسوم به «داعش» در عراق می‌گذرد. این گروه با تشکیل دولت به دنبال بازسازی جامعه و ترویج گفتمان ویژۀ خود بوده است. هدف اصلی پژوهش‌ حاضر، شناسایی عناصر گفتمانی گروه داعش، مشخص ساختن دال مرکزی، دال شناور، دال خالی، برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی و تعیین مفصل‌بندی حاکم بر گفتمان آن در رمان «وشم الطائر» اثر «دنیا میخائیل» با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای الگوی تحلیل گفتمانی لاکلا و موف است. این روش واجد قابلیت بسیاری در تبیین پدیده‌های سیاسی- اجتماعی است. نتایج حاکی از آن است که مبنای سیاسی داعش که بر پذیرش «خود»(برجسته سازی) و نفی «دیگری» (حاشیه رانی مسیحیان، یهودیان و ایزدی‌های عراق) استوار است هر فرد، گروه یا سازمانی را که در راستای ایدئولوژی ایشان نباشد به حاشیه رانده و متهم به تمرد و عصیان می‌کند. سازمان داعش، سازمانی عقیدتی بنا شده بر اندیشه و اعتقادات تکفیری است که برای مواجهه با این سازمان در کنار جنگ رو در رو باید به مقابله با نظام اندیشگانی آنان پرداخت. به منظور تحقق یافتن دال مرکزی گفتمان داعش که برقراری «خلافت اسلامی» است دال‌های شناور (جهاد، تکفیر «دیگری»، شریعت، هجرت) به مفصل‌بندی آن کمک کرده تا دال خالی این گفتمان (برقراری عدالت، مساوات و کرامت و سلطه بر جهان) که وجه استعاری و اسطوره سازی آن نیز است تحقق یابد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of “ISIS Discourse” in “The Bird Tattoo” Novel Based on Laclau and Mouffe’s Theory of Critical Discourse Analysis

نویسندگان [English]

  • Narges Ansari 1
  • Leila Sadegh Naghdeali 2

1 Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.

2 Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.

چکیده [English]

It has been about a decade that the apparently Islamic government of Iraq and Syria known as “ISIS” has played a role in Iraq. By forming a government, ISIS has tried to reconstruct the society and promote its own special discourse. Since the rise of any movement and phenomenon is manifested in literary realism, which represents social truth and life, the effect of ISIS on literary fiction in Iraq, the target point of this movement’s activism, is considerable. The main purpose of this study is to identify the discourse elements of ISIS, define Nodal point, floating signifier, empty signifier, foregrounding and marginalization and determine the articulation of its discourse in “the Bird Tattoo” novel by “Dunya Mikhail” based on analytical-descriptive method and with reference to discourse analysis model by Laclau and Mouffe. This method has an immense capacity to define social-political phenomena. The results show that ISIS political basis which grounds in accepting “self” (foregrounding) and rejecting “other” (marginalizing Christians, Jews and Iraqi Yazidis) marginalizes every person, group or organization which is not in line with its ideology and accuses them of disobeying and rioting. ISIS is an ideological organization based on Takfiri thought and beliefs, and to fight this organization, besides face-to-face war, it’s thought system should be confronted. To realize central signifier of ISIS discourse, which is establishing “Islamic Caliphate”, floating signifier (Jihad, Takfir of “other”, Sharia and Hejira) helps its articulation so that the empty signifier of this discourse (establishing justice and equality, building dignity and dominating the world), which is also its metaphoric and mythicizing aspect, realizes

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Discourse Analysis
  • Laclau and Mouffe Theory
  • Signifier & Signified
  • Hegemony
  • ISIS
  • The Bird Tattoo
  • Dunya Mikhail
قرآن کریم.
أبو أحمد، حامد (د.ت)، الخطاب والقارئ: نظریات التلقی، وتحلیل الخطاب وما بعد الحداثة، القاهرة، النسر الذهبی للطباعة.
أبو رمّان، محمد و حسن أبو هنیة (2017)، عاشقات الشهادة: تشکلات الجهادیة النسویة من القاعدة إلی الدولة الإسلامیة، عمان: مؤسسة فریدریش ایبرت.
امیدوار، احمد (1400)، «تحلیل گفتمان انتقادی اشعار احلام نصر بر اساس نظریۀ لاکلا و موفه»، زبان و ادبیات عربی، دورۀ سیزدهم، شمارۀ2 (پیاپی25)، تابستان 1400 ، صص: 78-103.
آقا گل‌زاده، فردوس (1394)، تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ سوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
تاجیک، محمدرضا (1383)، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران، موسسۀ تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
حسینی‌زاده، محمدعلی (1383)، «نظریۀ گفتمان و تحلیل سیاسی». مجلۀ علوم سیاسی، شمارۀ 28، صص181-212.
خالقی بایگی، عزیز و همکاران (1398)، «نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری در آیات 279 بقره، 141 نساء و 83 قصص»، آموزه‌های قرآنی، دورۀ 16، شمارۀ 30، صص 155-180.
خلجی، عباس (1386)، ناسازه‌های نظری و ناکامی سیاسی گفتمان اصلاح طلبی(1376-1384)، رسالۀ دکتری دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
خورشا، صادق و نرجس توحیدی فر (1399)، «فرآیند بکارگیری نقاب برای اسطوره­سازی در تحلیل گفتمان لاکلا و موف(در قصیدۀ «خروج رأس الحسین من المدن الخائنة» از قاسم حداد)»، پژوهش‌نامۀ نقد ادب عربی، شمارۀ 20، صص: 99-120.
دکمجیان، ریچارد هرایر (1377)، اسلام در انقلاب: جنبش‌های اسلامی معاصر در جهان عرب، ترجمۀ حمید احمدی، تهران، کیهان.
سجودی، فرزان و فاطمه احمدی (1388)، «تحلیل انتقادی گفتمان فیلم روسری آبی»، پژوهشنامه فرهنگستان هنر، شمارۀ 12، صص 112 – 128.
سلیمان، نبیل (1985). أسئلة الواقعیة والالتزام، سوریا: دار الحوار للنشر والتوزیع.
شعیری، حمیدرضا (1395)، تجزیه و تحلیل نشانه – معنا شناختی گفتمان، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
صالحی نجف آبادی، عباس و علیرضا رضایی (1388)، «مبانی جنبش‌های اسلام گرایانه: نظریات و دیدگاه‌ها»، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال دوم، شمارۀ 5، صص 83-104.
صدرایی، رقیه و معصومه صادقی (1397)، «تحلیل گفتمان ناسیونالیستی در مجموعه‌ اشعار احمد شاملو (بر مبنای نظریۀ تحلیل گفتمانی لاکلا و موفه)»، متن‌پژوهی ادبی، سال 22، شمارۀ 75، صص: 175-206.
عضدانلو، حمید (1380)، گفتمان و جامعه؛ تهران، نشر نی.
عطوان، عبدالباری (2015)، الدولة الإسلامیة: الجذور، التوحش، المستقبل، بیروت، دار الساقی.
فاضلی، محمد (1383)، «گفتمان و تحلیل گفتمان انتقادی»، پژوهشنامۀ علوم انسانی و اجتماعی، سال چهارم، شماره چهاردهم، صص 81-107.
قاسمی، فائزه (1394)، ساخت تشیّع به عنوان خصم در گفتمان داعش، رسالۀ دکتری دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران.
محمدی، عادل (1396)، منظورشناسی زبان و تحلیل گفتمان، تهران، روش شناسان.
مک دانل، دایان (1380)، مقدمه‌ای بر نظریۀ گفتمان، ترجمۀ حسینعلی نوذری، تهران، فرهنگ گفتمان.
میخائیل، دنیا (2020)، وشم الطائر، بیروت، دار الرافدین.
الهاشمی، هشام (2015)، عالم داعش من النشأة إلی اعلان الخلافة، لندن، دار الحکمة.
یار محمدی، لطف الله (1372)، ویژگی‌های گفتمانی نوشتۀ علمی، مجموعه شانزده مقاله در زبان شناسی کاربردی و ترجمه، شیراز: نوید، صص: 261-276.
The Holy Quran. [In Arabic].
Abu Ahmed, Hamed (D.T.), Discourse and the reader - reception theories - discourse analysis - and postmodernism, Cairo, Al-Nasser al-Dahhabi for Printing. [In Arabic].
Abu Rumman, Muhammad and Hassan Abu Haniyeh (2017), Martyrdom Lovers: Forms of Feminist Jihadism from Al-Qaeda to the Islamic State, Amman: Friedrich Ebert Foundation .[In Arabic].
Adwan, Abdel Bary (2015), Al-dawlaẗ al-islāmiyyaẗ : al-ǧuḏūr... al-tawaḥḥuš... al-mustaqbal, Beirut, Dar al-Saqi.[In Arabic].
Aghagolzadeh، Ferdows (2014),Critical Discourse Analysis, Third edition, Tehran, elmifarhangi.[In Persian].
Al-Hashimi, Hisham (2015), The world of ISIS from its inception to the declaration of the caliphate, London, Dar Al-Hikmah.[In Arabic].
Azdanlou, Hamid (2010), discourse and society; Tehran, Ney Publishing. [In Persian].
Dekmejian, Richard Hrair (1998), Islam in Revolution: Fundamentalism in the Arab World, translated by Hamid Ahmadi, Tehran, Kayhan.[In Persian].
Fazeli, Mohammad (2014), "Discourse and Critical Discourse Analysis", Journal of Humanities and Social Sciences, 4th year, No.14, pp. 81-107. [In Persian].
Ghasemi, Faezeh (2014), Constructing Shiism as an enemy in the discourse of ISIS, PhD thesis, Faculty of Law and Political Science, University of Tehranm. [In Persian].
Hosseinizadeh, Mohammad Ali (2004), “Discourse theory and political analysis”. Journal of Political Science, No. 28, pp.181-212, [In Persian[.
https://dunyamikhailpoet.com/
Khalaji, Abbas (2007), theoretical inconsistencies and political failure of the reformist discourse (1997-2005), PhD thesis, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran.[In Persian[.
Khaleghi Baygi, Aziz & Other (2018), “Negation of domination and acceptance of domination in verses 279 of Al-Baqarah, 141 of An-Nisa and 83 of Al-Qasas”, Quranic Teachings, Volume 16, Number 30, pp. 155-180. [In Persian].
Khursha, Sadegh & Narjes, Tohidifar (2021), "The Process of Emplloying Mask to Mythologize in Laclao and Mauffe’s Discourse Analysis (in Qassim Haddad’s The exit of Hussein’s from the treacherous cities)", Journal of Critique of Arabic Literature, No. 20, pp. 120-99. [In Persian].
Laclau E & Mouffe, C (1993), Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics , London, Verso.
McDonnell, Diane (2008), Theories of discourse: an introduction, translated by Hossein Ali Nozri, Tehran: Discourse Culture. [In Persian].
Mikhail, Dunya (2020), The Bird Tattoo, Beirut, Dar al-Rafdin.[In Arabic].
Mohammadi, Adel (2016), Pragmatics and Discourse Analysis, Tehran, Sociologists Publications,Raveshshenasan.[In Persian].
Omidvar, Ahmad (2021), "Critical Discourse Analysis of Ahlam Nasr’s Poems using Laclau and Mouffe’ Theory", Journal of Arabic Language & Literature, Vol. 13, No.2 Serial Number. 25, pp: 78-103. [In Persia].
Sadraie, Roqaye & Masoome, Sadeghi (2017), "Analysis of nationalist discourse in Ahmad Shamlou's collection of poems (based on Laclao and Mauffe’s Discourse Analysis) ", Literary Text Research,Year 22, No. 75, pp. 175-206. [In Persian].
Sajjodi, Farzan and Fatemeh Ahmadi (2008), "Critical analysis of the discourse of the Blue The Blue-Veiled Movie", Research journal of the Iranian Academy of Arts. No. 12, pp. 112-128.[In Persian].
Salehi Najafabadi, Abbas and Alireza Rezaei (2008), "The Basics of Islamist Movements: Ideas and Perspectives", Political Studies Quarterly, second year, No. 5, pp.83-104.[In Persian].
Shairi, Hamid Reza ، Analyse sémiotique du discours، Tehran، samt.[In Persian].
Suleiman, Nabil (1985). Questions of Realism and Commitment, Syria: Dar Al-Hiwar for Publishing and Distribution.[In Persian].
Tajik, Mohammad Reza (2013), Discourse, Anti-Discourse and Politics, Tehran, Institute of Research and Development of Human Sciences, [In Persian].
Yar Mohammadi, Lotfollah (1993), discourse characteristics of scientific writing, a collection of sixteen articles in applied linguistics and translation, Shiraz: Navid, pp: 261-276. [In Persian].