نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین، ایران.

چکیده

نقد آثار ادبی مبتنی بر نقد کهن‌الگویی، یکی از انواع نقد روان‌شناختی است که بر اساس نظریات کارل گوستاو یونگ مطرح‌شده است. وی فراورده‌های ناخودآگاه جمعی را نمونه‌های کهن‌الگو می‌داند که در مواردی چون خویشتن، سایه، آنیما، آنیموس و. ظهور می‌یابد؛ نمود جنبه‌های روحی و روانی شخصیت‌های نمایشنامه و جایگاه ناخودآگاه درونی در نمایشنامه الحر الریاحی سبب شد، نوشتار حاضر با هدف تحلیل کهن‌الگوهای موجود در این اثر مبتنی بر نظریات یونگ و با بهره‌گیری از روش توصیفی- تحلیلی با نگرشی جدید این اثر عاشورایی را مورد مطالعه قرار دهد. کهن‌الگوی خویشتن، سایه، عنصر مادینه (آنیما) و کاربست رنگ‌های متفاوت از جمله کهن‌الگوهای موجود در این نمایشنامه است. تحلیل نمایشنامه الحر الریاحی بر اساس نظریه یونگ یکی از راه‌های نفوذ و درک عمیق محتوای نمایشنامه است و آگاهی از ناخودآگاه شخصیت‌های نمایشنامه سبب شناخت اسرار نهفته و مفاهیم عمیق این نوع آثار می‌شود. از میان کهن‌الگوهای به کار رفته در این نمایشنامه می‌توان به خویشتن و سایه اشاره نمود که تقابل دو حالت روانی در این نمایشنامه بیانگر تقابل این دو کهن‌الگوست. حر ریاحی نمادی از خودآگاهی و بیداری (خویشتن) است و شمر بن ذی‌الجوشن نمادی از غفلت و تسلیم‌شدگی (سایه) در برابر نفس است، یعنی تقابل خوبی و بدی یعنی آنچه در تمام جهان مورد توجه مذاهب متعدد بوده است. کهن‌الگوی رنگ نیز در این نمایشنامه جلوه‌گر درون شخصیت‌های نمایشنامه است. بهره‌گیری از رنگ سیاه برای بیان مفاهیم خاصی چون کدورت و دشمنی به کار گرفته شده است  که کهن‌الگوی سایه  با آن مکرر درگیر است و رنگ سفید القاگر مفهوم پاکی و معصومیتی است که در  بیان حالات مرتبط با کهن‌الگوی خویشتن  مشاهده گردیده و در نهایت رنگ سرخ تجلی حیاتی همیشگی و جاودانی وصف ناپذیر است که در خون پاک امام حسین علیه‌السلام معنا می‌یابد

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining Archetypes in Contemporary Ashurai Plays (Study Case of Al-Hur al-Riyahi Play)

نویسندگان [English]

  • Zahra Salimi
  • Narges Ansari

Department of Language and Literature, Imam Khomeini International University, Caspin, Iran.

چکیده [English]

Criticism of literary works based on archetypal criticism is one of the types of psychological criticism based on the theories of Carl Gustav Jung. He considers the products of the collective unconscious to be examples of archetypes, which appear in cases such as self, shadow, anima, animus, etc. Finds; The manifestation of the mental and psychological aspects of the characters of the play and the place of the inner unconscious in the play of Al-Harr al-Riyahi caused this article with the aim of analyzing the archetypes in this work based on Jung's theories and using the descriptive-analytical method with a new approach to this Ashurai work. to study The archetype of the self, the shadow, the feminine element (anima) and the use of different colors are among the archetypes in this play. Analyzing the play of Al-Harr al-Riyahi based on Jung's theory is one of the ways to penetrate and deeply understand the content of the play, and the knowledge of the unconscious of the characters of the play leads to the recognition of the hidden secrets and deep concepts of this type of works. Among the archetypes used in this play, we can mention the self and the shadow, and the contrast between two mental states in this play represents the contrast between these two archetypes. Har Riahi is a symbol of self-awareness and awakening (self), and Shammar bin Dhi al-Jawshan is a symbol of neglect and submission (shadow) to the self, that is, the opposition of good and evil, which has been the focus of many religions throughout the world. In this play, the archetype of color is also reflected in the characters of the play. The use of black color has been used to express certain concepts such as turbidity and hostility, which the archetype of the shadow is frequently involved with, and the color white evokes the concept of purity and innocence, which is observed in the expression of states related to the archetype of the self, and finally the color Red is an indescribable expression of eternal life and immortality, which finds its meaning in the pure blood of Imam Hussain (peace be upon him).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archetypes
  • Carl Gustaving
  • play
  • Al-Hur al-Riyahi
  • Abdul Razzaq
قرآن کریم
الگرین، ویلفرد. ارل. جی. لیبر، جان ار. ویلینگهام، لی مورگان (1394)، راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمۀ زهرا میهن‌خواه چاپ پنجم، تهران، انتشارات اطلاعات.
اسودی، علی، ایزدی، زهرا.(1400) بررسی کهن الگوی «حاکم» در رمان موت صغیر بر اساس نظریه پیرسون- کی مار»ادب عربی، سال 13، شماره4صص:1-15.
انصاری، نرگس (1397)، زیبایی‌شناسی خلاقیت هنری در نمایشنامه منظوم (الحر الریاحی) دو فصلنامه علمی - پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال هشتم، صص 57-84.
بیلسکر، ریچارد (1388)، «اندیشه یونگ» ترجمۀ حسین پاینده، چاپ سوم، تهران، آشیان.
ترحینی، فایز (1233 م)، الدراما و مذاهب الأدب، بیروت، الموسس الجامعی للدراسات والنشر.
رونقی، افسانه (1398)، «نقد و بررسی تطبیقی کهن‌الگوها در حدیقه سنایی، دیوان و منطق‌الطیر عطار با تکیه بر نظریه یونگ» تهران، دانشگاه آزاد اسلامی.
سویف، مصطفی 1950«الأسس النفسیة للإبداع الفنی»، مصر، دارالمعارف.
شمیسا، سیروس (1373)، انواع ادبی، تهران، رامین.
شمیسا، سیروس (1397)، نقد ادبی، تهران، میترا.
شولتز، دوان (1378)، نظریه‌های شخصیت مترجمان،  ترجمۀ یوسف کریمی، فرهاد جمهری، سیامک نقشبندی و سایرین، چاپ هفتم، تهران، ارسباران.
فیست، جس. فیست، گریگوری جی (1392) نظریه‌های شخصیت، ترجمۀ یحیی سید محمدی، تهران: روان.
کی گوردن، والتر (1370)، درآمدی بر نقد کهن‌الگویی، ترجمۀ جلال سخنور، مجله ادبستان و فرهنگ هنر فروردین، شمارۀ 16، صص 28-31.
لوشر، مارکس (1370)، «روانشناسی رنگ‌ها: با آزمایش انتخاب رنگ‌ شخصیت خود را بهتر بشناسید» ترجمۀ ابی زاده، ویدا، تهران، جمال الحق.
مورنو، آنتونیو (1384)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجـویی، چاپ 5، تهران، مرکز.
عبدالواحد، عبدالرزاق (لاتا)، مسرحی الحر الریاحی، ط.
یونگ، کارل گوستاو لانگ (1396)، ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگو مترجمان فرناز گنجی، دکتر محمدباقر اسمعیل پور، چاپ اول، تهران، جامی.
ـــــــــــ. (1373)، «روان‌شناسی و کیمیاگری» ترجمۀ پروین فرامرزی، چاپ اول، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
ـــــــــــــ. (1377)، «انسان و سمبول هایش» ترجمۀ محمود سلطانیه، تهران، جامی.
The Holy Quran. [In Arabic].
Abdul Wahid, A. R., (No date,) The Play of Al-Harr al-Riyahi, vol. [In Arabic].
Asvadi, Ali, Izadi, Zahra. (2022) Examining the archetype of "hakem" in the novel Mut Saghir based on the theory of Pearson-K Maradb Arabi, year 13, number 4, pp: 1-15. [In Persian].
Ansari, N., (2017) Aesthetics of artistic creativity in the poem play (Alhar al-Riyahi), two scientific-research quarterly criticism of contemporary Arabic literature, 8th year, pp. 57-84. [In Persian].
Bilsker, R., (2009), "Jung's Thought", translated by Hossein Payandeh, third edition, Tehran: Ashian. [In Persian].
Elgreen, W., Earl, J., Lieber, J., R. Willingham, L. M., (2014), Guide to Literary Criticism Approaches, translated by: Zahra Mihankhah, fifth edition, Tehran:etelaat. [In Persian].
Feist, J., Fist, G. J., (2012), Personality Theories, translator: Yahya Seyed Mohammadi, Tehran: Ravan. [In Persian].
Jung, C. G. L., (2016), "Collective Unconscious and Archetype", Translators: Farnaz Ganji, Dr. Mohammad Bagher Ismailpour, first edition, Tehran, Jami. [In Persian].
Jung, C. G. L., (1994), "Psychology and Alchemy", translated by Parvin Faramarzi, first edition, Mashhad, Astan Quds Razavi Publishing House, Islamic Research Foundation. [In Persian].
Jung, C. G. L., (1998), "Man and his symbols", translator: Mahmoud Soltanieh, Tehran: Jami. [In Persian].
Kay Gordon, W., (1991), An Introduction to Archetypal Criticism, translated by: Jalal Sokhnour, Farvardin Adebistan and Art Culture Magazine, No. 16, pp. 28-31. [In Persian].
Luscher, M., (2010), "Psychology of colors: get to know your personality better by experimenting with color selection", Translation: Abizadeh, Vida, Tehran: Jamal al-Haq. [In Persian].
Moreno, A., )2014(, Yong, Gods and Modern Man, Translated by Dariush Mehrjovi. 5. Tehran: markazi. [In Persian].
Raunagi, A., (2018), "Criticism and comparative study of archetypes in Hadiqeh Sanai, Divan and logic of Altair Attar based on Jung's theory", Tehran: Islamic Azad University. [In Persian].
Schultz, D., (1999), Personality theories of translators: Yusuf Karimi, Farhad Jamhari, Siamak Naqshbandi and others, 7th edition, Tehran, Arsbaran. [In Persian].
Shamisa, S., (1994), Literary types, Tehran, Ramin. [In Persian].
Shamisa, S., (2017), Literary criticism, Tehran, Mitra. [In Persian].
Suif, M., (1950), "The psychological foundations of artistic creativity." Egypt: Dar al-Maarif. [In Persian].
Tarahini, F., (1233), Al-Drama and Religions of Literature, The founder of the university for studies and publications. [In Arabic].