نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، ایران.

2 گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

با توجه به پیچیدگی و جدید بودن مقوله مردم سالاری، طبیعی است که شمار زیادی از آثار کلاسیک ادبیات عربی که پایبند سنت­ ها و اصول مشخص و قواعدی دگماتیسم­اند، از آن محروم­ باشد؛ اما در پاره­ای از آثار، نویسنده با تبدیل روایت به بستری برای بازتاب صداها، فرهنگ ­ها و اندیشه­ های مختلف، در تلاش است مسائل مردم عادی و طبقات مختلف جامعه را با رویکردی مردمی بیان کند. این فرایند، زمینه را برای رهایی داستان از بند جزمیت و یکجانبه ­نگری فراهم کرده و به ادغام افکار و فرهنگ­ ها و القاء خوانش­ های بیشتر انجامیده است. ابن­الدایة در کتاب داستانی المکافأة، با تبعیت از واقع­ گرایی، اوضاع سیاسی و اجتماعی عصر طولونیان در مصر را بازتاب داده است و به عنوان نویسنده­ ای با اندیشه مردمی سعی در به هنجارسازی فرهنگ و آشتی دادن میان عقاید و افکار و سلایق می ­نماید. موضوعی که فعالیت ­ابن­الدایة در دربار و مرکز سیاسی قاهره عصر آل­طولون که با اصلاحات گسترده­ ای همراه بوده، در اتخاذ این رویکرد، بی­­ تأثیر نبود. با توجه به ضرورت کاوش این قضیه در آثار کلاسـیک عربی، این مقاله درصدد بررسی روایت مردمی و ویژگی­ های اصلی آن، در کتاب مکافات ابن­الدایه است. نتیجه نشان می­ دهد که مجموعه داستانی مذکور، از ویژگی ­هایی چون تعدد صدا و لحن، شمولیت و همه­ جانبه­ گری، کثرت­ گرایی و آشتی دادن فرهنگ ­ها و افکار و ادغام آنها، بازتاب فرهنگ عامه و کاربرد زبان شفاهی برخوردار است و اثری است با رویکرد مردمی که با تکیه بر مفهوم آزاداندیشی و پرهیز از جزمیت روایت شده است

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Narration Democracy in Ibn Ud’daye’s “Al-Mokafat” Story Collection

نویسندگان [English]

  • Seyyede akram Rakhshandehnia 1
  • Shahram Delshad 2

1 Department of Arabic Language and Literature, Arabic literature group, Faculty of Literature and Humanities, guilan University, Guilan, Iran.

2 Department of Arabic Language and Literature, Faculty of Literature and Human Sciences, Bu Ali Sina University, Hamedan Iran.

چکیده [English]

Considering the complexity and newness of democracy as a category it is natural that many works of Arabic classic literature that adhere to dogmatic traditions, significant principles, and rules lack it. But in some of the works the writer by conversing the narration into a context for reflecting different voices, cultures, and ideas tries to express problems of ordinary people and society’s different classes with a democratic approach. This process provides the way for releasing the story from dogmatism and one-sided view and has resulted in the fusion of ideas, cultures, and induction of more readings. In the story book Al-Mokafat, Ibn Ud’daye by following realism has reflected socio-political conditions of Tulunian period in Egypt. And as a writer with democratic thought, aims for normalization of culture and reconciliation of beliefs, ideas, and tastes. Ibn Ud’daye’s activity in Cairo’s court and political center of Al-Tulun period which accompanied with vast reforms was an influential subject in adopting such an approach. Considering the necessity of exploring this issue in Arabic classic works this article is about to study the democratic narration and its main features in Ibn Ud’daye’s Al-Mokafat. The results indicate that mentioned story collection includes characteristics such as diversity of voices and tones, inclusion and comprehensiveness, pluralism and reconciliation of cultures, ideas, and fusing them, reflecting popular culture and application of oral language. It is a work with a democratic approach that is narrated by depending on free-thinking concept and avoiding dogmatism

کلیدواژه‌ها [English]

  • Democracy
  • Narrating
  • Arabic Classic Literature
  • Ibn Ud’daye
  • Al-Mokafat
ابن­الدایة، احمد بن یوسف (بی­تا)، کتاب المکأفاة وحسن العقبی، تصحیح: علی محمد عمر، القاهرة، مکتبة الخانجی.
ابن حزم، ابومحمد علی­بن احمدبن سعید (1993)، طوق الحمامة فی الألفة والآلاف، تصحیح: الطاهر احمد مکی، قاهره، دارالمعارف.
اسکویی، نرگس (1396) «مؤلفه‌های کارناوال باختین در رمان نگران نباته»، نشریه پژوهش‌نامه نقد ادبی و بلاغت، (6)، 156-141.
اصغری، جواد. (1390)، «ویژگی‌های فنی و موضوعی داستان در آثار بهاء طاهر»، زبان و ادبیات علوم انسانی مشهد، دورۀ 3، ش 166، صص 46-25.
باختین، میخائیل (1391)، تخیل مکالمه‌ای: جستارهایی درباره رمان، ترجمۀ رؤیا پورآذر، تهران، نی.
برلین، آیزایا (1368)، چهار مقاله درباره آزادی، ترجمۀ محمدعلی موحد، تهران، نشر خوارزمی
بیتهایم، دیوید (1388) دموکراسی چیست، تهران، ققنوس.
التنوخی، محسن بن علی (2002)، الفرج بعد الشدة، بیروت، دارصادر.
تودوروف، تزوتان (1377) منطق گفتگویی میخائیل باختین، ترجمۀ داریوش کریمی، تهران، مرکز.
ــــــــــــــــــ (1387)، مفهوم ادبیات، ترجمۀ کتایون شهپرراد، تهران، قطره.
پاینده، حسین (1388)، نقد ادبی و دموکراسی، تهران، نیلوفر.
ثعالبی، عبدالملک، (1368)، تاریخ ثعالبی، ترجمۀ محمد فضائلی، تهران، نقره.
جاحظ، ابو عثمان، عمرو بن بحر الکنانی البصری، (1948) کتاب البخلاء، تحقیق طه الحاجری، القاهرة، دارالکاتب المصری.
دینوری، ابوحنیفه (1346)، اخبارالطوال، ترجمۀ صادق نشأت، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
ریمون کنان، شلومیث (1387)، روایت داستانی، بوطیقای معاصر، تهران، نیلوفر.
صاعدی، احمدرضا (1393)، راوی و کانونی شدن در رمان «ما تَبَقَّی لکم» اثر غسان کنفانی، مجله ادب عربی، د 6، ش 2، صص 179-200.
لیدمان، سون اریک (1384)، سبکی فکر سنگین واقعیت درباره آزادی، ترجمۀ سعید مقدم، تهران، اختران.
الکردی، عبدالرحیم (2006)، السرد فی الروایة المعاصر، القاهرة، مکتبة الآداب.
مانهایم، کارل (1385)، دموکراتیک شدن فرهنگ، ترجمۀ اجلالی، تهران، نی.
مرتاض، عبدالملک، (1998)، فی نظریة الروایة، المجلس الوطنی للثقافة والفنون والآداب، الکویت، عام 1998.
نجاتی، داوود؛ میر قادری، سید فضل‌االله (1400)، بوطیقای روایت در چکامه «سمفونی کولی» اثر عبدالوهاب بیاتی، مجله ادب عربی، د 13، ش 1، صص 23-42.
Bakhtin, M. (2012), Dialogue Imagination: Inquiries about Novel. Translated by: Roya Pourazar, Tehran: Ney. [In Persian].
Berlin, I. (1989), Four Articles on Liberty, Translated by: Mohammad Ali Movahed, Tehran: Kharazmi Publication. [In Persian].
Beetham, D. (2009), What is Democracy, Tehran: Qoqnus. [In Persian].
Dinvari, A. H. (1967), Akhbar al-Taval, Translated by: Sadegh Nesha’t, Tehran: Bonyad-e-Farhang-e-Iran.[ In Persian].
 Eyen Hazm, A. M. A. A. S. (1993), Tough al-Hamat fi al-Olfat va al-Alaf, Edited by: Al-Taher Ahmed Macci, Cairo: Dar al-Ma’aref. [In Persian].
Ibn Ud’daye, A. Y. (No date), Al-Mokafat Book and Hasn al-Uqabi, written by: Ali Mohammad Omar, Cairo: Maktabah Al-Khanji. [In Arabic].
 Manheim, K.(2006), Democratization of Culture, Tehran: Ney.
Mortaz, A. (1998), Fi Nazariyeh al-Revayat, al-Majles al-Vatani le-Lseghfat va al-Fonon va al-Adab, Alkuwait, Um.[In Arabic].
Nejati, D. Mirqadri, S. F. (2021) “Narrative boutiques in Chekameh "Gypsy Symphony” by Abdul Wahab Bayati, Arabic Literature Magazine, 13, vol. 1, pp. 23-42.[In Persian].
Sa’labi, A. (1989), Tarikh Sa’labi, Translated by: Mohammad Fazaeli, Tehran: Noghreh.[ In Arabic].
Saadi, A. (2013), “Narrator and focalization in the novel "Ma Tabaqqi Lakm” by Ghassan Kanfani, Journal of Arabic Literature, D 6, Vol. 2, pp. 179-200. [In Persian].
Oskoyie, N. (2017) “Characteristics of Bakhtin’s Carnaval in Don’t Worry Novel”, Rhetoric and Literary Criticism Bulletin Journal, No.6, pp: 141-157. [In Persian].
Todorov, T. (1998), Mikhail Bakhtin’s Dialogue Logic. Translated by: Dariush Karimi, Tehran: Markaz. [In Persian].
Jahez, Abu Osman, Amro ibn Bahr al-Kanani al-Basr (1948), Ketab al-Bakhla, Researched by: Taha al-Kajeri, Cairo: Dar al-Kateb al-Mesri. [In Persian].
Liedman, S.E. (2005), Lightness of Thought Heaviness of Reality about Liberty, Translated by: Saeed Moghadam, Tehran: Akhtaran. [In Persian].
Kordi, A. (2006), Al-Sard fi al-Revayat al-Mo’aser, Cairo: Maktabet al-Adab.[ In Arabic].
Todorov, T. (2008), Concept of Literature, Translated by: Katayon Shahpar Rad, Tehran: Ghaterh. [In Persian].
Tanokhi, M. I. A. (2002), Al-Faraj Ba’d al-Shedat, Beirut: Dar Sader.[ In Arabic].
Payandeh, H. (2009), Literary Criticism and Democracy, Tehran: Niloufar. (In Persian)
Rimmon-Kenan, S. (2008), Narrative Fiction (Contemporary Poetics), Tehran: Niloufar. [In Persian].